MS chce coraz więcej informatyzacji w postępowaniu cywilnym

MS skierowało do uzgodnień międzyresortowych projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, który stanowi kolejny etap informatyzacji postępowania cywilnego.

Projekt wykorzystuje sprawdzone już w praktyce w ramach elektronicznego postępowania upominawczego rozwiązania prawno-informatyczne. Znaczna część nowych przepisów skonstruowana została w myśl koncepcji rozszerzania zakresu stosowania przepisów dotyczących dotąd tylko elektronicznego postępowania upominawczego na nowe postępowania.
W projekcie ustawy zaproponowano następujące zmiany w prawie postępowania cywilnego:
1. Wprowadzenie tzw. elektronicznego bankowego tytułu egzekucyjnego zamiast tradycyjnego bankowego tytułu egzekucyjnego i, w ślad za tym, zinformatyzowanie postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu;
2. Zinformatyzowanie procedury zajęcia rachunku bankowego przez komornika;
3. Ustanowienie na potrzeby postępowania sądowego publicznych baz danych zawodowych pełnomocników;
4. Wprowadzenie tzw. posiedzenia jawnego na odległość;
5. Wprowadzenie dodatkowych instrumentów procesowych dla powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym;
6. Umożliwienie stosowania komunikacji elektronicznej w europejskim postępowaniu nakazowym;
7. Wprowadzenie rozwiązań z zakresu informatyzacji postępowania sądowego w międzynarodowym prawie postępowania cywilnego.
Najdonioślejsze zmiany projekt przewiduje w odniesieniu do bankowego tytułu egzekucyjnego, gdyż proponowane regulacje zastąpią dotychczasowe, co z kolei spowoduje konieczność zmian w formie czynności dokonywanych przez banki. Według MS, zmiany te jednak będą korzystne dla wszystkich podmiotów, przyczyniając się do znacznego przyspieszenia rozpoznawania spraw przez sądy. MS podobnie ocenia efekt dopuszczenia elektronicznego zajęcia rachunków bankowych przez komorników. Wskazane podmioty mają znaczące doświadczenia w stosowaniu nowych technologii (banki poprzez bankowość elektroniczną, a komornicy poprzez elektroniczne postępowanie upominawcze).
Nadto, z uwagi na postępującą informatyzację postępowania cywilnego, zdecydowano się stworzyć bazy zawodowych pełnomocników. Aktualnie takie bazy danych są prowadzone przez organy samorządów zawodowych. Brak jednak umocowania prawnego tych baz powoduje, że nie odgrywają one doniosłej roli w postępowaniu sądowym. Niniejszy projekt zmieni ten stan rzeczy, przyczyniając się nadto do sprawniejszej weryfikacji uprawnień aplikantów radcowskich i adwokackich do zastępowania radców prawnych i adwokatów.
Z co ciekawszych zmian szczegółowych, warto wskazać, że w przepisie art. 142 k.p.c. proponuje się dodanie § 3 określającego trzy formy potwierdzenia odbioru. Należy do nich tradycyjne potwierdzenie odbioru w wersji papierowej. W razie doręczenia elektronicznego, potwierdzeniem odbioru jest zapis w systemie teleinformatycznym. Proponuje się również wprowadzenie potwierdzenia doręczenia w formie wydruku z systemu teleinformatycznego operatora. Projekt zakłada wykorzystanie systemu teleinformatycznego do przekazywania informacji o doręczeniu pism sądowych przez operatora pocztowego, przy czym rozwiązanie to będzie stosowane alternatywnie w stosunku do tradycyjnej formy potwierdzenia odbioru. Doręczenie będzie dokonywane przez pracownika operatora pocztowego w sposób dotychczasowy. Odbiór przesyłki lub stwierdzenie przeszkód w jej doręczeniu będą ujawniane przez pracownika operatora w systemie informatycznym. Dane zawarte w tym systemie będą zaś udostępniane sądom i kancelariom komorniczym drogą elektroniczną. Takie rozwiązanie nie naruszy gwarancji procesowych uczestników postępowania ani ochrony praw osób, którym pisma są doręczane. Możliwość uzyskania potwierdzenia odbioru za pośrednictwem systemu teleinformatycznego znacznie skróci czas oczekiwania organów procesowych na informację o dacie i sposobie doręczenia pisma lub o ewentualnych przeszkodach uniemożliwiających dokonanie tej czynności. Proponowane rozwiązanie wyeliminuje też problemy związane z zaginięciem zwrotnych potwierdzeń odbioru (przesyłki te aktualnie nie są rejestrowane).
Z kolei nowelizacja art. 151 k.p.c. wprowadza możliwość przeprowadzenia posiedzenia jawnego za pomocą urządzeń przekazujących dźwięk i obraz na odległość. Jej celem jest zracjonalizowanie i obniżenie kosztów stawiennictwa uczestników postępowania na posiedzeniach jawnych.
Ponadto, zdaniem MS, analiza funkcjonowania elektronicznego postępowania upominawczego skłania do wprowadzenia nowych regulacji mających na celu stworzenie dalszych zachęt do korzystania z tej drogi procedowania. Zmiany w elektronicznym postępowaniu upominawczym ogniskują się wokół następujących kwestii:
1. Umożliwienie powodowi złożenia wniosku o zakończenie postępowania w razie zaistnienia określonych zdarzeń w toku procedowania;
2. Uwzględnienie w większym stopniu woli stron co do właściwości miejscowej sądu;
3. Niezwiązanie sądu postanowieniem o przekazaniu sprawy w przypadkach wskazanych w art. 50533, 50534 oraz 50536;
4. Uzupełnianie opłaty od pozwu;
5. Sprecyzowanie zakresu, w jakim pozew i sprzeciw podlegają uzupełnieniu w razie przekazania sprawy.

