Już z wykazu prac legislacyjnych rządu wynikało, że projekt ma być przyjęty w czwartym kwartale 2024 roku.

Konsekwencją ustrojowo-organizacyjną rozdziału urzędu Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, będzie zniesienie Prokuratury Krajowej i Prokuratora Krajowego oraz utworzenie Prokuratury Generalnej. Powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury będą więc: Prokuratura Generalna oraz prokuratury regionalne, prokuratury okręgowe i prokuratury rejonowe.

Celem projektowanej regulacji - jak wynika z uzasadnienia - jest także zapewnienie współdziałania władz przy jednoczesnym ograniczeniu swobody udostępniania informacji z prowadzonych postępowań przygotowawczych, w sytuacji gdy informacje będą istotne dla bezpieczeństwa państwa lub jego prawidłowego funkcjonowania. Jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach Prokurator Generalny lub kierownik jednostki organizacyjnej prokuratury będzie uprawniony do przekazania informacji bez zgody prowadzącego postępowanie, mając na uwadze interes publiczny.

Wybór Prokuratora Generalnego

Nowe przepisy mają zagwarantować profesjonalizm osoby piastującej to stanowisko, a także sprawić, że osoba ta będzie dysponowała wiedzą i doświadczeniem niezbędnymi do kierowania złożoną, hierarchiczną strukturą prokuratury. Osoba ta:

  1. powinna być prokuratorem powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury w stanie czynnym albo prokuratorem Instytutu Pamięci Narodowej w stanie czynnym;
  2. posiadać najmniej 20-letni staż na stanowisku prokuratora lub sędziego, w stanie czynnym;
  3. zajmować stanowisko prokuratora przez okres 10 lat bezpośrednio poprzedzających dzień zgłoszenia kandydatury na stanowisko Prokuratora Generalnego.
     

Projekt określa procedury wyboru Prokuratora Generalnego przez Sejm i Senat. Ministerstwo przewiduje, że Prokuratora Generalnego będzie powoływać Sejm, za zgodą Senatu. A nie jak do tej pory - przez prezydenta. Będzie to sprzyjało uzyskaniu przez Prokuratora Generalnego silnego mandatu do działania w sferze publicznej. Osoba na to stanowisko będzie musiała spełnić przesłanki, które zagwarantują profesjonalizm osoby piastującej to stanowisko, a także sprawią, że osoba ta będzie dysponowała wiedzą i doświadczeniem niezbędnymi do kierowania złożoną, hierarchiczną strukturą prokuratury.

Określono także kadencję Prokuratora Generalnego przewidzianą na sześć lat. Rozstrzygnięcie to zapewni stabilność w zarządzaniu prokuraturą, a jednocześnie będzie chroniło prokuraturę przed ingerencją związaną z cyklem zdarzeń o charakterze politycznym.

 

Ograniczenia, odwołanie i immunitet

Prokurator Generalny nie będzie mógł należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Ponadto projekt przewiduje immunitet: bez uprzedniej zgody Sejmu Prokurator Generalny nie będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prokurator Generalny nie będzie mógł być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie będzie niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Celem przepisów jest również określenie sytuacji odwołania Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji. W przypadku zakończenia kadencji albo zrzeczenia się tego stanowiska osoba zajmująca stanowisko Prokuratora Generalnego obejmie stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej, chyba że przejdzie w stan spoczynku z powodu osiągnięcia wymaganego wieku.
 

