Odwołanie poziome w procedurze cywilnej

Z dniem 20 lipca 2011 r. weszła w życie ustawa z 28 kwietnia 2011 r. nowelizująca Kodeks postępowania cywilnego, która wprowadza do procedury cywilnej instytucję tzw. odwołania poziomego, a tym samym przyznaje stronom (uczestnikom postępowania) prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych przez sąd drugiej instancji, które - w świetle aktualnie obowiązujących przepisów - nie podlegają weryfikacji w trybie zażalenia do Sądu Najwyższego.

Dotyczy to dwóch kategorii rozstrzygnięć:
1. postanowienia oddalającego wniosek o wyłączenie sędziego;
2. postanowień o charakterze porządkowym, jak chociażby postanowienia o przymusowym sprowadzeniu świadka czy też nakazującego jego aresztowanie.
Ustawa dodatkowo usuwa jedną z podstaw odrzucenia wniosku o wyłącznie sędziego, tj. przesłanki oczywistej bezzasadności.
Zgodnie z nowym przepisem art. 394² § 1 k.p.c., zarzuty stawiane postanowieniu wydanemu na zasadzie art. 52 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. (wyłączenie sędziego) albo formułowane pod adresem porządkowego orzeczenia sądu drugiej instancji rozpoznawane będą przez inny równorzędny składu tego sądu. W ten sposób przywrócona zostanie symetria regulacji w zakresie zaskarżalności wskazanych powyżej rozstrzygnięć, albowiem będą one podlegały weryfikacji niezależnie od tego, czy zapadły w postępowaniu pierwszo-instancyjnym, czy też już po przedłożeniu sprawy sądowi drugiej instancji. W obu przypadkach, podmiot posiadający legitymację skargową (a więc strona bądź uczestnik postępowania wnoszący o wyłączenie sędziego, osoba skazana na grzywnę, świadek, w stosunku do którego zarządzono przymusowe sprowadzenie lub aresztowanie, oraz podmiot, który domaga się zwolnienia od grzywny albo wnosi o zwolnienie od przymusowego sprowadzenia) będzie mógł zainicjować kontrolę niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia.
Różnica polegać będzie wyłącznie na tym, że o ile postanowienia sądu pierwszej instancji w dalszym ciągu weryfikowane będą przez sąd znajdujący się wyżej w strukturze organizacyjnej sądownictwa, o tyle już badanie prawidłowości orzeczeń podchodzących od sądu drugiej instancji i dotyczących analogicznych kwestii będzie dokonywało się na tym samym szczeblu, aczkolwiek przed innym składem sędziowskim. Sąd drugiej instancji będzie stosował przy tym odpowiednio przepisy normujące tryb oraz sposób postępowania z zażaleniem wniesionym na postanowienie sądu pierwszej instancji (art. 394² § 2 k.p.c).
(Dz. U. Nr 138, poz. 806)

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line