Sąd Najwyższy orzekając w sprawie zażalenia na zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania odniósł się do zagadnienia możliwości i prawidłowości orzekania przez skład w kontekście istnienia bezwzględnej podstawy odwoławczej skutkującej uchyleniem orzeczenia, określonej jako nienależyta obsada sądu (art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.).
16 września 2021 r. inny skład trzech sędziów Sądu Najwyższego, orzekł, że sędzia tej Izby Igor Zgoliński, powołany na wniosek nowej KRS, nie ma statusu sędziego, a wydane przez niego postanowienie nie wywołuje żadnych skutków prawnych ( sygn. I KZ 29/21).
Czytaj: W Izbie Karnej SN zasiada osoba niepowołana - stwierdza trzech sędziów>>
Orzeczeniem tym uchylono postanowienie Sądu Najwyższego wydane w składzie jednoosobowym dotyczące wniosku skazanego o wznowienie postępowania.
Ostateczne wyroki mają moc
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 23 września 2021 r. nie podzielił wyrażonego w orzeczeniu z 16 września 2021 r. zapatrywania prawnego. Wskazał, że rozstrzygnięcie to zostało wydane w konsekwencji ominięcia normy wynikającej z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którą wyroki Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Norma ta jest gwarantem bezpieczeństwa obrotu prawnego i stoi na przeszkodzie kontestowania rozstrzygnięć sądu konstytucyjnego.
W postanowieniu z 23 września trzej sedziowie Izby Karnej przypomnieli, że po wyroku z trzech Izb 20 kwietnia 2020 r. w sprawie U 2/20 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że uchwała Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. , do której odwołał się Sąd Najwyższy w postanowieniu z 16 września, jest niezgodna z przepisami Konstytucji RP. Traktatu o Unii Europejskiej i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie.
Sąd Najwyższy 23 września br. wyraził zapatrywanie, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest orzeczeniem bezwarunkowo ostatecznym i obowiązującym w porządku konstytucyjnym.
W postanowieniu czytamy, że żaden organ nie posiada kompetencji do jego weryfikacji, w tym negacji treści orzeczenia w aspekcie jego obowiązywania, potencjalnych intencji Trybunału w zakresie orzekania, czy poddawania kontroli poszczególnych składów sędziowskich, w których dane orzeczenie zostało wydane.
Naruszenie standardów konstytucyjnych
Sędziowie stwierdzili, że takie analizy, niezależnie od ich podłoża, pozostają pozbawione podstaw prawnych, zarówno rangi ustawowej, jak i ustrojowej, naruszając bezpośrednio standard określony art. 190 ust. 1 Konstytucji RP.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 23 września 2021 r. stwierdził w konsekwencji, że udział sędziego Sądu Najwyższego powołanego na urząd na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3) w aktualnym stanie prawnym nie stanowi bezwzględnej przyczyny odwoławczej w postaci orzekania przez sąd „nienależycie obsadzony”.
Nie było w SN wadliwej obsady z jednym wyjątkiem
W postanowieniu z 23 września 2021 r. zwraca się uwagę na to, że przez okres, który upłynął od daty wydania uchwały połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r., sygn. BSA I-4110-1/20 ani w orzecznictwie Izby Karnej Sadu Najwyższego, ani w orzecznictwie innych Izb najwyższej instancji — poza orzeczeniem z 16 września 2021 r. — nie odnotowano ani jednego orzeczenia stwierdzającego wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej w postaci nienależytej obsady sądu na skutek orzekania przez składy sądzące z udziałem sędziów Sądu Najwyższego powołanych na urząd na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw
- Co więcej, o tym, że tak ukonstytuowany skład sądzący nie jest wadliwy w rozumieniu bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 k.p.k. i nie wywołuje obiekcji świadczy praktyka w obszarze tzw. przedpola kontroli procesowej w zakresie powoływania składów sądzących - akcentują sędziowie.
Przewodniczący wydziałów Izby Sądu Najwyższego wyznaczali (i wyznaczają) do składów orzekających we wszystkich typach spraw zawisłych przed najwyższą instancją sądową sędziów Sądu Najwyższego powołanych na urząd na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
