WSA: prezes zarządu spółki może zostać bezrobotnym

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie orzekł, że pełnienie funkcji w organach spółki nie wyklucza automatycznego uznania, że osoba taka jest gotowa i zdolna do podjęcia pracy. Ta okoliczność jest zaś kluczowa do oceny, czy może ona uzyskać status osoby bezrobotnej.

O.J. złożyła wniosek o zarejestrowanie jej w urzędzie pracy jako osoby bezrobotnej. Wydano jednak decyzję odmowną. Wojewoda utrzymał decyzję organu w mocy. Wojewoda ustalił, że wnioskodawczyni pełni funkcję prezesa jednoosobowego zarządu w dwóch spółkach aktywnie prowadzących działalność gospodarczą. Jednocześnie wnioskodawczyni jest prokurentem samoistnym w innych spółkach. Dane te wynikały z Krajowego Rejestru Sądowego. W ocenie Wojewody, O.J., jako prezes zarządu i prokurent, nie jest gotowa do podjęcia zatrudnienia. Tylko zaś, taka osoba może być uznana za osobę bezrobotną. Biorąc pod uwagę podejmowane zajęcia przez wnioskodawczynię, musi ona pełnić aktywnie swoje funkcje, nawet jeśli nie uzyskuje za nie wynagrodzenia.

Skarga do WSA

O.J. nie zgodziła się ze stanowiskiem Wojewody. W ocenie skarżącej, nie zostało ustalone faktyczne zaangażowanie jej w działalność spółek. Ustalenia poczyniono jedynie na podstawie informacji ujawnionych w KRS. Autorka skargi wskazała, że organ nie wyjaśnił, z jakich przyczyn nie uwzględniono jej oświadczenia o zdolności i gotowości do podjęcia pracy. Zaznaczyła, że pełnienie funkcji prezesa w zarządzie spółki prawa handlowego nie wyklucza posiadania zdolności i gotowości do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.

Rozstrzygnięcie WSA

WSA uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. WSA zwrócił uwagę, że obie decyzje wydano z naruszeniem przepisów prawa, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy. Istotą sporu było to, czy skarżąca, pełniąc funkcję prezesa spółek oraz prokurenta, może zostać uznana za osobę bezrobotną. Na dzień orzekania, z KRS wynikało, że pełni ona funkcje prezesa zarządu w spółkach, jak i prokurenta samoistnego w innych spółkach prawa handlowego.

Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych>>

Bycie bezrobotnym

Na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U.2017.1065, dalej ustawy) istnieją dwa rodzaje przesłanek, które należy spełnić, by uzyskać status osoby bezrobotnej. Istnieją przesłanki pozytywne (muszą być pełnione) oraz przesłanki negatywne (ich zaistnienie wyklucza uzyskanie tego statusu). Aby uzyskać status osoby bezrobotnej, muszą wystąpić przesłanki pozytywne i jednocześnie nie mogą zaistnieć te negatywne. Jedną z przesłanek, która musi zaistnieć jest zdolność i gotowość do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną - co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy. Pojęcie "gotowość do podjęcia zatrudnienia" nie zostało zdefiniowane w ustawie. Z orzecznictwa zaś wynika, że taka gotowość jest równoznaczna z zamiarem i chęcią wykonywania pracy. Wskazuje się przy tym, że nie mogą wystąpić żadne przeszkody po stronie tej osoby, aby świadczyć pracę. Sądy administracyjne zauważają, że warunek gotowości do podjęcia pracy musi być spełniony zarówno w dniu rejestracji w charakterze bezrobotnego, jak i przez cały czas korzystania z tego statusu. Nie można gotowości do podjęcia pracy rozumieć jako braku jakichkolwiek zajęć czy obowiązków. Osoba bezrobotna nie ma bowiem całkowitego zakazu podejmowania innych zajęć.

Przedwczesne ustalenia

Zdaniem WSA, organy wydając odmowne decyzje orzekły wadliwie. Organy nie poczyniły dokładnych ustaleń co do sytuacji, w jakiej znajduje się wnioskodawczyni. Decyzje te były więc wydane przedwcześnie. Błędny jest bowiem pogląd, że samo pełnienie funkcji członka zarządu uniemożliwia uznanie danej osoby za bezrobotną. Z przepisów ustawy nie wynika, że w każdym przypadku członkostwo osoby w zarządzie spółki wyklucza możliwość uznania takiej osoby za osobę bezrobotną. Konieczne jest w takich sprawach jednoznaczne ustalenie, czy osoba ta jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia. Innymi słowy, odmowa przyznania statusu osoby bezrobotnej może nastąpić jedynie wtedy, jeśli w konkretnym przypadku organ wykaże w sposób niewątpliwy, że pełnienie funkcji w zarządzie spółki wyklucza możliwość podjęcia zatrudnienia. Tak mogłoby stać się np. z uwagi na zakres prowadzonej działalności gospodarczej, czy udziału podmiotu na rynku poprzez wysokość osiągniętego dochodu. Dla takiej oceny, znaczenie ma również wielkość zatrudnienia. Znamiennym jest to, że organy nie czyniły ustaleń w tym zakresie, poprzestając na zasięgnięciu danych z KRS. Należało natomiast dokonać oceny działalności spółek w dacie rejestracji skarżącej w urzędzie pracy jako bezrobotnej.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 28 lutego 2018 r., III SA/Kr 1493/17, LEX nr 2457141.