W Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia odbyła się konferencja pt. „Wykonywanie kary ograniczenia wolności i rola samorządów lokalnych w procesie readaptacji społecznej skazanych”. Spotkanie swoim honorowym patronatem objął minister sprawiedliwości.
Resort sprawiedliwości uznaje promowanie kar i środków alternatywnych wobec kary pozbawienia wolności za jedno ze swoich priorytetowych przedsięwzięć - powiedział Krzysztof Kwiatkowski. Minister przypomniał, że Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało projekt nowelizacji Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego wykonawczego, która obowiązuje już od 8 czerwca 2010 r. i wprowadza szereg korzystnych rozwiązań proceduralnych. Do najważniejszych należy zaliczyć ­usprawnienie obiegu informacji pomiędzy sądem, kuratorem sądowym, skazanym oraz podmiotem, u którego skazany wykonuje pracę, odciążenie sądu w szczegółowych decyzjach dotyczących sposobu wykonywania kary, poszerzenie kręgu podmiotów, w których praca skazanego może być wykonywana, ograniczenie ciążących na podmiotach obowiązków związanych z organizacją pracy skazanym, zwiększenie zdyscyplinowania skazanych, wyeliminowanie instytucji dozoru przy orzekaniu kary ograniczenia wolności oraz zapewnienie możliwości stosowania pełnego katalogu obowiązków probacyjnych określonych w art. 72 Kodeksu karnego.
W myśl nowych przepisów zarówno zapewnienie, jak i pozyskiwanie nowych miejsc pracy, należy przede wszystkim do organów samorządu terytorialnego. Władze samorządowe zwykle bowiem dysponują najpełniejszą wiedzą o działających na ich terenie podmiotach, w których ze względu na ich potrzeby lub sytuację celowe jest wykorzystanie nieodpłatnej pracy skazanych. Nie została jednak wykluczona możliwość pozyskiwania miejsc pracy również przez kuratorów sądowych.
Zdaniem ministra podkreślenia także wymaga okoliczność, że zadania podmiotu zatrudniającego sprowadzone zostały do niezbędnego zakresu poprzez zredukowanie do minimum administracyjnych czynności związanych z organizacją i dokumentowaniem przebiegu wykonywania pracy. Dotychczas najważniejszą przeszkodą w realnym wykonaniu kary ograniczenia wolności było ponoszenie przez podmioty, w których praca była wykonywana, kosztów związanych z wykonaniem kar. Chodzi tu o koszty wynikające z obligatoryjnego ubezpieczenia skazanych od następstw nieszczęśliwych wypadków i od odpowiedzialności cywilnej z tytułu wyrządzenia osobie trzeciej szkody przy wykonywaniu pracy, poddania ich badaniom lekarskim, wyposażenia w odzież ochronną i obuwie robocze oraz zapewnienia środków ochrony indywidualnej, przeszkolenia w pełnym zakresie z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wypłaty zryczałtowanego wynagrodzenia wyznaczonych pracowników, łącznie ze składkami na ich ubezpieczenie społeczne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Obowiązujące od 8 czerwca 2010 roku przepisy ustawy oraz wydane na ich podstawie przepisy wykonawcze pozostawiły jedynie obowiązek zapoznania skazanego z przepisami BHP, w niezbędnym zakresie, odpowiednim dla wykonywanej pracy oraz wyposażenia skazanego w odzież ochronną, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej przewidziane na danym stanowisku pracy. Wyeliminowano natomiast między innymi obowiązek wykonywania odpłatnych badań lekarskich, a także obowiązek ponoszenia kosztów ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i odpowiedzialności cywilnej za wyrządzoną szkodę.
- Wszystkie nakreślone zmiany, uwzględniając postulaty praktyków, zmierzały do usunięcia zdiagnozowanych wcześniej barier i ukształtowania kary ograniczenia wolności w taki sposób, aby była ona wykonywana szybko i skutecznie oraz by stanowiła odpowiedni stopień dolegliwości dla sprawcy. Pozwoli to przywrócić zaufanie do niej ze strony sędziów i prokuratorów i uczynić z niej realną alternatywę dla krótkoterminowych kar pozbawienia wolności - mówił minister.
Krzysztof Kwiatkowski podkreślał tez, że zapewnienie efektywności procesu wykonywania kary ograniczenia wolności i realizacji przez nią podstawowych funkcji resocjalizacyjnych wymaga ścisłego współdziałania organów wymiaru sprawiedliwości z organami samorządu terytorialnego. Bez współpracy i koordynacji działań ze strony sądów oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów gmin lub miast, w których te sądy funkcjonują, zasadnicza intencja ustawodawcy w postaci upowszechnienia stosowania kary ograniczenia wolności i podniesienia jej skuteczności nie zostanie zrealizowana. Ministerstwo Sprawiedliwości z całą pewnością będzie sprzyjać zacieśnianiu takiej współpracy i będzie pomagać w rozwiązywaniu ewentualnych problemów.
- W mojej ocenie rola samorządu terytorialnego w lokalnej polityce karnej nie może ograniczać się tylko do zapewnienia miejsc do wykonywania pracy na cele społeczne. Trzeba bowiem pamiętać, że ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym do zadań własnych gminy zalicza również sprawy porządku publicznego oraz bezpieczeństwa obywateli. Ponadto, władze samorządowe powinny mieć na uwadze okoliczność, że obciążająca budżety gminne pomoc społeczna kierowana jest często do osób zagrożonych wykluczeniem i pogłębiającą się demoralizacją, które uporczywie dopuszczają się drobniejszych, ale uciążliwych społecznie przestępstw – powiedział Krzysztof Kwiatkowski. - Aktywne uczestnictwo samorządów lokalnych w realizowaniu racjonalnej i skutecznej praktyki zwalczania przestępczości może przybierać różnorodne formy oraz znajdować oparcie w rozmaitych przepisach prawnych - dodał.