ETS wyjaśnił wątpliwości dotyczące rozporządzenia "Bruksela I"

Poszkodowani przez kartel mogą domagać się naprawienia szkód przed sądem siedziby, względnie miejsca zamieszkania jednego z podmiotów uczestniczących w naruszeniu - orzekł ETS, dokonując wykładni unijnego rozporządzenia Bruksela I.

Zdaniem Trybunału, cofnięcie pozwu wobec jedynego uczestnika kartelu mającego siedzibę, względnie miejsce zamieszkania w obszarze właściwości sądu, przed który wytoczono powództwo nie ma, co do zasady, wpływu na jurysdykcję tego sądu do rozpoznania żądań podnoszonych wobec pozostałych uczestników.

Trybunał odniósł się w swoim orzeczeniu do przepisów rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (tzw. rozporządzenie "Bruksela I"), które stanowią, że osoby mające siedzibę, względnie miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego należy, co do zasady, pozywać przed sądy tego państwa członkowskiego. Jeżeli pozywa się łącznie kilka osób, taka osoba może jednak zostać pozwana również przed sąd siedziby, względnie miejsca zamieszkania jednego z pozwanych, pod warunkiem, że między sprawami istnieje ścisła więź i że pożądane jest ich łączne rozstrzygnięcie w celu uniknięcia wydania w różnych państwach członkowskich odmiennych i sprzecznych ze sobą orzeczeń.

Postępowanie dotyczyło decyzji Komisji z 3 maja 2006 r., w której stwierdziła ona, że przedsiębiorstwa dokonujące dostaw nadtlenku wodoru i nadboranu sodu uczestniczyły w kartelu, naruszając zasady konkurencji Unii (zob. Dz.Urz.UE L 353 z 13.12.2006, s. 54). W związku z tym, na przedsiębiorstwa te zostały nałożone grzywny. Postępowanie zostało zainicjowane przez Cartel Damage Claims Hydrogen Peroxide SA (CDC), spółkę prawa belgijskiego, na którą przedsiębiorstwa poszkodowane przez kartel scedowały swoje roszczenia odszkodowawcze. W marcu 2009 r. CDC wytoczyła powództwo odszkodowawcze przed sąd okręgowy w Dortmundzie łącznie przeciwko sześciu spośród przedsiębiorstw ukaranych przez Komisję. Jako że przedsiębiorstwa te miały siedziby w różnych państwach członkowskich, CDC sprecyzowała w pozwie, że sądy niemieckie miały jurysdykcję do rozpoznania żądań podnoszonych wobec każdego ze współpozwanych, ponieważ jeden z nich, mianowicie Evonik Degussa GmbH, miał siedzibę w Niemczech.

We wrześniu 2009 r. CDC cofnęła pozew wobec Evonik Degussa w następstwie zawarcia ugody.

Pozostałe pozwane przez CDC przedsiębiorstwa zakwestionowały jurysdykcję krajową sądu niemieckiego. Podniosły one, że umowy dostawy zawarte z poszkodowanymi przedsiębiorstwami zawierały klauzule prorogacyjne i arbitrażowe wskazujące sądy właściwe dla rozpoznania sporów wynikających z tych umów. Landgericht Dortmund, który powziął wątpliwości co do własnej jurysdykcji, przedłożył Trybunałowi Sprawiedliwości kilka pytań dotyczących wykładni rozporządzenia "Bruksela I".

