Nowa ustawa o Sądzie Najwyższym, jak mozna było przeczytać w uzasadnieniu do projektu, w porównaniu do regulacji zawartych w obecnie obowiązującej ustawie, wprowadza przede wszystkim cztery grupy rozwiązań nowatorskich:
1)    instytucję korygującą prawomocne orzeczenia sądowe, w postaci skargi nadzwyczajnej;
2)    rozwiązania z zakresu zwiększenia efektywności postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów i przedstawicieli innych zawodów prawniczych, a także poddanie ich ocenie osób niepochodzących z tego środowiska zawodowego,
3)    przebudowę struktury Sądu Najwyższego w związku z nowymi kompetencjami oraz zmiany w zakresie statusu sędziego Sądu Najwyższego,
4)    ingerencję w zasób kadrowy Sądu Najwyższego.

Do tego katalogu należy, jak zauważa dr Krzysztof Szczucki w komentarzu do nowej ustawy o SN dodać jeszcze jedną istotną grupę rozwiązań nieznanych dotąd w polskim systemie prawa, wprowadzających instytucję ławnika Sądu Najwyższego.

Skarga nadzwyczajna
Skarga nadzwyczajna to realizacja jeszcze wyborczej zapowiedzi prezydenta Andrzeja Dudy. W założeniu ma być nowym środkiem nadzwyczajnym umożliwiającym weryfikację prawomocnych orzeczeń sądowych pod kątem takich przesłanek, jak zapewnienie praworządności i sprawiedliwości społecznej. Będzie mogła być stosowana do wzruszenia rażąco wadliwych wyroków co do zasady w ciągu pięciu lat od ich uprawomocnienia się. Składać je będą wskazane w ustawie instytucje, na wniosek zainteresowanych stron.
Omówienie istoty nowej instytucji będzie przedmiotem webinarium merytorycznego online, które odbędzie się – 20 marca o godz. 12.00.

Czytaj: Dr Szczucki: skarga nadzwyczajna nie spowoduje katastrofy>>

Postępowanie dyscyplinarne
Istotną grupę zmian wprowadzanych nową ustawą o Sądzie Najwyższym stanowią przepisy regulujące odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów tego sądu. Ustawodawca wprowadza m.in. nowe składy w sprawach dyscyplinarnych oraz nową karę dyscyplinarną. Sprawy dyscyplinarne sędziów SN będzie rozpoznawać Nowa Izba Dyscyplinarna SN. W katalogu kar dyscyplinarnych, oprócz znanych już sankcji upomnienia, nagany, usunięcia z zajmowanej funkcji i złożenia sędziego z urzędu, pojawi się kara obniżenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego o 5%–50% na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat. Wszystkie prawomocne wyroki dyscyplinarne będą podawane do wiadomości publicznej poprzez ich zamieszczenie na stronie internetowej Sądu Najwyższego, na której publikowana będzie sentencja wyroku.

Nowa struktura SN
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym zmienia podział Sądu Najwyższego na izby. Bez zmian pozostają Izba Cywilna oraz Izba Karna. Ustawa znosi Izbę Wojskową, a sprawy z zakresu jej właściwości przenosi do Izby Karnej. Dotychczasowa Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych stanie się Izbą Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto, ustawa wprowadza dwie nowe izby: Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz wspomnianą powyżej Izbę Dyscyplinarną.

Nowe zasady przechodzenia w stan spoczynku
Nowa ustawa o Sądzie Najwyższym zmienia także zasady przechodzenia w stan spoczynku. Co do zasady, sędziowie Sądu Najwyższego będą przechodzić w stan spoczynku z dniem ukończenia sześćdziesiątego piątego roku życia. Sędzia, nie później niż na sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed ukończeniem tego wieku, będzie mógł jednak złożyć oświadczenie o woli dalszego zajmowania stanowiska. Do oświadczenia trzeba będzie dołączyć także zaświadczenie stwierdzające, że sędzia jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego. Zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego będzie mógł wyrazić Prezydent RP. Kobiety będące sędziami Sądu Najwyższego będą mogły fakultatywnie przechodzić w stan spoczynku z dniem ukończenia sześćdziesiątego roku życia. Zgodnie z jeszcze obowiązującą regulacją sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku co do zasady z dniem ukończenia 70. roku życia.

Ławnicy w Sądzie Najwyższym
Ustawa, która wejdzie w życie już 3 kwietnia przewiduje także, że w rozpoznawaniu skarg nadzwyczajnych oraz w postępowaniach dyscyplinarnych w zakresie, w jakim właściwy jest Sąd Najwyższy, uczestniczyć będą ławnicy Sądu Najwyższego. Ławnicy wybierani będą przez Senat na czteroletnią kadencją spośród kandydatów zgłaszanych przez stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, z wyłączeniem partii politycznych oraz przez grupy co najmniej 100 obywateli mających czynne prawo wyborcze i orzekać będą obok sędziów zawodowych właśnie przy dyscyplinarkach oraz skargach nadzwyczajnych. Zasady działania ławników Sądu Najwyższego zostały skonstruowane w sposób analogiczny do obowiązujących w sądownictwie powszechnym.

Możliwość zapisania się na webinarium o skardze nadzwyczajnej oraz więcej szczegółów znajduje się na stronie szkolenia.
Polecamy też komentarz praktyczny, dostępny w serwisie LEX omawiający nową ustawę o Sądzie Najwyższym.