Projekt zmian w Prawie o prokuraturze budzi sporo zastrzeżeń w środowisku prawniczym choć, co do zasady, w większości popierany jest jego główny cel - rozdzielenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego.  W swojej opinii NRA zwraca uwagę na dwie kwestie: zgłaszanie kandydatów na prokuratora generalnego i to, kto w myśl tego projektu mógłby zostać na to stanowisko powołany.

Przypomnijmy zgodnie z projektem prokuratora generalnego ma powoływać Sejm, za zgodą Senatu, a uchwałę w tym zakresie ma podejmować bezwzględną większością głosów. Projektowane przepisy precyzują też, że kandydatów na prokuratora generalnego mieliby zgłaszać marszałkowi Sejmu:

  • grupa co najmniej 35 posłów;
  • grupa co najmniej 15 senatorów;
  • Krajowa Rada Prokuratury, spośród osób które uzyskały poparcie co najmniej 60 prokuratorów w stanie czynnym;
  • Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego;
  • organizacje pozarządowe, których zadania statutowe obejmują działania związane z ochroną zasady demokratycznego państwa prawnego, ochrony praworządności ipraw człowieka oraz które realizowały te zadania przez okres co najmniej 3 lat poprzedzających dzień zgłoszenia kandydata.

Czytaj też w LEX: Niezależność prokuratora >

Zgodnie z projektowanym art. 13c par. 1 na stanowisko prokuratora generalnego może być powołana osoba, która jest prokuratorem powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury w stanie czynnym albo prokuratorem Instytutu Pamięci Narodowej w stanie czynnym. Ponadto ma co najmniej 20-letni staż na stanowisku prokuratora lub sędziego, w stanie czynnym oraz zajmowała stanowisko prokuratora przez okres 10 lat bezpośrednio poprzedzających dzień zgłoszenia kandydatury na stanowisko prokuratora generalnego.

A zgodnie z par. 2 do stażu, o którym mowa w par. 1 pkt 2, zalicza się zatrudnienie na stanowisku asesora prokuratury lub asesora sądowego.

Czytaj: Zakamuflowana czystka czy konieczna reforma prokuratury >>

 

Po pierwsze - jak sędzia, to i adwokat

Naczelna Rada Adwokacka w swojej opinii wskazuje, że ten katalog kwalifikacji pomija osoby, które zgodnie z obowiązującym prawem zmieniły w swoim życiu zawodowym wykonywany zawód - czyli adwokatów lub radców prawnych, którzy zgodnie z obowiązującym przepisami rozpoczęły wykonywanie zawodu prokuratora lub sędziego. Przypomnijmy, że adwokaci, radcowie prawni mogą zostać prokuratorem lub sędzią, jeśli mają co najmniej trzy lata stażu w zawodzie.

- To nie zostało uwzględnione w tej części regulacji, która przewidującej co najmniej dwudziestoletni staż uprawniający do kandydowania. Przewidziana prawem zmiana wykonywanego zawodu prawniczego i przejście z adwokatury na urząd prokuratorski nie może stanowić w świetle gwarantowanego prawa obywateli do równego traktowania w równych okolicznościach, podstawy do ograniczenia udziału w procesie wyboru prokuratora generalnego osób, które będąc prokuratorem powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury w stanie czynnym, zajmują stanowisko prokuratura przez okres 10 lat bezpośrednio poprzedzających dzień zgłoszenia kandydatur na stanowisko prokuratura generalnego, ale posiadają, przykładowo: dwudziestoletni staż wykonywaniu zawodu nie prokuratora czy sędziego, ale adwokata lub radcy prawnego, lub też łącznie: dwudziestoletni staż na stanowisku: sędziego i prokuratora, lub też adwokata i sędziego, łącznie - wskazuje Adwokatura.

Podkreśla, że pominięcie tak szerokiej grupy podmiotów, których kompetencje w zakresie pełnienia funkcji prokuratora generalnego potencjalnie nie mogą budzić żadnej wątpliwości, stanowi naruszenie norm konstytucyjnych, a w szczególności art. 60 Konstytucji RP, zgodnie z którym obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach, w tym przypadku, dodatkowo: obywatele ci także posiadają przygotowanie zawodowe uprawniające do wykonywania zawodu prokuratora z czego zresztą korzystają piastując te stanowiska.

Czytaj w LEX: Formy działania Prokuratora Generalnego w postępowaniu kasacyjnym w sprawach cywilnych przed Sądem Najwyższym >

- Jednakowe zasady mają zapewniać równość szans wszystkich spełniających określone warunki obiektywne osób ubiegających się o objęcie służby publicznej. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że „podstawowym celem art. 60 Konstytucji jest zapewnienie równości szans dla osób podejmujących starania o pełnienie funkcji w służbie publicznej” (wyrok SK 43/06). Istotny sens przepisu art. 60 polega na zagwarantowaniu obywatelom polskim, spełniającym warunki określone w konstytucji i ustawach, powszechnych i jednakowych możliwości ubiegania się o stanowiska i urzędy w służbie publicznej we wszystkich jej formach organizacyjnych - uzasadnia.

Czytaj: Minister finansów o krok od wzruszenia zasady równości płac sędziów i prokuratorów >>

 

NRA chce doprecyzowania projektu

Naczelna Rada Adwokacka postuluje więc doprecyzowanie zapisów artykułu 13c w sposób, który umożliwiłby kandydowanie na stanowisko prokuratora generalnego, przy zachowaniu pozostałych przewidzianych przepisem przesłanek, także przez osoby których łączny staż uprawniający do kandydowania na to stanowisko obejmowałby wykonywanie zawodu adwokata lub radcy prawnego.

Jak precyzuje, chodzi o taką zmianę, która obejmie okres 20-letniego stażu zaproponowany w artykule.

Czytaj w LEX: Realizacja prawa dostępu do służby publicznej na przykładzie postępowania kwalifikacyjnego do Centralnego Biura Antykorupcyjnego >

 

Adwokaci pominięci przy zgłaszaniu kandydatów

Adwokatura postuluje również zamianę proponowanego art. 13b par. 3 zawierającego katalog podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na stanowisko prokuratora generalnego, bo jak wskazuje - uwzględniono prawo zgłaszania kandydatów przez środowisko prokuratorskie, przedstawicieli szkolnictwa wyższego i nauki, sektor pozarządowy i oczywiście parlamentarzystów, pomijając przedstawicieli innych zawodów prawniczych, takich jak adwokaci, radcowie prawni, czy sędziowie.

- Głos przedstawicieli tych środowisk jest szczególnie ważny, bo pochodzi od praktyków, którzy kandydata na przyszłego prokuratora generalnego mogą i powinni zgłosić, uwzględniając nie tylko jego kompetencje merytoryczne, ale także jego aktywności i postawy jako praktyka prawa, w relacjach ze wszystkimi pozostałymi uczestnikami wymiaru sprawiedliwości, co przy wykonywaniu funkcji prokuratora generalnego ma znaczenie, którego nie można zbagatelizować. Z pewnością więc te źródła rekomendacji i wskazań stanowić mogłyby by istotne inspiracje przy dokonywaniu wyboru - zaznacza w swoim stanowisku.

Czytaj też w LEX: Zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów w orzecznictwie Sądu Najwyższego >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.