Zmiany dotyczą rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, czyli tzw. rozporządzenia Bruksela II bis. Rozporządzenie to, do którego komentarz znaleźć można w programie LEX Prawo Europejskie, jest podstawą współpracy sądowej UE w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, w tym prawa do opieki, prawa do kontaktów z dzieckiem oraz przypadków uprowadzenia dziecka. Służy ono rozwiązywaniu konfliktów jurysdykcji między państwami członkowskimi oraz ułatwia swobodny przepływ orzeczeń w UE, określając przepisy dotyczące ich uznawania i wykonywania w innym państwie członkowskim. W przypadkach transgranicznego uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców, określa ono procedurę powrotu dziecka do państwa członkowskiego jego miejsca zwykłego pobytu. Rozporządzenie to stosowane jest we wszystkich państwach członkowskich z wyjątkiem Danii.

Proponowana nowelizacja rozporządzenia ma przyspieszyć postępowania sądowe i administracyjne oraz zapewnić, aby zawsze, w pierwszej kolejności, uwzględniane było dobro dziecka.

W przypadkach sporów rodzinnych lub separacji par międzynarodowych konieczna jest transgraniczna współpraca sądowa, aby zapewnić dzieciom bezpieczne środowisko prawne do utrzymywania kontaktów z obojgiem rodziców (lub opiekunów), którzy mogą mieszkać w różnych krajach Europy.

Pierwszy wiceprzewodniczący Timmermans powiedział: "Istnieje niewiele rzeczy, które byłyby dla dziecka bardziej traumatyczne, niż bycie świadkiem sporów pomiędzy jego rodzicami. Jeżeli spory o dziecko kończą się postępowaniem sądowym o wymiarze transgranicznym, UE ma obowiązek zapewnić rozwiązanie ich w możliwie najbardziej harmonijny i skuteczny sposób. Przyjęte przez nas uproszczone nowe przepisy przyniosą korzyści rodzinom i dzieciom. Zyskają one na skróconych harmonogramach rozwiązywania sporów oraz unikną wysokich kosztów finansowych, które często wiążą się z takimi procedurami. Musimy upewnić się, że różne systemy prawne są zgodne, tak aby zminimalizować komplikacje, opóźnienia, stres i niepewność.

Věra Jourová, komisarz UE do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci, powiedziała: W centrum tej reformy są dzieci. Separacja rodziców jest wystarczająco trudnym przeżyciem. Dzieci te zasługują na postępowanie sądowe, które wyjaśni ich sytuację w możliwie najkrótszym czasie i uwzględni ich najlepszy interes. Proponujemy dziś zaktualizowanie istniejących przepisów na podstawie doświadczeń praktycznych zdobytych podczas ostatnich 10 lat. Cel tej reformy jest jasny: musimy zwiększyć tempo postępowania w sprawach transgranicznych. Czas ma zasadnicze znaczenie dla dobra dzieci, dlatego potrzebujemy szybkiego wprowadzenia nowych przepisów.

Zaktualizowane przepisy oparte są na ocenie obowiązujących przepisów oraz mają na celu naprawienie stwierdzonych niedociągnięć. W szczególności najważniejszym celem jest zapewnienie szybszych ogólnych procedur. Wynika to z faktu, że czas ma kluczowe znaczenie dla ochrony w transgranicznych sporach o dziecko najlepszych jego interesów. W przepisach zaproponowano następujące ukierunkowane zmiany.

1. Skuteczniejsze procedury rozwiązania problemu transgranicznego uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców

Terminy stosowane na różnych etapach procedury powrotu dziecka zostaną ograniczone do maksymalnie 18 tygodni (maksymalnie sześć tygodni dla otrzymującego organu centralnego na rozpatrzenie wniosku, sześć tygodni dla sądu pierwszej instancji oraz sześć tygodni dla sądu apelacyjnego). Orzeczenie o powrocie będzie podlegało odwołaniu tylko raz, a sędzia będzie musiał rozważyć, czy orzeczenie zarządzające powrót dziecka powinno być wykonalne w międzyczasie.

Przy pełnym poszanowaniu struktury krajowych systemów prawnych zapewnione będzie, aby sprawy uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców rozpatrywane były przez ograniczoną liczbę sądów, tak, aby sędziowie zdobyli niezbędną wiedzę fachową.

2. Zapewnienie wysłuchania dziecka

Dziecku będącemu w stanie formułować własne poglądy ma zostać zagwarantowana możliwość wyrażenia poglądów we wszystkich postępowaniach dotyczących jego sprawy. Będzie to miało szczególne zastosowanie do postępowań dotyczących opieki nad dzieckiem i prawa do kontaktów z dzieckiem oraz powrotu dzieci, jeżeli zostały uprowadzone przez jednego z rodziców.

3. Szybkie wykonanie orzeczeń w innych państwach członkowskich

Obecnie rodzice często muszą występować o wykonanie orzeczenia dotyczącego opieki nad dzieckiem lub prawa do kontaktów z dzieckiem w innym państwie członkowskim. Zgodnie z nowymi przepisami exequatur, procedura pośrednia niezbędna do wykonania orzeczenia w innym kraju, zostanie zniesiona. Jeżeli wykonanie nie nastąpiło po upływie sześciu tygodni, sąd informuje wzywający organ centralny w państwie członkowskim pochodzenia lub bezpośrednio wnioskodawcę o przyczynach braku terminowego wykonania. Ponadto w celu przyspieszenia wykonania sąd, który wydał wyrok, będzie mógł uznać go za warunkowo wykonalny.

4. Poprawa współpracy między organami państw członkowskich

Dobra współpraca między organami centralnymi w rozpatrywaniu sporów o dziecko jest niezbędnym warunkiem wzajemnego zaufania między organami różnych państw członkowskich. Nowe przepisy będą promować lepszą współpracę między organami centralnymi, ponieważ są one bezpośrednim punktem kontaktu z rodzicami i odgrywają kluczową rolę we wspieraniu sędziów w stosowaniu tych przepisów. Ponadto instytucje opieki nad dzieckiem zostaną lepiej zintegrowane w ramach współpracy transgranicznej.

Te nowe przepisy przyniosą korzyści dla rodzin i dzieci. Zyskają one na skróconych harmonogramach rozwiązywania sporów oraz unikną wysokich kosztów, które zazwyczaj wiążą się z takimi procedurami. Na przykład w przypadku postępowań w sprawie powrotu dziecka rodzicom zapewnione będą bardziej przejrzyste przepisy i będą oni zachęceni do zaangażowania się w mediację, co pozwoli zaoszczędzić na potencjalnych kosztach postępowania sądowego, które wynoszą średnio 2.200 EUR za całe postępowanie. Zniesienie procedury exequatur pozwoli na zaoszczędzenie od około 1.100 do 4.000 EUR na sprawę w niektórych państwach członkowskich. Ponadto szybsze wykonanie pozwoli rodzinom na zaoszczędzenie pieniędzy związanych z pracą wyspecjalizowanego prawnika, które szacuje się – w zależności od państwa członkowskiego – w przedziale pomiędzy 1.000 a 4.000 EUR za każde dodatkowe 10 godzin pracy.

Przyjęty w ostatni dzień czerwca przez Komisję wniosek zostanie przekazany Radzie UE. Decyzja Rady podejmowana jest jednomyślnie, zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach rodzinnych (art. 81 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Parlament Europejski będzie konsultowany w sprawie wniosku.

Źródło: http://europa.eu/rapid

 

-----------------------------

* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.