Anna Adamska-Gallant sędzią z ramienia Polski w ETPCz

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (ZPRE) wybrało polską prawniczkę Annę Adamską-Gallant na sędzię Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) w Strasburgu. Została wyłoniona już w pierwszej rundzie. Prawniczka przez 17 lat pełniła urząd sędziego w Polsce i na Bałkanach, orzekając przede wszystkim w sprawach karnych. W latach 2013-2018 jako sędzia międzynarodowy w ramach misji praworządności UE w Kosowie rozstrzygała m.in. sprawy o zbrodnie wojenne popełnione w trakcie konfliktów zbrojnych na terenie byłej Jugosławii.

Adamska-Gallant była jednym z trzech kandydatów zgłoszonych w lipcu przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Obok niej były też Małgorzata Wąsek-Wiaderek oraz Adam Wiśniewski. Jak podał resort, ich kandydatura została pozytywnie zaopiniowana przez Panel Doradczy Ekspertów Rady Europy do spraw wyłonienia kandydatów na wybór na stanowisko sędziego ETPCz.

Nowa sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w 2015 r. została powołana na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego Kosowa. Od 2018 r. pracuje jako niezależna ekspertka do spraw wymiaru sprawiedliwości i rządów prawa m.in. dla Expertise France, Rady Europy oraz Banku Światowego. Doradza w procesie budowania niezależnych sądów w Ukrainie.

Trzy nieudane próby wskazania kandydatów

Sędziowie ETPCz są wybierani przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy z listy trzech kandydatów proponowanej przez państwo, które jest stroną Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Kadencja dotychczasowego sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z ramienia Polski, prof. dr hab. Krzysztofa Wojtyczka, upłynęła 31 października 2021 r. Poprzedni rząd podjął działania zmierzające do powołania następcy, ale trzy kolejne próby nie dały efektu. 27 stycznia 2023 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy odrzuciło kolejną listę trojga kandydatów i polski rząd został poproszony o przedstawienie nowej listy do 12 sierpnia 2024 r.

Czytaj: Trzech kandydatów na polskiego sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka >>

Czytaj też: Już drugi rok trwa impas w procedurze wyboru polskiego sędziego ETPC >

- Myślę, że prawdziwą przyczyną odrzucania, po raz kolejny, list kandydatów - były wątpliwości co do ich niezależności. Bo raczej ich kwalifikacji formalnych nie można generalnie podważać. Doktorzy habilitowani prawa, wykładowcy uniwersyteccy - pod tym względem było w porządku. Ale dla Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, które obserwuje kontrowersje wokół polskich "reform" sądownictwa, istotne było to, że jednym z głównych zarzutów jest polityzacja procesu powoływania sędziów oraz - wynikające z niej - wątpliwości co do bezstronności i niezawisłości niektórych nowych sędziów – komentował dla Prawo.pl prof. Lech Garlicki, były sędzia ETPCz. - No chyba, że rządowi zależało na tym, by mieć tam „swojego” przedstawiciela piszącego zdania odrębne do wszystkich niekorzystnych dla państwa wyroków. Bo przed wydaniem tych wyroków on Trybunału nie powstrzyma - dodał.

W tej sytuacji prof. Wojtyczek nadal orzekał w ETPCz, a MSZ na początku tego roku ogłosiło kolejny nabór kandydatów.

Kandydatów wskazał specjalny zespół

W wydanym 13 marca br. zarządzeniu minister spraw zagranicznych przyjął nową procedurę wyłaniania kandydatów do ETPCz, dostosowaną do standardów Rady Europy, a 19 marca, MSZ poinformowało o ogłoszeniu konkursu. Kandydaci mogli się zgłaszać do końca kwietnia i jak poinformowała Prawo.pl wiceminister spraw zagranicznych Henryka Mościcka-Dendys, zgłosiło się 27 osób, z których jedna potem wycofała się.

24 kwietnia br. powołany został przez ministra spraw zagranicznych zespół do wyłonienia kandydatów z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej na urząd Sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Jego przewodniczącą została dr Henryka Mościcka-Dendys, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. A w skład zespołu weszli: dr hab. Marcin Wiącek, prof. UW, Rzecznik Praw Obywatelskich, dr Hanna Machińska, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich w latach 2017-2022, prof. dr hab. Piotr Hofmański, sędzia Sądu Najwyższego w latach 1996-2015, sędzia Międzynarodowego Trybunału Karnego w latach 2015-2024, prof. dr hab. Andrzej Wróbel, sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 2011-2017, prof. dr hab. Marek Safjan, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w latach 2009-2024, dr hab. Celina Nowak, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Magdalena Witkowska, dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku i Małgorzata Mączka-Pacholak, wiceprzewodnicząca Komisji Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.