Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 2 i 3 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z 30.08.2002 r. Naczelny Sąd Administracyjnypodejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych orazpodejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej. Uchwały są podejmowane w trybie unormowanym w art. 187 oraz 264-269 cyt. wyżej ustawy.

- Ta kompetencja wiąże się z rolą NSA w systemie organów wymiaru sprawiedliwości. Sąd ten ma eliminować rozbieżności w orzecznictwie sądowym, w tym także poprzez rozstrzyganie zagadnień prawnych w konkretnych sprawach. Uchwały pierwszego rodzaju NSA podejmuje na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, a drugiego – na wniosek składów rozpoznających konkretne sprawy. Pod względem ilościowym przeważają wnioski o podjęcie uchały kierowane przez składy orzekające NSA. Podkreśla się w doktrynie i właśnie w tych uchwałach, że wystąpienie z zagadnieniem prawnym może nastąpić, gdy wątpliwości interpretacyjne mają charakter szczególny, „są poważne”. Winny one być obietywne, tzn. mają dotyczyćkwestii prawnych o zasadniczym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy, w której powstały. W doktrynie istnieje pogląd, iż rozbieżne rozstrzyganie przez sądy określonej kwestii prawnej nie jest samodzielną przesłanką występowania o podjęcie uchwały, może jednak wywoływać poważne wątpliwości prawne. W każdym razie to skład orzekający przyjmuje, czy występują wątpliwości w postępowaniu w konkretnej sprawie. Wniosek o podjęcie uchwały winien być uzasadniony.Naczelny Sąd Administracyjny może - w formie postanowienia - odmówić podjęcia uchwały, zwłaszcza gdy nie zachodzi potrzeba wyjaśnienia wątpliwości - mówi mec. Jarosław Ostrowski.

Ilość wniosków przedstawianych przez składy orzekające można uznać za odzwierciedlenie złożonych problemów prawnych, przed jakimi stają nie tylko sądy administracyjne, ale przede wszystkim administracja publiczna. Sądy administracyjne sprawuję kontrolę działalności administracji. Istotne wątpliwości powstające w toku rozpoznawania spraw są najczęściej skutkiem niejasno czy sprzecznie konstruowanych przepisów, nierzadko tez wprowadzających nadmierne rygory i formy ingerencji w prawa jednostek. Uchwały NSA rozstrzygające wątpliwości wytyczają nie tylko rozumienie przepisów, ale też sposób dekodowania wyrażonych w nich wartości, bądź ich braku. Według Ostrowskiego liczba wniosków o podjęcie uchwał NSA jest częściowo wyrazem wzrostu znaczenia orzecznictwa sądowego w systemie prawnym, ale też zwiększenia ilości sporów z administracją. - Przedłużenie terminu załatwienia skargi sadowoadministracyjnej spowodowane wniesionym do odpowiedniego składu NSA pytaniem nie powinno być oceniane jako utrudnienie obrotu prawnego, bo najistotniejsza wartością jest zgodne z prawem rozstrzygnięcie sprawy. Ponadto skutek w postaci ujednolicenia orzecznictwa przyczynia się do realizacji zasady równości wobec prawa. Wreszcie uchwały wyznaczają sposób interpretacji przepisów prawnych nie tylko przez sądy administracyjne, ale też przez organy administracji publicznej - mówi mec. Jarosław Ostrowski.