Kontrola nad PG

W kwestii kontroli nad działalnością Prokuratora Generalnego w projekcie określono, że Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Rady Ministrów, Minister Sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka, każdy w zakresie swojej właściwości, będą mogli w każdym czasie złożyć do Prokuratora Generalnego uzasadniony pisemny wniosek o przedstawienie informacji dotyczącej określonego aspektu działalności prokuratury. Przy czym żądanie to nie będzie mogło dotyczyć przedstawienia informacji o konkretnym postępowaniu.
Projekt zakłada wprowadzenie elementu równoważącego działanie instytucji publicznej, której przysługuje prawnie usankcjonowana niezależność od innych organów władzy publicznej poprzez ustanowienie Rady Społecznej przy Prokuratorze Generalnym. Utworzenie tego organu jest wyrazem dążenia do uspołecznienia procesów zarządzania sferą publiczną i zapewnienia przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego udziału w sprawowaniu władzy.
Ponadto ustanawia się organ kolegialnego – Krajową Radę Prokuratury, która będzie stała na straży niezależności prokuratorów.

Czytaj: Prokurator Gabriel-Węglowski: Ryzyko dwuwładzy w prokuraturze >>

Finansowanie organu pod kontrolą MF

Przewiduje się, że projekt dochodów i wydatków powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury Prokurator Generalny będzie przekazywał ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w celu włączenia go do projektu ustawy budżetowej, na zasadach określonych art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Unormowanie to nawiązuje wprost do konstrukcji przyjętej w przywołanym przepisie ustawy o finansach publicznych, statuującej tzw. autonomię budżetową niektórych instytucji publicznych. 

Zgłaszanie kandydatur

Podmioty, które będą mogły zgłaszać kandydatów na stanowisko Prokuratora Generalnego to:

  1. grupa co najmniej 35 posłów;
  2. grupa co najmniej 15 senatorów;
  3. Krajowa Rada Prokuratury (zgłaszająca kandydatów spośród osób które uzyskały poparcie co najmniej 60 prokuratorów w stanie czynnym);
  4. Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego;
  5. organizacje pozarządowe, których zadania statutowe obejmują działania związane z ochroną zasady demokratycznego państwa prawnego, ochrony praworządności i praw człowieka oraz które realizowały te zadania przez okres co najmniej 3 lat poprzedzających dzień zgłoszenia kandydata.

Zaznaczono, że dotychczasowy Prokurator Generalny będzie pełnił swoje obowiązki do czasu złożenia ślubowania przez nowego Prokuratora Generalnego.

Czytaj też w LEX: Zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów w orzecznictwie Sądu Najwyższego >

Spełnisz wymagania trafisz do PG, "nie" to do prokuratury niższego szczebla

Likwidacja Prokuratury Krajowej wiązać się będzie ze zmianami dla prokuratorów Prokuratury Krajowej. Nowy Prokurator Generalny w terminie 60 dni od dnia złożenia ślubowania - w myśl propozycji - powoła prokuratorów PK na stanowiska prokuratorów Prokuratury Generalnej, przy czym będą musieli spełnić określone wymagania. Co, którzy nie zostaną powołani zostaną przeniesieni na inne stanowisko i miejsce służbowe w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury.

Co będzie brane pod uwagę? W myśl projektu:

  • posiadane kwalifikacje niezbędne do realizacji zadań jednostek prokuratury poszczególnych stopni;
  • przebieg dotychczasowej służby, w tym okres pełnienia służby na poszczególnych stanowiskach prokuratorskich oraz okresy delegowania do innych jednostek organizacyjnych prokuratury;
  • zakres i charakter zadań wykonywanych na poszczególnych stanowiskach prokuratorskich.

Przy czym przenosząc dotychczasowego prokuratora Prokuratury Krajowej, Prokurator Generalny będzie ustalał miejsce pełnienia służby z uwzględnieniem jego sytuacji życiowej. Taka decyzja będzie też wymagała - jak wynika z propozycji - uzasadnienia.

Prokurator przeniesiony na niższy szczebel to i wynagrodzenie niższe  

Z kolei jeśli chodzi o wynagrodzenie, to w przypadku prokuratorów przeniesionych na inne miejsce służbowe w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury, będzie przysługiwało takie jakie wynika z art. 124 par. 3 Prawa o Prokuraturze w odpowiedniej wyższe stawce, jeżeli - jak wynika z regulacji - uzasadnią to wcześniejsze okresy pracy na stanowisku służbowym w jednostce organizacyjnej, do której dotychczasowy prokurator Prokuratury Krajowej został przeniesiony, a także na stanowiskach służbowych w jednostkach wyższego stopnia, w tym w Prokuraturze Krajowej.

