Kongres odbył się 1 czerwca w Poznaniu i był kontynuacją pierwszego Kongresu Prawników Polskich, zorganizowanego 20 maja 2017 r. w Katowicach. - Spotykamy się po raz kolejny by wyrazić swój sprzeciw wobec destrukcji państwa prawa w Polsce, ale także by przedstawić program pozytywny, plan przywracania w przyszłości tych standardów oraz program naprawy wymiaru sprawiedliwości - to główny przekaz sobotniego spotkania.
Czytaj: Kongres prawników - chcemy ratować sądy i poprawiać prawo >>
Krystian Markiewicz, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustita": Na pewno nie możemy przyzwyczaić się do tego co jest, nie możemy doprowadzić do takiej sytuacji, że kolejny demontaż wymiaru sprawiedliwości, ale też wolnych zawodów jak adwokaci i radcowie prawni, to nic nie szkodzi. Bo to szkodzi. Jeśli podczas naszego Kongresu słyszeliśmy opowieść sędziego z Turcji, który obecnie jest uchodźcą, o tym jak tamtejsze władze traktują sądy i sędziów, to gdybyśmy nie wiedzieli, że to kolega z Turcji, moglibyśmy odnieść wrażenie, że to opowieść o naszym kraju. Oczywiście, tam zaszło to dalej, ale to jest prognoza, że jeśli nic nie będziemy z tym robić, to w Polsce też może dojść do sytuacji jaka ma już miejsce na Węgrzech i w Turcji.
Przeczytaj w LEX: Pomoc sądowa w zakresie przeprowadzania dowodów przez sądy zagraniczne >
My sprzeciwiamy się temu i musimy się sprzeciwiać jeszcze mocniej. To jest nasz obowiązek i musimy to robić. Nie tylko dlatego, że tam sędziowie siedzą w więzieniach, albo są przerzucani na drugi kraniec kraju, ale też dlatego, że jako prawnicy mamy obowiązek zagwarantować ludziom prawo do sądu, prawo do praworządności.
A jeśli to sobie uświadamiamy, to musimy też tworzyć rozwiązania na przyszłość, które będą chronić nas przed takimi zagrożeniami. A są to zarówno założenia zmian ustrojowych jak i dotyczące organizacji i funkcjonowania sądów. Jedne i drugie opierają się na tym, by nie było zbyt dużego wpływu polityków na wymiar sprawiedliwości, żeby politycy nie mogli dzielić sędziów, kupować ich, żeby przebierańcy nie mogli wydawać wyroków podając się za sędziów. Ale także co zrobić, żeby sądy dobrze funkcjonowały. Żeby miały zaufanie i oparcie społeczne. Bo jeśli będą to miały, to żaden polityk, z prawej czy lewej strony sceny politycznej, nie odważy się podporządkowywać sobie sądów.
Chodzi nam zarówno o regulacje instytucjonalne, ale także o zmiany mentalnościowe. Włącznie z tym, że sędziowie muszą prezentować większą otwartość, a nawet bardziej wychodzić do ludzi.
Jacek Trela, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej: Jedno i drugie jest potrzebne - nie da się uniknąć krytyki obecnych działań władz i sposobu stanowienia prawa, a z drugiej strony trzeba proponować własne, lepsze rozwiązania. Nie możemy obojętnie przechodzić obok takich faktów jak niedawne uchwalenie naprędce dużych zmian w kodeksie karnym, z licznymi błędami, czy zmiany w kodeksie postępowania cywilnego, które ograniczają prawo do sądu, chociażby przez podwyższenie opłat sądowych. Musimy na to reagować.
Przeczytaj w LEX: Znaczenie wyroku zagranicznego sądu karnego dla rozstrzygnięcia sprawy cywilnej w Polsce >
Ale z drugiej strony pracujemy nad tym, co można w przyszłości poprawić. Wierzymy, że także ten rząd jest w stanie uznać wyniki naszej pracy, bo to są rozwiązania proobywatelskie. Chcemy mówić na przykład o zmianach w sądownictwie administracyjnym, chcemy mówić - i przygotowujemy takie projekty - o nowelizacji kodeksu postępowania karnego, by zwiększyć prawo do obrony, żeby każdy zatrzymany miał prawo do obrońcy, zgodnie z dyrektywą unijną, i wiele inny rzeczy.
