W swojej recenzji "Komentarza do Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich" autorstwa Piotra Góreckiego i Stanisława Stachowiaka pisze on, że należałoby w ślad za autorami tej książki uznać, iż de lege ferenda istnieje wyraźna potrzeba uchwalenia nowej ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Przedmiotem recenzji jest 5. wydanie Komentarza do Ustawy z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178) autorstwa dr Piotra Góreckiego Sędziego Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, adiunkta w Katedrze Postępowania Karnego UAM w Poznaniu w latach 1996-2006, członka Krajowej Rady Sądownictwa w latach 2002-2006 oraz prof. dr hab. Stanisława Stachowiaka emerytowanego pracownika Katedry Postępowania Karnego UAM w Poznaniu i Kierownika Katedry Postępowania Karnego Uniwersytetu Szczecińskiego, stan prawny na dzień 5.03.2012 r.
Autorzy wydanego przez Wolters Kluwer Polska opracowania postawili sobie za cel napisanie obszernego i zarazem kompleksowego komentarza do w/w ustawy, który miał znaleźć głównie zastosowanie praktycznego, w codziennej pracy środowiska prawniczego. Dlatego też, na początku niniejszej recenzji nie sposób nie wspomnieć o charakterystyce samej ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Niewątpliwie bowiem ustawę tę można uznać za wciąż powszechnie obowiązujący relikt polskiego porządku prawnego, a co za tym idzie – akt prawny nieustannie stosowany. Stwierdzenie to, na pierwszy rzut oka może wydawać się zbyt pochopne, jednakże biorąc pod uwagę fakt, iż od daty wejścia w życie omawianej ustawy minął już okres 20 lat, a ustawa ta wciąż obowiązuje (w formie zmienionej licznymi nowelizacjami), powyższy pogląd wydaje się być uzasadniony.
Sami autorzy opracowania również dostrzegają zasygnalizowany problem, czemu wyraz dają w słowie przedwstępnym. Problem jest tym bardziej dostrzegalny, iż w praktyce wymiaru sprawiedliwości powstają liczne wątpliwości odnośnie stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, bowiem liczne przestarzałe instytucje prawne znajdujące się w tym akcie prawnym, nasuwają szereg wątpliwości zarówno interpretacyjnych, jak i związanych z zastosowaniem danego przepisu prawnego. Uznać należałoby zatem w ślad za autorami komentarza, iż de lege ferenda istnieje wyraźna potrzeba uchwalenia nowej ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Pomimo licznych zapewnień ze strony ustawodawcy, projekt takowego aktu prawnego najpewniej zaginął w sejmowych komisjach.
Przechodząc zaś do charakterystyki samego komentarza, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż chronologia komentowania poszczególnych artykułów ustawy pokrywa się numeracją kolejnych artykułów ustawy, co jest zresztą kwestią oczywistą. Na początku opracowania znajduje się bardzo szczegółowy spis treści, który umożliwia szybkie dotarcie do interesujących czytelnika tez dotyczących konkretnego przepisu. Rozwiązanie takie jest trafne, albowiem w wielu komentarza, liczących czasami nawet setki stron, autorzy zamieszczają spis treści, który nastręcza liczne trudności w odnalezieniu konkretnych informacji.
Poszczególne natomiast artykuły ustawy, zostały przez autorów opisane w sposób jasny i przejrzysty, a co najważniejsze – w sposób wyczerpujący. Przedstawione tezy pozwalając na dokładne zrozumienie przepisów procedury postępowania w sprawach nieletnich, a także wyjaśniają mogące się nasuwać wątpliwości interpretacyjne. Całość poparta jest oczywiście bogatym orzecznictwem Sądy Najwyższego. Abstrahując już od konieczności uchwalenia nowej ustawy w przedmiocie omawianej materii, autorzy dokonali analizy, a następnie skomentowali przepisy ustawy w takiej formie, w jakiej akt prawny w danej chwili się znajdował, co również nie powinno budzić najmniejszych wątpliwości. Cały czasy trzeba mieć bowiem na uwadze, fakt, iż komentarz z samego założenia, stanowić miał opracowanie praktyczne. Co więcej nawet, w opracowaniu zamieszczono również komentarz do art. 10 Kodeksu karnego, który ściśle koreluje z procedurą karną w stosunku do nieletnich, reguluje bowiem podstawy odpowiedzialności nieletnich za popełnione przez nich czyny karalne oraz przepisy wykonawcze. Całościowe ujęcie problemu przedstawione przez autorów komentarza, uznać należy za rozwiązanie trafne, czytelnik bowiem uzyskuje całościowe i kompleksowe opracowanie uwzględniające nawet postępowanie wykonawcze po uprawomocnieniu się orzeczenia.
Reasumując, w ocenie autora niniejszej recenzji, Komentarz do Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich autorstwa dr Piotra Góreckiego i prof. dr hab. Stanisława Stachowiak stanowi kompleksowe opracowanie, które z całą pewnością znajdzie zastosowanie zarówno w sądach, jak i prokuraturach, a także będzie na szeroką skalę wykorzystywane przez środowisko adwokatów i radców prawnych. Nie oznacza to wcale, iż krąg odbiorców recenzowanej pozycji zamyka się tylko w ramach przywołanych zawodów prawniczych, bowiem opracowanie kierowane jest również do osób, które chociażby w pośredni sposób, uczestniczą w postępowania w sprawach nieletnich. Nie można zapomnieć również o tym, iż autorzy komentarza mają również wieloletnie doświadczenie praktyczne w zakresie, a zatem przedstawiane przez nich postulaty pochodzą także z własnych obserwacji i doświadczenia.
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz 5. Wydanie
Stan prawny na 5.03.2010 r.
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Autorzy: dr Piotr Górecki, prof. dr. hab. Stanisław Stachowiak
Autor recenzji: apl. adw. Maciej Kuczaj, Izba Adwokacka we Wrocławiu