O sprawę zapytaliśmy Prokuraturę Krajową po tym, jak serwisowi Prawo.pl udostępniono pismo z MS dotyczące wynagrodzeń sędziowskich - również za lata 2021-2022 r. - także naliczanych niezgodnie z ustawą ustrojową, czyli okołobudżetówką. Resort wskazał w nim, że ewentualne wyrównania sędziowskich wynagrodzeń za ten okres powinny zostać potwierdzone wyrokami sądów. Zachęcał też prezesów do składania sprzeciwów i apelacji.
Czytaj: Wynagrodzenia sędziów za 2021-2022 r. - MS pozostawia je orzeczeniom sądów >>
Gdzie tkwi problem?
Począwszy od 2021 r. rząd regulował kwestie podstawy wynagrodzenia sędziów, prokuratorów, ale też np. referendarzy (zawodów, których wynagrodzenie powiązane jest z prokuratorskim i sędziowskim) ustawą okołobudżetową. W pierwszym roku wytłumaczeniem była pandemia, potem zaczęło stawać się to regułą - do tego stopnia, że proponowano to ponownie w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r., ale ostatecznie się z tego wycofano (po pozwach prokuratorów i sędziów oraz wielokrotnych apelach Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP oraz m.in. Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych LEX IUSTA i Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia). W przypadku prokuratorów znowelizowano również ustawę okołobudżetową na 2023 r., a jeśli chodzi o sędziów - rezerwa na wyrównanie za ubiegły rok została uruchomiona po wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Sposób wyliczania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów kształtuje Prawo o ustroju sądów powszechnych i Prawo o prokuraturze. I tak, zgodnie z nimi, podstawą jego ustalenia ma być przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Czyli, przykładowo, w 2023 r. powinno to być 6156,25 zł, a zastosowano stałą podstawę 5444,42 zł. W 2021 r., z powodu pandemii, wynagrodzenia sędziów i prokuratorów zostały utrzymane na poziomie z 2020 roku. Z kolei w 2022 r. wynagrodzenie wyliczono na podstawie II kwartału, ale... 2020 roku, a nie 2021 r.
Czytaj w LEX: Zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów w orzecznictwie Sądu Najwyższego >
Prokuratorzy, jak również sędziowie i referendarze, nadal walczą w sądach właśnie o wyrównania za 2021 r. i 2022 r. Sądy zazwyczaj wydają nakazy zapłaty. To jednak sprawy nie kończy, bo potem prezes sądu, szef prokuratury może wnieść sprzeciw (ma na to dwa tygodnie). Prawidłowo wniesiony sprzeciw od nakazu zapłaty powoduje, że nakaz traci moc. A to z kolei, zgodnie z przepisami, jest jednoznaczne z wyznaczeniem przez sędziego terminu rozprawy i zarządzeniem doręczenia stronom (powodowi i pozwanemu) wezwania na rozprawę. Sąd rozpozna wówczas sprawę według przepisów ogólnych lub w postępowaniu odrębnym właściwym dla danej sprawy.
Prokuratura przygotowuje się na wyrównania
Prokurator Przemysław Nowak, rzecznik prasowy Prokuratury Krajowej, poinformował Prawo.pl, że budżet prokuratury na bieżący rok nie uwzględniał środków na wyrównanie wynagrodzeń za lata 2021-2022. A ponieważ nie ma środków na rozwiązanie problemu systemowo, prokuratura planuje wystąpić do Ministerstwa Finansów o przyznanie dodatkowych środków.
- Zdajemy sobie jednocześnie sprawę, iż najkorzystniejszym sposobem zakończenia toczących się postępowań sądowych byłaby ugoda. Byłoby to rozwiązanie prawdopodobnie również najkorzystniejsze z punktu widzenia interesu Skarbu Państwa (mniejsze odsetki i koszty zastępstwa procesowego). Niemniej trzeba mieć zapewnione środki na wywiązanie się z zawartych ugód. W tej chwili analizujemy, jakie mamy możliwości w tym zakresie, ale przede wszystkim staramy się uzyskać dodatkowe fundusze pozwalające na załatwienie tej sprawy systemowo - zaznacza.
