- Spotykamy się ostatni raz w takim składzie. Ustawa o Sądzie Najwyższym, która wchodzi w życie 3 kwietnia doprowadzi do niekonstytucyjnego ukształtowania jego ustroju - powiedziała I prezes SN Małgorzata Gersdorf na rozpoczęcie Zgromadzenia Ogólnego Sędziów, które odbyło się w środę 21 marca br.
Czytaj: Nie wiadomo, kiedy ruszy nowy Sąd Najwyższy>>
W wyniku wejścia w życie ustawy o SN 3 kwietnia br, w SN powstaną dwie nowe izby - Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Dyscyplinarna - z udziałem ławników wybieranych przez Senat. Ustawa przewiduje też m.in. przechodzenie sędziów SN w stan spoczynku po ukończeniu 65. roku życia, z możliwością przedłużania tego przez prezydenta RP (dziś ten wiek to 70 lat). W trzy miesiące od wejścia ustawy w życie, w stan spoczynku przechodzą z mocy prawa sędziowie SN, którzy ukończyli 65. rok życia - chyba że prezydent zgodziłby się na ich wniosek o przedłużenie.
Zaległości uporządkowano
Niepewność statusu sędziego SN, brak delegacji przez ministra sprawiedliwości, niepełna obsada - to kilka czynników, które przyczyniły się do spowolnienia orzekania. Jednak średnio na rozpatrzenie sprawy w SN trzeba czekać pół roku, co jest zgodne z normami europejskimi. W corocznym sprawozdaniu z działalności Sądu Najwyższego prof. Małgorzata Gersdorf zaznaczyła, że mimo licznych trudności powstałych w 2017 r. pracę sądu ocenia pozytywnie.
Ogółem SN rozpoznał 11 tys. 373 spraw w 2017 r., a rozpatrzono ich więcej niż wpłynęło o 377. Oznacza to, że uporządkowano zaległości.
Czytaj: Nowa ustawa o Sądzie Najwyższym w praktyce>>
Ważna tematyka uchwał
Sąd Najwyższy rozstrzygnął w ubiegłym roku w formie uchwał, tak ważne sprawy, jak okres przedawnia roszczeń, opłaty egzekucyjnej, odpowiedzialność za szkody wyrządzone nieuprzątaniem śniegu i lodu, problemy prywatyzacyjne nieruchomości warszawskich. Z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń kilka razy zajmował się sprawą ryczałtu kierowców.
Ponadto SN podjął znaczącą uchwałę dotyczącą prezydenckiego prawa łaski oraz uchwałę w sprawie prowadzenia gier hazardowych na automatach i stosowania regulacji unijnych w tym zakresie (I KZP 17/16).
Polemika z poglądem prezydenta
Prezydencki minister Andrzej Dera odczytał list od Andrzeja Dudy. Prezydent oświadczył w nim, że "w niedługiej perspektywie nowe prawo o Sądzie Najwyższym przyczyni się do przywrócenia autorytetu tego sądu."
Z tą tezą nie zgodzili się kolejni prelegenci, którzy akcentowali wysoką jakość orzecznictwa Sądu Najwyższego i ogromny autorytet sędziów.
I tak prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego prof. Marek Zirk-Sadowski podkreślił, że orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego miało znaczący wpływ na uchwały NSA, z których dziewięć korzystało z dorobku orzecznictwa SN. - Średni czas oczekiwania na rozprawę w SN budzi respekt - dodał.
Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu>>
Prezes NSA zwrócił uwagę, że wstrzymanie ekstradycji obywatela polskiego przez sąd irlandzki i postawienie przez sędzię Aileen Donnelly pytania prawnego Trybunałowi Sprawiedliwości UE, czy można wydać obywatela RP na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania w sytuacji, kiedy zagrożona jest niezależność polskich sądów" , świadczy o utracie zaufania do polskiego wymiaru sprawiedliwości.
- Współpraca sądów europejskich z polskimi opierająca się na wzajemnym zaufaniu jest kamieniem węgielnym budowania wspólnych standardów - powiedział prof. Marek Zirk-Sadowski.
NIK pozytywnie o budżecie SN
- Nie ma dobrze funkcjonującego państwa bez dobrej współpracy jego organów. Kontrola wykonania budżetu SN zasługuje na najwyższą ocenę - powiedział prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski.
- Orzecznictwo Sądu Najwyższego cieszy się dużym i niekwestionowanym autorytetem wśród pracowników Izby, którzy dzięki niemu mogli rozwiązać wiele problemów w trakcie dokonywanych kontroli. Np. w kwestii wynagrodzeń w sferze budżetowej, koncesji na wydobycie gazu łupkowego czy warunków odstąpienia od umowy.
RPO: sędziowie nie są klientami polityków
Rzecznik Praw Obywatelskich, dr Adam Bodnar zaznaczył, że rok 2017 był bardzo trudny dla sędziów Sądu Najwyższego, którzy spotkali się z atakami i oskarżeniami mediów publicznych i przedstawicieli władzy państwowej. - Uchwała SN w sprawie prawa łaski wymagała dużej rozwagi i odwagi - dodał. - Sędziowie są strażnikami Konstytucji RP, a nie klientami polityków i muszą zachować niezawisłość - stwierdził dr Bodnar.
RPO skierował w ubiegłym roku 81 spraw, w tym 3 pytania prejudycjalne. Sąd Najwyższy też rozpoczął dobrą współpracę polegającą na informowaniu rzecznika o wpływających kasacjach.
Prezes Prokuratorii Generalnej RP prof. Leszek Bosek zwrócił uwagę na kluczową rolę ustrojową Sądu Najwyższego. Jego zdaniem w Sądzie Najwyższym zapadły niezwykle znaczące uchwały z punktu widzenia skarbu państwa, tak jak choćby dotyczące przejęcia gałęzi gospodarki narodowej, co nie stanowi podstawy prawnej roszczenia o odszkodowanie (III CZP 86/17).
Adwokaci i radcowie solidarni z sędziami
Głos zabrali też przedstawiciele adwokatury i radców prawnych. Adwokat Jacek Trela, prezes NRA przypomniał udział adwokatów w "łańcuchu światła". Apelował do sędziów o zachowanie zasad konstytucyjnych i ideałów demokratycznego państwa prawa.
- Dzisiejsza atmosfera i okoliczności są szczególne, inne niż w poprzednich dekadach - stwierdził Maciej Bobrowicz, prezes KRRP. - Sąd Najwyższy stoi w obliczu zagrożenia nowymi przepisami. Osłabienie najsilniejszego elementu wywoła efekt domina. Aż w końcu przewróci się obywatel. Mam nadzieję, że rozwaga zwycięży. Nie zapominajmy - wolność jest rzeczą najważniejszą - zakończył.