Pierwszy przepis ustawy jest źródłem zasad i konkretnych rozwiązań umożliwiających mieszkańcom bezpośrednie uczestnictwo w funkcjonowaniu ich wspólnot samorządowych, takich jak lokalne referendum, czy obywatelska inicjatywa uchwałodawcza – twierdzi dr Grzegorz Makowski. - Z niego też wypływają zobowiązania, których muszą dopełnić organy samorządów, aby zachować wystarczającą otwartość w stosunku do obywateli – dodaje ekspert.
 Warto wymienić takie kwestie, jak wolność wstępu na sesje rad i sejmików, zasada jawności, czy wymóg przeprowadzania konsultacji społecznych. Ustawy samorządowe zobowiązują też organy gmin, powiatów i województw do krzewienia idei samorządności wśród mieszkańców – np. poprzez tworzenie mechanizmów wspomagających ich uczestnictwo w lokalnym życiu publicznym, takich jak rady młodzieży, czy rady seniorów.

Stałe kontakty to konieczność
Ustawa o samorządzie gminnym (podobnie jak pozostałe ustawy samorządowe) kreują też konkretne zobowiązania organów zarządzających wobec obywateli. Wójtowie i burmistrzowie są kontrolowani przez rady i sejmiki, i podobnie jak one, są zobowiązani kierować się dobrem wspólnoty samorządowej i utrzymywać stałe kontakty z mieszkańcami i organizacjami mieszkańców. Bez tego rodzaju kontaktów trudno mówić o jakichkolwiek podstawach do partycypacji.
W związku z tym cieszy, że są w kraju samorządy i ich kierownicy, którzy rozumieją wspomniane wyżej wymogi bardzo dosłownie i postępują ściśle według nich. Grzegorz Makowski podaje przykład wójta Grabowa nad Pilicą, który komunikuje się z mieszkańcami rzeczywiście bezpośrednio. Aktywnie uczestniczy mianowicie na forum internetowym, prowadzonym na stronach urzędu gminy. Odpowiada na pytania mieszkańców, komentuje ich problemy, zastrzeżenia i sugestie. Zapoznając się z wpisami na forum można zaryzykować stwierdzenie, iż nie jest ono nawet nadmiernie cenzurowane.

Wykorzystanie internetu przez wójta Grabowa
Wójt Grabowa odpowiada choćby na pytania mieszkańców o to, jak funkcjonuje miejscowy serwis ePUAP i co dzięki niemu mogą uzyskać mieszkańcy. Oto przykładowy wpis wójta:
„Poprzez serwis e-PUAP można załatwić sprawy:
• dopisanie do spisu wyborców
• uzyskać informacje dot. podatku rolnego, leśnego, od nieruchomości
• skargi, wnioski, zapytania do Urzędu
• zaświadczenia o nie zaleganiu lub stwierdzający stan zaległości podatkowej
• zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej
Aby uzyskać informacje niezbędny jest profil zaufany lub podpis elektroniczny” – czytamy w instrukcji wójta.
Zdaniem dr Makowskiego wójt Grabowa postępuje w duchu przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Zdecydował się na utrzymywanie bezpośrednich kontaktów z mieszkańcami, wykorzystując internet. Nawet jeśli jest w stanie odpowiedzieć osobiście tylko na niektóre pytania, zgłoszenia, czy zastrzeżenia, jest to z pewnością dobry przykład postawy władzy zachęcającej obywateli do włączania się w sprawy publiczne tego samorządu.