Jak dodaje, Prokuratura Krajowa zbiera obecnie dane z powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury odnośnie kwot, jakie będą niezbędne na wypłatę wyrównania wynagrodzeń/uposażeń. Po ustaleniu tych kwot, planuje wystąpić do ministra finansów z wnioskiem o przyznanie dodatkowych środków. A jak wygląda sytuacja, jeśli chodzi o wypłacone prokuratorom pieniądze? PK informuje, że na dzień 30 kwietnia 2024 r. wypłacono kwotę 23 270 277,53 zł, z czego 20 445 804,75 zł tytułem wyrównania wynagrodzeń/uposażeń, 1 786 024,91 zł tytułem odsetek, a 1 038 447,87 zł tytułem zwrotów kosztów postępowań/obsługi prawnej.
Czytaj: ZZPiPP wycofuje wniosek do TK dotyczący prokuratorskich wynagrodzeń >>
Będzie wyrównanie wynagrodzeń prokuratorów za 2023 rok, wypłaty do końca grudnia>>
Wyrównania dla prokuratorów także za lata 2021-2022? Minister Bodnar widzi potrzebę uregulowania >>
Będą ugody?
Jak mówi prokurator Jacek Skała, szef Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury, z informacji przekazanej przez Prokuraturę Krajową podczas spotkania z władzami Związku wynika, że opinia Prokuratorii Generalnej dopuszcza zawieranie ugód z prokuratorami, którzy kierowali pozwy.
- O ile jeszcze kilka miesięcy temu taki scenariusz byłby dla prokuratorów interesujący, to obecnie przy utrwalonej, korzystnej linii orzeczniczej nie sądzę, aby znaleźli się zainteresowani taką ofertą w zamian za zrzeczenie się praw do odsetek. Zadziwiające jest natomiast to, że Prokuratura Krajowa wciąż zbiera dane dotyczące kwot, jakie będę niezbędne na wypłaty zaległych wynagrodzeń. Te informacje są znane od dawna. O rezerwę celową za lata 2021-2022 Prokuratura Krajowa występowała jeszcze w ubiegłym roku. Kwoty te są znane publicznie i wynoszą 218 mln zł za dwa lata. Więc nie ma co liczyć, ale trzeba natychmiast zwrócić się do ministra finansów. Każdy dzień takiego „liczenia” to koszt dla podatnika około 70 tys. zł tytułem odsetek ustawowych. Podczas ostatniego spotkania kierownictwa Związku z prokuratorem Dariuszem Kornelukiem (prokurator krajowy), 27 maja, zapewniano nas, że planowane jest spotkanie z udziałem ministra sprawiedliwości prokuratora generalnego z ministrem finansów w tej sprawie oraz w sprawie katastrofalnie niskich wynagrodzeń kadry wspierającej prokuratorów - dodaje.
I zaznacza, że im szybciej do niego dojdzie, tym lepiej. - Oczywiście pod warunkiem, że zakończy się to konkretami. Na razie mamy bowiem do czynienia z festiwalem obietnic i deklaracji o dostrzeżeniu problemu - dodaje.
Czytaj w LEX: Rola i znaczenie etyki zawodowej prawnika ze szczególnym uwzględnieniem etyki zawodu prokuratora >
Nie ma co czekać z pozwem
Skała dodaje, że w wyniku zainicjowanej przez Związek jesienią 2022 r. akcji kierowania pozwów na rachunkach prokuratorów, znalazło się dotychczas około 10 proc. spornej sumy. - Prokuratura zapłaciła prawie 1,8 mln zł odsetek i ponad milion złotych kosztów postępowań. W naszej ocenie jest to wysoce nieracjonalne działanie. Apelujemy też do prokuratorów, którzy jeszcze nie skierowali powództw, w tym do prokuratorów w stanie spoczynku i zatrudnionych w IPN – nie zwlekajcie z powództwami, część roszczeń mogła już ulec przedawnieniu, korzystajcie z naszego wzoru pozwu, zwracajcie się mailowo do biura Związku, gdzie uzyskacie profesjonalne wyliczenia i bezkosztową obsługę prawną podczas procesu. Ponawiamy też apel do pracodawców – prokuratorów okręgowych i regionalnych: nie korzystajcie z kancelarii adwokackich do obsługi procesów. Wydłuża to postępowanie i zwiększa jego koszty - dodaje szef Związku.
Zaznaczając, że w szeregach Prokuratury jest kilkusetosobowa grupa „cywilistów”, którzy mogą z powodzeniem, za stosownym upoważnieniem pracodawcy, występować w takich procesach. - Mamy 6500 świetnie wykształconych prawników i naprawdę rzeczą absolutnie wstydliwą dla Prokuratury jest korzystanie z zewnętrznej, odpłatnej obsługi prawnej - podsumowuje.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