- W sytuacji przejrzystej i zobiektywizowanej prokuratury nie ma przesłanek do zachowania prokuratorom przeniesionym na niższe stanowisko służbowe dotychczasowego wynagrodzenia, albowiem ze swej istoty jest ono przyznawane za realizowanie określonych zadań na najwyższym szczeblu organizacyjnym. Wynagrodzenie nie może być traktowane jako przywilej wynikający z pełnienia określonego stanowiska służbowego, ale charakteru obowiązków, które się z nim wiążą. Z istoty rzeczy prokurator przeniesiony do jednostki niższego szczebla nie będzie realizował dotychczasowych czynności, a zakres jego zadań będzie tożsamy z innymi prokuratorami posiadającymi tytuł danej jednostki organizacyjnej - wskazano w uzasadnieniu.

Będzie możliwość odwołania do sądu

Od decyzji w sprawie przeniesienia prokuratorowi będzie przysługiwało odwołanie do sądu okręgowego – sądu pracy, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania prokuratora, w terminie 21 dni od dnia doręczenia tej decyzji.

Rusza weryfikacyjna karuzela?

Prokurator Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP, podkreśla, że pozytywnym kierunkiem jest autonomia budżetowa prokuratury. - Jak pokazały doświadczenia z czasów Andrzeja Seremeta nie ma mowy o niezależności prokuratury bez tej podstawowej gwarancji. Cieszy to, że autorzy projekty odstąpili od pomysłów demolowania struktury prokuratury, co przewidywał m.in. projekt Lex Super Omnia, a co w konsekwencji doprowadziłoby do rozdziału wynagrodzeń sędziów i prokuratorów. Trzeba tu podkreślić, ze sędziowie nie podejmują tego rodzaju autodestrukcyjnych działań proponując jakiekolwiek redukcje w obszarze struktury sądów w odróżnieniu od niektórych aktywistów prokuratorskich. Na szczęście autorzy projektu nie poszli tą ścieżką - wskazuje.

W jego ocenie wadliwa jest natomiast konstrukcja powoływania członków KRP przez zgromadzenia prokuratur regionalnych. - Te nie są bowiem reprezentatywne odkąd wchodzą do nich z urzędu prokuratorzy funkcyjni, co wbrew naszemu stanowisku wprowadziła poprzednia koalicja w ramach  pakietu kagańcowego. My proponujemy pełna demokratyzację tych wyborów poprzez umożliwienie każdemu prokuratorowi głosowania on line za pomocą systemu informatycznego dostępnego w prokuraturze - zaznacza.

Ma też uwago do przepisów przejściowych. - Po weryfikacjach w 2009 i 2016 r rusza nowa weryfikacyjna karuzela. W projekcie dotyczy ona prokuratorów prokuratury krajowej. Mamy świadomość że większość prokuratorów nie specjalnie przejmuje się losami tej grupy ale tworzy sie niebezpieczny precedens. Będą oni mogli nie tylko trafić do rejonu ale stracą swoje uposażenia. Czyli przepisy są dużo bardziej radykalne. Paradoksem jest to, że wprowadzają je ofiary weryfikacji z 2016 r, które wówczas takie rozwiązanie krytykowały. Mam nadzieje że znajdzie się ktoś mądry i zatrzyma ten weryfikacyjny amok który jest destrukcyjny dla całej prokuratury. O to będziemy apelować do klasy politycznej - podsumowuje.

Czytaj więcej:  Kiedy projekt rozdzielenia funkcji ministra sprawiedliwości... 
KSIAZKA_HTML-]

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.