"Represyjna" nowelizacja przepisów o dyscyplinie finansów publicznych

Ministerstwo Finansów nie jest zadowolone z obecnie obowiązującej ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Według resortu, te przepisy nie gwarantują należytego przeprowadzenia postępowania, a w rezultacie ukarania osób odpowiedzialnych za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w sposób adekwatny do popełnionego naruszenia. Dlatego 31 stycznia br. Biuro Dyscypliny Finansów Publicznych zaprezentowało odpowiedni projekt założeń do projektu nowelizacji ustawy.

Podstawowy powód dla którego podejmowana jest ingerencja ustawodawcza w stosunku do  ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych to zbyt słabe wypełnianie funkcji represyjnej postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zdaniem projektodawców egzekwowanie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest utrudnione z powodu niedoskonałości przepisów regulujących
1) zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych;|
2) organizację organów powołanych do dochodzenia odpowiedzialności;
3) postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych;
4) współdziałanie organów właściwych w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych z instytucjami państwowymi, samorządowymi i kontrolnymi.

Zdaniem autorów projektu, system odpowiedzialności wymaga również modyfikacji ze względu na zmiany w źródłach prawa finansowego oraz konieczność usunięcia wątpliwości interpretacyjnych.| Dlatego też w celu wyeliminowania negatywnych zjawisk w regulowanym obszarze niezbędne jest:
1) poszerzenie zakresu podmiotowego osób objętych odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w tym wyodrębnienie odpowiedzialności kierownika jednostki sektora finansów publicznych i głównego księgowego;
2) dostosowanie przepisów określających znamiona naruszenia dyscypliny finansów publicznych, tj. modyfikacja katalogu naruszeń, uzupełnienie i uszczegółowienie tego katalogu, tak aby tworzył on spójny system penalizujący działania sprzeczne z podstawowymi zasadami gospodarowania środkami publicznymi;
3) zmodyfikowanie wytycznych w odniesieniu do wymiaru poszczególnych kar oraz ograniczenie stosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Analiza orzecznictwa w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wskazuje też na znaczne zróżnicowanie kar wymierzanych za podobne naruszenia dyscypliny finansów lub wywołujące podobne skutki dla finansów publicznych, oraz na ogólnie niski wymiar orzekanych kar. W obowiązującej obecnie ustawie wytyczne szczegółowe wymiaru kary dla komisji orzekających sformułowano jedynie w odniesieniu do kary upomnienia i kary zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. Relatywnie niski poziom represyjności całego systemu wynika między innymi z dość szerokich możliwości stosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary;
4) utworzenie komisji właściwych dla kilku resortów (zmniejszenie liczby komisji orzekających). Obecnie liczba komisji orzekających oraz rzeczników dyscypliny uzależniona jest od liczby resortów, nie zaś od faktycznego obciążenia tych komisji pracą, co odzwierciedla liczba spraw rozpatrywanych przez daną komisję. I tak, z ogółu spraw rozpatrzonych w 2009 r. przez resortowe komisje orzekające najwięcej spraw rozstrzygnęły resortowe komisje orzekające przy Ministrach: Sprawiedliwości - 80 spraw, gdy tymczasem ani razu nie orzekały komisje przy Ministrach: Skarbu Państwa oraz Sportu i Turystyki;
5) ustalenie nowego sposobu wynagradzania osób pełniących funkcje w organach właściwych w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych;
6) zwiększenie przejrzystości postępowania prowadzonego przez rzecznika dyscypliny oraz zniesienie możliwości wnoszenia wniosku o ukaranie przez inne podmioty poza organem właściwym do wniesienia wniosku o ukaranie, czyli rzecznikiem dyscypliny finansów publicznych;
7) zwiększenie zakresu współpracy pomiędzy rzecznikiem dyscypliny a zawiadamiającym;
8) wzmocnienie roli komisji orzekających w zapobieganiu naruszeniom dyscypliny finansów publicznych poprzez nałożenie na komisje obowiązku analogicznego do określonego w art. 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia;
9) wzmocnienie nadzoru administracyjnego Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych nad komisjami orzekającymi I instancji;
10) zwiększenie uprawnień Głównego Rzecznika jako przełożonego rzeczników dyscypliny w zakresie sprawowanej funkcji;
11) wprowadzenie nadzoru administracyjnego Ministra Finansów nad Głównym Rzecznikiem i Główną Komisją Orzekającą w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych;
12) doprecyzowanie przepisów dotyczących udostępniania akt sprawy o naruszenie dyscypliny finansów publicznych ze względu na konieczność ujednolicenia praktyki w zakresie udostępniania tych akt przez organy prowadzące postępowanie;
13) wzmocnienie rozwiązań organizacyjnych związanych z działalnością organów orzekających. Organy prowadzące postępowanie często mają trudności z uzyskaniem od instytucji państwowych i samorządowych opinii czy też niezbędnych dokumentów, co wpływa na sprawność i terminowość postępowania;
14) doprecyzowanie przepisów dotyczących postępowania prowadzonego przez rzecznika dyscypliny finansów publicznych, w szczególności w zakresie niedostosowania przebiegu i długości etapów procedury do zakresu niezbędnych czynności. Zmiany wymaga, oceniany jako zbyt krótki, termin na przeprowadzenie przez rzeczników czasochłonnego postępowania wyjaśniającego;
15) doprecyzowanie przepisów dotyczących dowodów w postępowaniu w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych;
16) udoskonalenie przepisów dotyczących zażaleń i odwołań składanych od rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, a także przepisów regulujących postępowanie prowadzone przed Główną Komisją Orzekającą;
17) doprecyzowanie, że przepisów ustawy nie stosuje się do należności celnych i należności z tytułu podatków oraz opłat o charakterze podatkowym stanowiących dochody budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, w zakresie określania, ustalania, poboru lub wpłaty tych należności oraz odsetek za zwłokę, udzielania ulg podatkowych lub zwolnień celnych. Wyłączenie nie będzie dotyczyło niepodatkowych należności budżetowych.

Proponuje się jednocześnie wprowadzenie zastrzeżenia, iż wyłączenie nie będzie miało miejsca w odniesieniu do zwrotu należności z tytułu nadpłaty cła, podatku, w tym podatku naliczonego lub różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług lub nieterminowego wykonania tego obowiązku, bowiem przewiduje się objęcie karalnością zaniechania w tym zakresie;
Projekt założeń, równolegle z przeprowadzeniem uzgodnień międzyresortowych przekazany został do konsultacji Przewodniczącemu Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych oraz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, a także rzecznikom dyscypliny finansów publicznych i przewodniczącym komisji orzekających oraz Głównej Komisji Orzekającej. Projekt był także przedmiotem konsultacji w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

 Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line

Źródło: www.mofnet.gov.pl, stan z dnia 1 lutego 2011 r.