Prawa własności intelektualnej stanowią podstawę gospodarki UE i są głównym motorem jej dalszego wzrostu. W ostatnich latach jednak zmiany technologiczne, a w szczególności rosnące znaczenie działalności online, całkowicie zmieniły świat, w którym funkcjonują prawa własności intelektualnej. Obecne połączenie przepisów europejskich i krajowych nie jest już dostosowane do rzeczywistości i wymaga modernizacji.
Realizacja kompleksowej strategii w celu reorganizacji ram prawnych ma zagwarantować właściwą równowagę pomiędzy promowaniem kreatywności i innowacji, w części poprzez zapewnienie wynagrodzenia i inwestycji dla twórców, a z drugiej strony poprzez promowanie możliwie najszerszego dostępu do dóbr i usług chronionych przez prawa własności intelektualnej. Uzyskanie takiej równowagi będzie miało rzeczywisty wpływ na przedsiębiorstwa poprzez zachęcanie do inwestycji w innowacje. Przyczyni się to do gospodarczego rozwoju i konkurencyjności w ramach jednolitego rynku. Konsumenci skorzystają z szerszego i łatwiejszego dostępu do informacji i treści kulturowych.
Do pierwszych propozycji w ramach ogólnej strategii dotyczącej praw własności intelektualnej należy przedstawiony wniosek w sprawie uproszczonego systemu przyznawania zezwoleń dla tzw. „utworów osieroconych”, który umożliwi dostępność online wielu dzieł kultury, a także wniosek dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie wzmocnienia działań organów celnych w celu zwalczania handlu towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej.
W ramach strategii dotyczącej praw własności intelektualnej przewidziano szereg krótko- i długoterminowych, kluczowych działań polityki w różnych dziedzinach, w tym:
Patenty: w kwietniu Komisja przedstawiła już wnioski dotyczące jednolitego systemu ochrony patentowej w ramach wzmocnionej współpracy. Jednocześnie kontynuowane będą prace nad wnioskami dotyczącymi utworzenia jednolitego i wyspecjalizowanego sądu patentowego dla tradycyjnych patentów europejskich i przyszłych patentów europejskich o jednolitym skutku. To znacznie zmniejszyłoby koszty postępowania sądowego oraz czas potrzebny do rozstrzygania sporów patentowych. Doprowadziłoby to również do zwiększenia pewności prawnej dla przedsiębiorstw.
Znaki towarowe: rejestrację znaku towarowego w UE zharmonizowano w państwach członkowskich już prawie 20 lat temu, a wspólnotowy znak towarowy został ustanowiony 15 lat temu, wzrasta jednakże zapotrzebowanie na sprawniejszy, bardziej efektywny i spójny system rejestracji. W 2011 r. Komisja zamierza przedstawić wnioski w sprawie modernizacji systemu znaku towarowego, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, a także dostosować go do ery Internetu.
Oznaczenia geograficzne: oznaczenia geograficzne gwarantują powiązanie pomiędzy jakością produktu a jego pochodzeniem geograficznym. Jednak obecnie na szczeblu UE nie ma systemu ochrony produktów nierolnych, takich jak marmur Carrara lub noże Solingen. Prowadzi to do tworzenia nierównych warunków konkurencji na jednolitym rynku. W latach 2011-2012 Komisja przeprowadzi dogłębną analizę ram prawnych istniejących w państwach członkowskich, jak również potencjalnych skutków gospodarczych ochrony oznaczeń geograficznych towarów nierolnych. W zależności od wyniku oceny skutków, mogą zostać przedstawione wnioski ustawodawcze.
Wieloterytorialny system licencji dotyczących praw autorskich: podczas gdy przedmiotowy zakres praw autorskich został w dużej mierze zharmonizowany, licencje wydaje się wciąż na poziomie krajowym. W związku z jednolitym rynkiem cyfrowym usprawnienie wydawania licencji dotyczących praw autorskich i dystrybucji dochodów jest jednym z najważniejszych wyzwań, które muszą zostać podjęte. W drugim półroczu 2011 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie stworzenia ram prawnych dla efektywnego wieloterytorialnego zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, w szczególności w sektorze muzycznym. Komisja ustanowi również wspólne zasady przejrzystego zarządzania i dystrybucji dochodów. W drugiej połowie 2011 r. Komisja rozpocznie również konsultacje w sprawie różnych zagadnień związanych z rozpowszechnianiem online utworów audiowizualnych.
