Wyzwaniom stojącym przed wymiarem sprawiedliwości, obecnej sytuacji m.in. sądów, w końcu zmianom w procedurze cywilnej i karnej poświęcona będzie Ogólnopolska Konferencja Naukowa Współczesne Wyzwania Prawa Procesowego, która odbędzie się 23 maja w Warszawie, na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Patronat nad konferencją objęli: Dziekan Wydziału Prawa i Administracji prof. Tomasz Giaro, Naczelna Rada Adwokacka, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Fundacja Court Watch Polska i portal Prawo.pl. Kancelariami partnerskimi wydarzenia są: Banasik Woźniak i Wspólnicy sp.p., Domański Zakrzewski Palinka sp.k. oraz Clifford Chance Janicki, Krużewski, Namiotkiewicz sp.k.
Diagnoza sytuacji w wymiarze sprawiedliwości
Konferencja podzielona została na pięć paneli (dwa eksperckie), odbędą się też dwa wykłady opiekunów Koła Naukowego Prawa Procesowego - wprowadzający oraz podsumowujący. Tematy to inflacja normatywna, informatyzacja postępowań, internacjonalizacja procedur, wpływ pandemii na wymiar sprawiedliwości oraz polityzacja prawa.
Czytaj:
E-rozprawy zostają, ale będzie można sprzeciwić się zdalnemu przesłuchaniu świadka>>
Na stałe e-doręczenia, e-rozprawy i szybciej przepadek auta pijanego kierowcy - rząd przyjął projekt>>
- Postępowanie cywilne i karne w ostatnich latach mierzy się z szeregiem wyzwań. Część z nich przyniosły ze sobą i częściowo pozostawiły czasy pandemiczne, które niejako zmusiły wymiar sprawiedliwości m.in. do przyspieszonej informatyzacji. Jednocześnie ustawodawca regularnie wprowadza coraz więcej nowelizacji obu procedur, a politycy głośno nawołują do jeszcze dalej idących zmian. Do tego dochodzi rozwój transgranicznych stosunków prawnych, które również nie pozostają bez wpływu na polskie sądy. To wszystko właściwie jednocześnie oddziałuje na procedurę cywilną i karną. Pojawia się więc pytanie, czy są to kwestie, z którymi mogą one sobie poradzić - wskazują organizatorzy.
Czytaj w LEX: Rozprawy zdalne w postępowaniu cywilnym >>
W pierwszej części prelegenci przeanalizują m.in. kierunki zmian postępowania cywilnego oraz karnego, zastanawiać się będą nad rola Sądu Najwyższego w zakresie nadzoru judykacyjnego oraz nad współczesnymi wyzwaniami prawa karnego procesowego z perspektywy obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych. Będzie również część poświęcona pandemii i tego wpłynęła na funkcjonowanie procesu karnego przed sądem I instancji.
Czytaj w LEX: Rozprawa on-line a prawo do rzetelnego procesu. Omówienie wyroku ETPC z dnia 2 grudnia 2021 r., 36516/19 (Jallow) >>
Czytaj: MS odwiesza wstrzymanie biegu przedawnienia karalności czynów>>
Następnie analizowana będzie informatyzacja sądowego postępowania cywilnego i podstawy wyrokowania. Jeden z tematów poświęcony będzie efektywnemu zarządzaniu postępowaniem w świetle najnowszych zmian w Kodeksie postępowania cywilnego (część z nich wchodzi w życie od 1 lipca br.).
Poruszone zostaną też np. kwestie związane z sędziami pokoju oraz z wzmocnieniem roli prokuratorów - konkretnie chodzi o "sprzeciw prokuratora" jako narzędzie ograniczające rolę sądu. Prelegenci będą się też zastanawiać czy proces karny może stać się narzędziem walki politycznej?
Czytaj w LEX: Dowód z zeznań świadka w postępowaniu sądowym w praktyce >>
Przypadkowość psuje prawo
Prof. Tadeusz Zembrzuski z Katedry Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego, który zresztą będzie swoim wykładem podsumowywał konferencję, zwraca uwagę na problem związany z samym tworzeniem prawa. - Zdajemy się zapominać, że kodeksy postępowania cywilnego i karnego są ustawami o podstawowym znaczeniu dla obydwu dziedzin prawa, które powinny cechować pewność i trwałość, a nie przypadkowe i kazuistyczne, a niekiedy wręcz niekonsekwentne zmiany. Prawo procesowe powstaje w wyraźnej opozycji do świata nauki, niekiedy przy lekceważeniu krytycznych głosów płynących ze środowiska prawniczego upominającego się o respektowanie zasad rzetelnego procesu - mówi.