Więcej: Ma być sprawniej, szybciej, łatwiej dla obywateli - prawnicy przedstawiają swoje propozycje >>
My widzimy, że nad projektami dotyczącymi tych zagadnień pracuje też rząd, ale niestety to są dwie różne rzeczywistości. My uczestniczymy w opiniowaniu rządowych projektów, jeśli tylko jest taka możliwość, ale zwykle nasze stanowisko nie jest brane pod uwagę. Jak na razie dwie rzeczywistości nie stykają się, ale mam nadzieję, że może w którymś momencie tak się stanie. Chciałbym, żeby rząd życzliwie i poważnie potraktował propozycje przygotowane przez powołaną po I Kongresie Prawników Polskich Społeczną Komisję Kodyfikacyjną. Bo to są dobre i racjonalne projekty.
Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych: W sytuacji, gdy naruszana jest praworządność i podstawowe zasady wymiaru sprawiedliwości, prawnicy zawsze będą zabierali głos. To jest nasz obowiązek jako prawników, ale też jako samorządy mamy obowiązek opiniowania projektów aktów prawnych, patrząc na to z punktu widzenia zgodności z innymi regulacjami, ale także z konstytucją. I my ten obowiązek wypełniamy.
Ale cały czas, także na tym Kongresie rozmawiamy też o konkretnych propozycjach legislacyjnych. Z badań socjologicznych wiemy, że w społeczeństwie jest sporo niezadowolenia z działalności wymiaru sprawiedliwości i ten pogląd jest też podzielany przez sędziów. W związku z tym stawiamy sobie pytanie, co możemy zrobić, żeby usprawnić wymiar sprawiedliwości, w jaki sposób możemy to zrobić. I to, co pokazujemy, to jest zarówno analiza sytuacji, jak i konkretne propozycje. Propozycje zarówno na poziomie założeń, jak i konkretnych projektów.
Przeczytaj w LEX: Polska ponownie winna zbyt długiego postępowania sądowego. Omówienie wyroku ETPC z dnia 16 maja 2019 r., 45751/10 (Ziaja) >
Niestety, nie jestem optymistą co do tego, czy te nasze projekty spotkają się z pozytywnym odzewem ze strony rządu. A do takiej opinii skłaniają doświadczenia wynikające z prób naszego opiniowania projektów rządowych. Żeby daleko nie szukać, to niedawno przygotowaliśmy solidną opinię do projektu zmian w kodeksie postępowania cywilnego. Samorząd radców prawnych przedłożył bardzo solidne opracowanie, w którym najlepsi w Polsce eksperci przeprowadzili krytyczną analizę tych propozycji. To była konstruktywna krytyka, ale w w drugiej części tego opracowania znalazły się konkretne propozycje, ale w procesie legislacyjnym nie widzimy żadnych śladów tego, żeby Ministerstwo Sprawiedliwości korzystało z tych uwag. Co ważne, nie mieliśmy możliwości uczestniczenia w jakimkolwiek dialogu, w którym te nasze propozycje byłyby jakoś oceniane, poddane jakiejś analizie.
Przeczytaj w LEX: Procedura wyboru ławników do sądów powszechnych na kadencję 2020-2023 >
W tym kontekście trudno optymizm co do szans na rzeczową analizę projektów naszej Społecznej Komisji Kodyfikacyjnej. Ale ma nadzieję, że ta praca wielu ludzi nie pójdzie na marne, może jeszcze przyjdzie czas, że ktoś sięgnie po te projekty i je wykorzysta. Bo jest w nich duży potencjał.
Czytaj: Prof. Popiołek: Prace nad społecznymi projektami ustaw będą kontynuowane >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.