W Niemczech potrzebujące pomocy osoby poszukujące pracy mogą ubiegać się o skorzystanie z podstawowego zabezpieczenia mającego na celu w szczególności zapewnienie kosztów utrzymania. Przyznane z tego tytułu świadczenia służą umożliwieniu prowadzenia godnego życia i mają objąć podstawowe potrzeby, dodatkowe potrzeby oraz potrzeby w zakresie zakwaterowania i ogrzewania. Jednakże korzystanie z tych świadczeń przez osoby, które udają się do Niemiec wyłącznie w celu skorzystania z nich lub poszukiwania pracy jest, według prawa niemieckiego, wyłączone. Celem tego wyłączenia jest zapobieżenie, by świadczenia socjalne nie stały się nieracjonalnym obciążeniem w Niemczech.
Sozialgericht Leipzig (sąd ds. socjalnych w Lipsku) zmierza do ustalenia, czy prawo Unii stoi na przeszkodzie takiemu wyłączeniu. Sąd ten musi rozstrzygnąć spór pomiędzy Elisabetą Dano i jej małoletnim synem, będącymi obywatelami rumuńskimi, a Jobcenter Leizig (właściwym organem administracji lokalnej). Powołując się na wyłączenie przewidziane przez prawo niemieckie, Jobcenter Leipzig odmówił przyznania tym dwóm osobom świadczeń z zakresu podstawowego zabezpieczenia. E. Dano i jej syn (urodzony w Niemczech) mieszkają od kilku lat w Lipsku w mieszkaniu siostry E. Dano, która zapewnia im wyżywienie. E. Dano nie ma żadnego wyuczonego zawodu i nie wykonywała dotychczas żadnej działalności zawodowej ani w Niemczech, ani w Rumunii. Wydaje się, że E. Dano nie przybyła do Niemiec w celu poszukiwania pracy oraz nie podejmuje starań, by znaleźć zatrudnienie w tym kraju.
W swojej opinii rzecznik generalny Melchior Wathelet stwierdził, że prawo Unii (rozporządzenie nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz dyrektywa 2004/38 w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich) nie stoi na przeszkodzie temu, by na podstawie ogólnego kryterium odmawiać obywatelom innych państw członkowskich korzystania ze "specjalnego nieskładkowego świadczenia pieniężnego" (takiego jak świadczenia z zakresu niemieckiego podstawowego zabezpieczenia dla potrzebujących pomocy osób poszukujących pracy), pod warunkiem że przyjęte kryterium (jak na przykład powód wjazdu wnioskodawcy na terytorium państwa członkowskiego) może wskazywać na brak rzeczywistego związku z przyjmującym państwem członkowskim i ma tym samym na celu zapobieżenie nieracjonalnemu obciążeniu dla krajowego systemu pomocy społecznej. Rzecznik generalny przypomniał, że dyrektywa 2004/38 upoważnia obywateli Unii i członków ich rodzin do przebywania w państwie członkowskim innym niż państwo, którego są obywatelami, przez okres trzech miesięcy dopóty, dopóki nie staną się nieracjonalnym obciążeniem dla systemu pomocy społecznej w przyjmującym państwie członkowskim. Gdy osoby takie pragną pozostać przez okres przekraczający trzy miesiące, muszą posiadać wystarczające zasoby, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego. Wynika z tego nieuchronnie, że może dochodzić do nierównego traktowania przy przyznawaniu świadczeń z zakresu pomocy społecznej innych obywateli Unii względem obywateli przyjmującego państwa członkowskiego.
Ustawodawstwo odmawiające możliwości korzystania ze świadczeń z zakresu podstawowego zabezpieczenia osobom, które w ogóle nie zamierzają się zintegrować na rynku pracy, przybywają do Niemiec wyłącznie w celu skorzystania z niemieckiego systemu pomocy społecznej, jest zgodne, zdaniem rzecznika generalnego M. Watheleta, z wolą prawodawcy Unii. Takie wyłączenie pozwala zapobiec, aby osoby, które korzystają ze swobody przemieszczania bez woli integracji, nie stanowiły obciążenia dla systemu pomocy społecznej. Jest ono ponadto zgodne z przyznaną państwom członkowskim w tym zakresie swobodą uznania. Innymi słowy, pozwala ono uniknąć nadużyć oraz występowania określonej formy "turystyki socjalnej".
Rzecznik generalny zauważył ponadto, że kryterium przyjęte przez Niemcy (mianowicie przybycie na terytorium niemieckie wyłącznie motywowane poszukiwaniem pracy lub chęcią uzyskania pomocy społecznej) pozwala na wykazanie braku rzeczywistego związku z terytorium przyjmującego państwa oraz integracji z nim. Kryterium to pozwala zapewnić efektywność gospodarczą systemu bez zakłócenia jego równowagi finansowej. Ustawodawstwo niemieckie dąży zatem do realizacji słusznego celu, jak tego wymaga Trybunał Sprawiedliwości. Ponadto, w ocenie rzecznika generalnego, wybrane kryterium wydaje się proporcjonalne do realizowanego celu. W celu ustalenia, czy wnioskodawca jest objęty rozpatrywanym wyłączeniem i czy tym samym należy mu odmówić przyznania świadczeń z zakresu podstawowego zabezpieczenia, organy niemieckie mają bowiem obowiązek zbadania jego osobistej sytuacji.
Tak wynika z opinii Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości z 20 maja 2014 r. w sprawie C-333/13 Elisabeta Dano i Florin Dano przeciwko Jobcenter Leipzig.
Źródło: www.curia.europa.eu