Biblioteki cyfrowe: utworzenie europejskich bibliotek cyfrowych, które chronią i rozpowszechniają bogate dziedzictwo kulturowe i intelektualne Europy, ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Aby to ułatwić, Komisja składa wniosek ustawodawczy, który umożliwi digitalizację i udostępnianie online tzw. „utworów osieroconych” (utworów takich jak książki i artykuły z gazet lub czasopism, które są nadal chronione przez prawa autorskie, ale w przypadku których nieznany jest podmiot praw autorskich lub nie można go zlokalizować w celu uzyskania jego zgody). Jednocześnie Komisja oczekuje zawarcia protokołu ustaleń między bibliotekami, wydawcami, autorami i stowarzyszeniami zbiorowego zarządzania w celu ułatwienia stosowania rozwiązań licencyjnych do digitalizacji i niehandlowego udostępniania książek.
Naruszanie praw własności intelektualnej: podrabianie towarów i piractwo są coraz większym zagrożeniem dla gospodarki. W latach 2005-2009 liczba zarejestrowanych na granicach UE przypadków wykrycia towarów podejrzanych o naruszenie praw własności intelektualnej zwiększyła się z 26 704 do 43 572. Jednocześnie przemysł kreatywny szacuje, że piractwo kosztowało europejski przemysł muzyczny, filmowy, telewizyjny i oprogramowania 10 miliardów euro i ponad 185 000 miejsc pracy w samym tylko 2008 r. Komisja jest gotowa do zintensyfikowania wysiłków w tej dziedzinie. Po pierwsze, Komisja przedłożyła rozporządzenie mające na celu wzmocnienie europejskiego obserwatorium zajmującego się zjawiskiem podrabiania i piractwa, które powołała w 2009 roku, poprzez powierzenie jego zadań Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (OHIM). Pozwoli to obserwatorium na korzystanie ze specjalistycznej wiedzy OHIM w dziedzinie własności intelektualnej i jego znaczącego dorobku w zakresie znaków towarowych i wzorów. Rozporządzenie to zostanie teraz przekazane do rozpatrzenia przez Parlament Europejski i Radę. Po drugie, wiosną 2012 r. Komisja zaproponuje dokonanie przeglądu dyrektywy dotyczącej egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 157 poz. 45). Dyrektywa przewiduje środki w dziedzinie prawa cywilnego umożliwiające podmiotom praw autorskich egzekwowanie ich praw własności intelektualnej, ale powinna zostać dostosowana, w szczególności, aby spełnić specyficzne wyzwania w środowisku cyfrowym.
Egzekwowanie praw własności intelektualnej przez organy celne: organy celne nadzorują cały handel przekraczający granice zewnętrzne UE, przeprowadzają kontrole do wielu celów i mają zasadnicze znaczenie dla zwalczania handlu towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej. W samym tylko 2009 r. organy celne przejęły ponad 40 000 podejrzanych przesyłek obejmujących 118 milionów artykułów. Większość przejętych towarów to towary podrobione lub pirackie. Wyjątkowe miejsce organów celnych na granicy pozwala na egzekwowanie szerokiego zakresu praw własności intelektualnej. W ramach przedstawionej ogólnej strategii w dziedzinie praw własności intelektualnej Komisja proponuje także nowe rozporządzenie z zakresu prawa celnego, tak by wzmocnić ramy prawne dla działań celnych. Wniosek ma również na celu rozwiązanie problemu handlu towarami podrabianymi wysyłanymi pocztą w małych przesyłkach, ponieważ zdecydowana większość takich towarów pochodzi ze sprzedaży przez Internet.
Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line
Źródło: http://europa.eu/rapid, stan z dnia 24 maja 2011 r.