W związku z proponowanym wprowadzeniem postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu drogą elektroniczną, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu będzie mógł być złożony wyłącznie drogą elektroniczną, a postanowienie sądu wydawane będzie w postaci elektronicznej. Wprowadzenie postępowania inicjowanego drogą elektroniczną w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu pozwoli osiągnąć następujące cele:
1. Przyspieszenie postępowania w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu;
2. Wyeliminowanie problemów prawnych występujących w związku ze zróżnicowanym orzecznictwem sądów nadających klauzule wykonalności bankowym tytułom egzekucyjnym;
3. Wprowadzenie możliwości, w szerszym zakresie niż dotychczas, wszczynania postępowania egzekucyjnego drogą elektroniczną oraz posługiwanie się elektronicznym tytułem wykonawczym;
4. Uproszczenie procedur wierzyciela związanych z wydawaniem i późniejszym wykorzystaniem elektronicznego bankowego tytułu egzekucyjnego;
5. Ograniczenie kosztów postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu poprzez wprowadzenie dokumentów elektronicznych, zmniejszenie kosztów obsługi po stronie wierzycieli i sądu oraz ograniczenie kosztów późniejszej egzekucji.
MS przewiduje, że wejście w życie projektowanej nowelizacji zmniejszy koszty związane z obsługą pozwów i wniosków oraz wydatki na poczet wezwań do uzupełnienia braków pozwów i wniosków. Dokonywanie doręczeń w formie elektronicznej znacząco obniży wydatki na korespondencję (doręczenia tradycyjne). Dojdzie również do wyeliminowania kosztów związanych z zakładaniem, prowadzeniem i archiwizacją akt w formie papierowej. Możliwość złożenia pozwu lub wniosku ułatwi powodom i wierzycielom dostęp do sądu oraz uprości czynności, które są oni zmuszeni podjąć w celu wszczęcia postępowania sądowego lub egzekucyjnego. Znacznie skróci się również czas oczekiwania na rozstrzygnięcie sądu, a zajęcie rachunku bankowego dłużnika dokonane drogą elektroniczną przyspieszy zaspokojenie wierzyciela.

Projektowana ustawa wejdzie w życie w terminie 9 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line

Źródło: www.ms.gov.pl, stan z dnia 31 sierpnia 2011 r.