Czytaj w LEX: System doręczeń z uwzględnieniem e-doręczeń (doręczeń elektronicznych oraz doręczeń przez Portal Informacyjny) >
Dodaje, że nowelizacja goni nowelizację, co widoczne jest zwłaszcza w postępowaniu cywilnym. - Zaś wartościami i celami współczesnego przemysłu legislacyjnego są niemal wyłącznie pozornie atrakcyjne slogany naprawy i poprawy przekładające się na próby nieustannego przyspieszanie i upraszczanie postępowania. Praktyka i nauka postępowania cywilnego muszą w takim wypadku łączyć siły w poszukiwaniu właściwej wykładni norm procesowych, w dążeniu do naprawy prawa procesowego i ochrony przed postępującą degradacją, deformacją i upadkiem. Tego rodzaju głosy z pewnością wybrzmią w trakcie konferencji, świadcząc o potrzebie i celowości prowadzenia dyskusji oraz refleksji służącej prawu procesowemu postrzeganemu jako spójny i stabilny system, bez którego nie jest i nie będzie możliwe zapewnienie efektywnej ochrony praw obywateli - podsumowuje.
Czytaj w LEX: Sztuczna inteligencja tworzona przez człowieka, ukierunkowana na osobę ludzką i przez nią kontrolowana >
Także prof. dr hab. Maria Rogacka-Rzewnicka z Uniwersytetu Warszawskiego zwraca uwagę, że Prawo procesowe, zarówno karne, jak i cywilne, jest w ostatnim czasie pod presją odziaływania wielu zróżnicowanych zjawisk i tendencji, których kumulacja jest faktem bezprecedensowym w wielowiekowej historii obu dziedzin.
Zobacz procedurę: Doręczanie korespondencji przy wykorzystaniu publicznej usługi hybrydowej >
- Postępowanie karne z dziedziny ściśle zintegrowanej z koncepcją suwerenności władzy wewnętrznej stało się przedmiotem szeroko zakrojonej internacjonalizacji (europeizacji), z bezprecedensowym udziałem instytucji o charakterze gwarancyjnym oraz z nową architekturą w ramach rozwoju niekonwencjonalnych form realizacji sprawiedliwości w sprawach karnych i realnej obecności w nim osób pokrzywdzonych przestępstwami oraz innych nieklasycznych podmiotów. Przez stulecia proces karny pozostawał wyłącznie w prostej relacji funkcjonalnej z prawem karnym materialnym, podczas gdy obecnie realizuje on szereg autonomicznych celów o istotnym znaczeniu dla polityki karnej. Z tą rolą wiąże się niebezpieczeństwo instrumentalnego wykorzystywania narzędzia, jakim jest proces karny - wskazuje.
Czytaj w LEX: Zawodowy pełnomocnik w social media - aspekty praktyczne >
Chcemy przyspieszenia? Kluczem informatyzacja
Obecnie obowiązują epizodyczne - covidowe - przepisy dotyczące e-doręczeń przez portal informacyjny sądu i m.in. e-rozpraw w sprawach cywilnych. W Sejmie jest kolejny projekt nowelizacji m.in. procedury cywilnej, który wprowadza e-rozprawy i e-doręczenia na stałe, a także obowiązek posiadania przez adwokatów, radców prawnych konta na portalu.
Zobacz procedurę: Doręczanie korespondencji przy wykorzystaniu publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego >
- Niestety, informatyzacja postępowania cywilnego odbywała się dotąd w chaotyczny sposób. Dotychczasowe rozwiązania były przypadkowe - np. portal informacyjny, którego zadania i funkcjonalności z założenia były organiczne, został nieoczekiwanie przekształcony w platformę służącą doręczaniu pism sądowych zawodowym pełnomocnikom. W ramach przenoszenia przepisów o doręczeniach przez portal (a także o rozprawach zdanych) z epizodycznych regulacji covidowych do Kodeksu należy te przepisy dopracować - mówi dr hab. Marcin Dziurda z Katedry Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego.
Czytaj w LEX: Doręczenia w procedurze cywilnej po zmianach >
Dodaje, że przed wszystkim jednak nadszedł już czas, by wprowadzić jako zasadę wnoszenie pism procesowych - na początek przez zawodowych pełnomocników - w formie elektronicznej. - Pozwoliłoby to doręczać je w takiej formie stronie przeciwnej. Oszczędności czasu i pieniędzy, a przy tym ulga dla środowiska naturalnego (odejście od papieru) byłyby ogromne - podsumowuje.
Zobacz procedurę: Doręczanie korespondencji przy wykorzystaniu kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
