Do podpisania przez Prezydenta została przekazana ustawa o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych dotyczy modyfikacji kryteriów oceny kwalifikacji kandydata zajmującego stanowisko sędziego oraz ułatwienia zatrudniania asystentów sędziów.
Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu wychodząc naprzeciw potrzebom sądów, które od lat borykają się z problemem braku kandydatów na wolne stanowiska asystentów sędziów, zakłada się rezygnację z ustawowego wymagania, by wszyscy asystenci sędziów legitymowali się ukończoną aplikacją ogólną, bądź zdaniem jednego z prawniczych zawodowych egzaminów. Tym samym dopuszcza się możliwość zatrudnienia w sądach na stanowiskach asystenta sędziego osób z wykształceniem wyższym prawniczym. Zakłada się, że pozwoli to, zwłaszcza w większych ośrodkach miejskich, obsadzić wakujące stanowiska asystenckie, bez zakłócania bieżącego toku pracy instytucji (istniejący od trzech lat wymóg ukończenia aplikacji spowodował w wielu sądach, niekiedy nawet pomimo wielokrotnego ogłaszania konkursów, brak możliwości obsadzenia tych stanowisk - brak było kandydatów spełniających ustawowe wymagania). Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że ukończenie wyższych studiów prawniczych jest zwykle wystarczające dla zajmowania stanowiska asystenta sędziego. Do dziś wiele takich osób należycie wykonuje w sądach obowiązki asystentów sędziów.
Należy zaznaczyć, że właściwe przygotowanie do wykonywania obowiązków oraz weryfikację przydatności do pracy na stanowisku asystenta sędziego zapewniać będzie odbycie stażu asystenckiego. Roczny staż, zakończony egzaminem organizowany będzie przez Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury. Takie rozwiązanie zapewni odpowiednio wysoki i jednolity standard teoretycznego i praktycznego przygotowania do wykonywania czynności asystenta sędziego. Jednocześnie rozwiązanie takie nie pociąga za sobą dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa.
Do czasu ukończenia stażu asystenta sędziego zatrudnia się na podstawie umowy o pracę na czas określony, z możliwością wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Warunkiem dalszego zatrudnienia na stanowisku asystenta sędziego byłby pozytywny wynik egzaminu kończącego staż asystencki.
Z obowiązku odbycia stażu zwolnione będą osoby, które ukończyły aplikację ogólną lub zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, notarialny, adwokacki lub radcowski.
Systemowa zmiana w zakresie dopuszczenia do stanowiska asystenta sędziego osoby, która ukończyła jedynie wyższe studia prawnicze, powinna zostać skorelowana z obecnie obowiązującymi zasadami przystępowania do egzaminu sędziowskiego osób, które ukończyły aplikację ogólną prowadzoną przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury lub jedną z aplikacji korporacyjnych, zakończonych odpowiednim egzaminem oraz z warunkami ubiegania się o stanowisko sędziego sądu rejonowego.
W przypadku osób, które mają ukończone jedynie wyższe studia prawnicze, okres zatrudnienia na stanowisku asystenta sędziego powinien być zatem dłuższy i np. wynosić 8 lat, skoro projektodawca wskazał na 6-letni okres zatrudnienia w odniesieniu do warunków przystąpienia takiej osoby do egzaminu sędziowskiego. W celu uzyskania zatem spójności w tym zakresie należałoby rozróżnić sytuacje osób, o których mowa, uwzględniając poziom ich wykształcenia i doświadczenia zawodowego.
Jednocześnie w projekcie zaproponowano zmianę brzmienia art. 57b § 1 u.s.p. odnosząc się do oceny kwalifikacji kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie, usuwając zawarte w nim odesłanie do stosowania przepisów art. 106a § 2 i 4 u.s.p. Wydaje się bowiem, że przepis ten powinien samodzielnie wskazywać kryteria takiej oceny. Za takim brzmieniem przemawia również redakcja pozostałych przepisów tego rozdziału, odnoszących się do oceny kwalifikacji kandydatów ubiegających się o wolne stanowiska sędziowskie.
Opracowanie: Katarzyna Irytowska, RPE WKP
Źródło: www.sejm.gov.pl, stan z dnia 20 maja 2013 r.