Ewa Łętowska: nie ma pożytku z ustawy równościowej

Obowiązująca od początku 2011 roku ustawa równościowa miała wprowadzić do polskiego prawa unijne standardy antydyskryminacyjne. Jednak sądy, do których trafiają tego typu sprawy, nie mają z niej pożytku, bo to zła ustawa - twierdzi prof. Ewa Łętowska, sędzia TK w stanie spoczynku.

Sedziowie raczej nie powinni sięgać do tej ustawy, bo ona jest okropna. Gdybym miała podać przykład ustawy pozornej, to byłaby właśnie ta ustawa. Kiedyś w takich przypadkach podawałam przykład słynnej ustawy o jakości z 1969 roku, a teraz mam przykład ustawy równościowej - mówi prof. Łętowska.
Jej zdaniem ustawa ta nie będzie stosowana w praktyce, gdyż zastosować jej po prostu się nie da. Miała być implementacją niektórych przepisów kilku dyrektyw unijnych. Robiono to jednak naprędce, ponieważ upływały wyznaczone na to terminy. Aby więc ustrzec się przed nieuniknionymi sankcjami za brak działania, przepisano całe fragmenty, zrobiono kompilację z dwóch dyrektyw. Rezultat jest taki, że tam, gdzie dyrektywa mówiła do ustawodawcy krajowego:  zrób tak, żeby osiągnąć cel, to nasz ustawodawca tak nie zrobił, lecz przepisał z dyrektywy: coś trzeba robić tak, żeby osiągnąć cel. Tymczasem wskazać to w ustawie powinien właśnie ustawodawca krajowy; powinien określić, co trzeba zrobić, żeby osiągnąć cel określony w dyrektywie. Z całej ustawy nie wynika, co jest regułą, co wyjątkiem. Nie wiadomo także, w jakich zakresach stosuje się te przepisy, a w jakich się je wyłącza. Wszystko w ogóle jest niekoherentne.
- Podejmuję się obrony kilku kompletnie różnych poglądów, które da się wywieść z tego tekstu. A przecież nie o to chodzi! Tam są rzeczy bardzo niedobre także z innego punktu widzenia. Na przykład mówi się o sankcjach odszkodowawczych i odsyła do kodeksu cywilnego. Tyle że sankcja odszkodowawcza polega, jak sama nazwa wskazuje, na naprawieniu wyrządzonej szkody. Szkoda to uszczerbek materialny i utracony zysk. Natomiast to, o co tak naprawdę chodzi przy dyskryminacji i co wynika z dyrektyw, które zostały źle zaimplementowane, jest „stosownym zadośćuczynieniem”, czyli przyznaniem pewnej kwoty ryczałtowej, tak jak przyznaje się zadośćuczynienie za ból albo krzywdę. Gdy używa się tego terminu, wówczas sąd wie, że on sam ma dokonać oceny sytuacji i stosownie do tej oceny wyznaczyć „odpowiednią” kwotę. Ale jeżeli ustawodawca odsyła do przepisów kodeksu cywilnego o „odszkodowaniu”, wówczas sąd tego nie zrobi – dojdzie do wniosku, że musi policzyć wszystko tak jak przy odszkodowaniu i jeszcze wymagać od poszkodowanego, aby to on udowodnił wysokość szkody - twierdzi prof. Łętowska.
I dodaje, że jeżeli sąd spyta: a jaka była szkoda?, to trafi na zapętlenie, odesłanie w próżnię. - Dlatego ta ustawa jest zła. Stwarza pozór regulacji, jest przykładem loi-spectacle, czyli ustawy spektaklu, na pokaz. Dlatego nie możemy liczyć na wytworzenie się standardu orzekania. Bez praktyki, bez sytuacyjnego doprecyzowania przez nią treści ustawy i wyjaśnienia nasuwających się wątpliwości – bez tego nie będzie standardu. Sensownej praktyki też nie będzie - konkluduje prof. Ewa Łętowska.

Powyższa opinia pochodzi z wydanej właśnie przez Wolters Kluwer Polska książki Ewy Łętowskiej i Krzysztofa Sobczaka pt. "Rzeźbienie państwa prawa. 20 lat później".
Prof. Ewa Łętowska mówić też o tym będzie we wtorek 8 maja o godz. 18.30 podczas spotkania ze studentami Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (sala A3 (poziom -1) w Collegium Iuridicum II WPiA UW, ul. Lipowa 4). Podczas tego spotkania po raz pierwszy zaprezentowana zostanie wspomniana wyżej książka.