W wyroku Trybunał stwierdził, po pierwsze, że decyzja Komisji z 3 maja 2006 r. nie określa przesłanek ewentualnej odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorstw uczestniczących w przedmiotowym kartelu, którą to odpowiedzialność reguluje prawo krajowe każdego z państw członkowskich. Trybunał dodał, że jako iż różne systemy prawa krajowego mogą zawierać odmienne przesłanki tej odpowiedzialności, zachodzi ryzyko wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń, gdyby powództwa miały być wytaczane przez podmiot uważający się za poszkodowany przez kartel przed sądami różnych państw członkowskich. W kwestii tej Trybunał podkreślił, że w sytuacji wystąpienia takiego ryzyka rozporządzenie "Bruksela I" pozwala na pozwanie przed jednym i tym samym sądem różnych pozwanych mających siedziby, względnie miejsca zamieszkania w różnych państwach członkowskich. Ponadto przedsiębiorstwa uczestniczące kartelu powinny spodziewać się, że zostaną pozwane przed sądami państwa członkowskiego, na którego terytorium jedno z nich ma siedzibę.

Trybunał zauważył ponadto, że cofnięcie przez powoda pozwu w stosunku do jedynego spośród współpozwanych, który ma siedzibę, względnie miejsce zamieszkania w obszarze właściwości sądu przed który wytoczono powództwo nie ma, co do zasady, wpływu na jurysdykcję tego sądu do rozpoznania żądań podnoszonych wobec pozostałych współpozwanych. Przepis rozporządzenia "Bruksela I" pozwalający na pozwanie większej liczby pozwanych przed ten sam sąd nie może jednak być stosowany w sposób stanowiący nadużycie. W rozpatrywanej sprawie miałoby to miejsce, gdyby zostało wykazane, że CDC i Evonik Degussa umyślnie opóźniły zawarcie ugody tylko i wyłącznie w celu spowodowania ustalenia jurysdykcji sądów niemieckich w stosunku do pozostałych uczestników kartelu.

Po drugie Trybunał uszczegółowił, że osoba poszkodowana przez bezprawny kartel ma możliwość wyboru pomiędzy wytoczeniem powództwa odszkodowawczego przeciwko różnym przedsiębiorstwom uczestniczącym w naruszeniu czy to przed sąd miejsca zawarcia kartelu, względnie zawarcia szczególnego porozumienia leżącego u podstawy tego kartelu, czy też przed sąd miejsca wystąpienia szkody. Miejsce wystąpienia szkody należy określić w odniesieniu do każdego uważającego się za poszkodowanego z osobna i co do zasady będzie nim siedziba danego przedsiębiorstwa. Trybunał podkreślił, że tak określony sąd miejsca wystąpienia szkody jest właściwy do rozpoznania powództwa wytoczonego przeciwko czy to jednemu uczestnikowi tego kartelu, czy to kilku spośród nich. Ze względu jednak na to, że jurysdykcja tego sądu jest ograniczona do szkody podnoszonej przez przedsiębiorstwo, którego siedziba jest położona w obszarze właściwości tego sądu, powód taki jak CDC, grupujący roszczenia odszkodowawcze wielu przedsiębiorstw i chcący powołać się na taką jurysdykcję byłby w związku z tym zobowiązany do wniesienia oddzielnych pozwów w odniesieniu do szkód podnoszonych przez każde z tych przedsiębiorstw przed sądami właściwymi ze względu na ich poszczególne siedziby.

Po trzecie Trybunał stwierdził, że sąd, przed który wytoczono powództwo, jest - co do zasady - związany klauzulą prorogacyjną wyłączającą stosowanie przepisów szczególnych rozporządzenia dotyczących wielości pozwanych oraz ich odpowiedzialności za czyny niedozwolone lub czyny podobne do czynu niedozwolonego. Trybunał podkreślił jednak, że spory dotyczące naprawienia szkody spowodowanej przez bezprawny kartel mogą zostać objęte zakresem klauzul prorogacyjnych jedynie pod warunkiem, że poszkodowany wyraził zgodę na takie klauzule.

Tak wynika z wyroku TS z 21 maja 2015 r. w sprawie C-352/13 Cartel Damage Claims (CDC) Hydrogen Peroxide SA przeciwko Akzo Nobel NV i innym.

Źródło: http://curia.europa.eu, stan z dnia 21 maja 2015 r.