RPO: państwo chroni lokatorów kosztem właścicieli

Państwo stworzyło mechanizm ochrony lokatorów przed eksmisją na bruk, ale nie stworzyło systemu zapewniającego im lokale socjalne. W efekcie właściciele mieszkań latami nie mogą się pozbyć niesolidnych lokatorów. To nadmierna ingerencja w prawo własności uważa rzecznik praw obywatelskich.

W wystąpieniu do ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej RPO wskazuje na problemy właścicieli mieszkań z realizacją prawomocnego wyroku eksmisyjnego. Jak czytamy w tym dokumencie, do Biura Rzecznika wpływają skargi właścicieli mieszkań, którzy kilka lat oczekują na realizację prawomocnego wyroku eksmisyjnego, co w praktyce uzależnione jest od dostarczenia przez właściwą gminę lokalu socjalnego dla dłużnika. To skutek tego, że gminy nie posiadają wystarczającej liczby lokali socjalnych.
Rzecznik zauważa, że właściciele mogą dochodzić roszczeń odszkodowawczych od gmin, jednak jest to droga długotrwała, wymagająca ponoszenia dodatkowych kosztów, a także cyklicznego wytaczania powództw. Zgodnie z art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów możliwość realizacji wyroku eksmisyjnego w trybie egzekucji sądowej zostaje wstrzymana do momentu złożenia dłużnikowi przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Ustawa nie przewiduje jednak terminu końcowego wstrzymania postępowania egzekucyjnego.
Zdaniem RPO, obecny stan rzeczy można uznać za nadmierną ingerencję w prawo własności. - Sytuacja, w której w rozsądnym do przewidzenia terminie nie jest możliwa realizacja prawomocnego wyroku sądowego może być postrzegana także jako naruszenie prawa do sądu – czytamy w wystapieniu.
RPO zwraca uwagę na fakt, że wiele gmin nie podejmuje uchwał w sprawie zasad gospodarowania mieszkaniowym zasobem. To jest możliwe, ponieważ obowiązujące prawo nie przewiduje żadnych środków przymuszenia gminy do podjęcia takiej uchwały. Ponadto pomoc finansowa państwa na budownictwo socjalne jest niewystarczająca i nie zachęca do podejmowania się przez gminy nowych inwestycji.
- Z jednej strony państwo, przeciwdziałając bezdomności, nałożyło na właścicieli mieszkań obowiązek znoszenia przez nieokreślony czas istotnego ograniczenia prawa własności, z drugiej zaś - nie stworzyło skutecznych mechanizmów mobilizujących gminy do realizowania budownictwa socjalnego – stwierdza rzecznik praw obywatelskich. RPO zwraca się do   ministra z prośbą o rozważenie potrzeby nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów w celu usunięcia sygnalizowanego stanu naruszenia Konstytucji RP.