Zwiększenie dostępu do zawodów adwokata, radcy prawnego i notariusza, zwiększenie dostępności usług prawniczych na rynku oraz zmianę przepisów dotyczących dostępu do zawodów prawniczych uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z konstytucją – przewiduje przyjęty przez rząd projekt zmian w ustawie – Prawo o adwokaturze, ustawie o radcach prawnych oraz ustawie – Prawo o notariacie.

W projekcie przedstawiono nową listę osób, które będą mogły uzyskać wpis na listę adwokatów lub radców prawnych bez konieczności zdawania egzaminu zawodowego i odbywania aplikacji. Chodzi o osoby, które legitymują się wysokim poziomem wiedzy w naukach prawnych oraz mają praktykę zawodową w innych zawodach prawniczych. Dotyczy to profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych, radców i starszych radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa z 3-letnim stażem, sędziów, prokuratorów oraz notariuszy.

Zmiana przepisów na nowo określa pozaaplikacyjną drogę do zawodu adwokata lub radcy prawnego. Zgodnie z nowymi przepisami, wykonywanie zawodu adwokata lub radcy prawnego będzie możliwe bez obowiązku odbycia aplikacji i zdania egzaminu dla tych osób, które przez co najmniej 3 lata zajmowały stanowisko: asesora sądowego lub prokuratorskiego, referendarza sądowego i starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego lub prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego lub prokuratora. Uprawnienie to obejmie osoby, które po 1 stycznia 1991 r. zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski oraz doktorów nauk prawnych.

Uprawnienie do zdawania egzaminu adwokackiego lub radcowskiego bez konieczności odbycia aplikacji będą miały osoby, które po ukończeniu studiów prawniczych przez co najmniej 5 lat, jednak nie dłużej niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu, były zatrudniane w kancelarii adwokackiej lub radcy prawnego, spółce cywilnej, partnerskiej lub komandytowej. To samo uprawnienie będzie dotyczyć osób, które ukończyły studia prawnicze i były zatrudnione w administracji publicznej.

Wprowadzono jednocześnie nową nazwę egzaminu na aplikację adwokacką, radcowską i notarialną – egzamin wstępny. Kandydaci na aplikację adwokacką i radcowską będą rozwiązywać ten sam test. Konsekwencją tego rozwiązania jest zmiana przepisu dotyczącego zespołu układającego pytania na ten egzamin. Zostanie powołany jeden zespół, składający się, poza przedstawicielami ministra sprawiedliwości, z reprezentantów Naczelnej Rady Adwokackiej i Krajowej Rady Radców Prawnych. W zestawie egzaminacyjnym nie będzie zagadnień z prawa finansowego i etyki zawodowej. Egzaminy będą odbywały się raz w roku w terminie podanym przez ministra sprawiedliwości.

Z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego wiążą się także zmiany dotyczące egzaminów zawodowych kończących aplikację adwokacką lub radcowską. Obejmą one zasady tworzenia zespołów, które będą opracowywać zestawy pytań testowych oraz zadania na te egzaminy.  Zgodnie z projektem nowelizacji, zespół będzie powoływany przez ministra sprawiedliwości i będzie składać się (w równej liczbie) z osób wyznaczonych przez ministra i przedstawicieli samorządu adwokackiego lub radcowskiego. Przy ministrze sprawiedliwości zostanie utworzona komisja egzaminacyjna II stopnia. Jej zadaniem będzie rozpatrywanie odwołań od wyników egzaminu adwokackiego, radcowskiego lub notarialnego.  Projekt zmian w ustawie – Prawo o adwokaturze, ustawie o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o notariacie trafi teraz pod obrady Sejmu.