Reforma przepisów dotyczących międzynarodowego postępowania cywilnego oraz doprecyzowanie rozwiązań, które uzupełniają przepisy prawa europejskiego w tej dziedzinie, to główne założenia przygotowanej przez rząd nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Nowela została przyjęta na ostatnim posiedzeniu Rady ministrów.  Zmiany odnoszą się przede wszystkim do jurysdykcji krajowej, przeprowadzania dowodów i doręczeń w sprawach z tzw. elementem zagranicznym oraz uznawania i stwierdzania wykonalności zagranicznych orzeczeń i ugód sądowych. Dotyczą również prowadzenia europejskich postępowań nakazowych oraz europejskich postępowań w sprawach drobnych roszczeń.

Projekt zakłada odrębność dwóch instytucji procesowych. Chodzi o jurysdykcję krajową, rozumianą jako kompetencję do rozpoznawania i rozstrzygania danych spraw międzynarodowych oraz immunitetu sądowego i egzekucyjnego, rozumianych jako ograniczenie kompetencji do rozpoznawania i rozstrzygania takich spraw. Z nielicznymi wyjątkami, w razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej w danej sprawie, sąd będzie odrzucał pozew lub wniosek i uznawał postępowanie za nieważne. Ze względu na potrzebę unikania konfliktów jurysdykcyjnych, zaproponowano również wprowadzenie tzw. jurysdykcji krajowej koniecznej. Stosowana byłaby ona w przypadku spraw, które wykazywałyby związek z polskim porządkiem prawnym, a nie mogłyby być rozpoznane za granicą. Ponadto stosowana byłaby w przypadku odmowy uznania orzeczenia zagranicznego w Polsce, a rozstrzygana sprawa wykazywałaby związek z polskim prawem.

Nowością jest odrębny przepis dotyczący spraw z zakresu prawa pracy. Sądy polskie będą władne tu do rozstrzygania spraw nie tylko wtedy, gdy pozwany mieszkał, posiadał prawo stałego pobytu lub miał siedzibę w Polsce, ale także wtedy, gdy jego praca była, jest lub miała być wykonywana w naszym kraju.

Doprecyzowano również przepis, na podstawie którego sprawy dotyczące nieruchomości położonych w Polsce będą należały do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich.
W odniesieniu do przeprowadzania dowodów w sprawach z tzw. elementem zagranicznym, projekt przewiduje wprowadzenie zasady bezpośredniego porozumiewania się sądu polskiego z sądami i innymi organami państw wezwanych. Ponadto przewidziano możliwość udziału polskiego sędziego w przeprowadzaniu dowodu przez sąd lub organ państwa wezwanego, a nawet możliwość bezpośredniego przeprowadzania dowodu za granicą przez sąd polski.

Jeżeli chodzi o uznawanie orzeczeń zagranicznych, to w przeciwieństwie do obecnie obowiązujących przepisów, orzeczenia takie miałyby być uznawane z mocy prawa. Wyjątkiem byłyby jedynie przypadki wymienione w Kodeksie postępowania cywilnego. Projekt zawiera także inne niezbędne zmiany przepisów K.p.c. wynikające z potrzeby praktyki lub orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

(Źródło: KPRM/KW)