Czy opłata za pobyt w przedszkolu drugiego i kolejnych dzieci z jednej rodziny może być niższa, niż opłata za pierwsze dziecko?
To pytanie jest niezwykle interesujące zarówno dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym, którzy muszą ponosić koszty pobytu dzieci w przedszkolu, jak i dla gmin prowadzących przedszkola. To gminy bowiem ustalają wysokość opłat za uczęszczanie dzieci do publicznych przedszkoli.
Gminy wprowadzają ulgi dla rodzin wielodzietnych
Na mocy przepisów ustawy o systemie oświaty (art. 14 ust. 5) rady gmin ustalają wysokość opłat za świadczenia udzielane przez przedszkola publiczne w czasie przekraczającym wymiar zajęć zapewniający bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę (który jest ustalony przez organ prowadzący i nie może być krótszy niż 5 godzin dziennie). Ustalając wysokość odpłatności wiele gmin postanowiło wprowadzić ulgi dla rodziców, którzy w przedszkolu mają więcej, niż jedno dziecko. Celem takich regulacji gminnych było zachęcenie rodziców do korzystania z przedszkoli (upowszechnienie edukacji przedszkolnej, co sprzyja wyrównaniu szans edukacyjnych), ale przede wszystkim - zmniejszenie obciążeń finansowych dla rodzin wielodzietnych. Realizując te zamierzenia rady gmin podejmowały uchwały ze stosownymi regulacjami. Na ich mocy odpłatność za drugie i kolejne dziecko uczęszczające do przedszkola była zmniejszana, a w niektórych przypadkach wręcz znoszona.
Brak jednolitego orzecznictwa ws. przedszkolnych ulg dla rodzin wielodzietnych
Upoważnienie ustawowe do wydania przez radę gminy uchwały nie reguluje w żaden sposób takich możliwości, tj. nie upoważnia i nie zabrania ich. Takie regulacje gminne wzbudzały więc zastrzeżenia, zwłaszcza wojewodów sprawujących nadzór nad legalnością samorządowych aktów prawnych. Wielokrotnie wojewodowie wydawali więc rozstrzygnięcia nadzorcze stwierdzające nieważność takich przepisów lub kierowali do wojewódzkich sądów administracyjnych skargi na uchwały rad gmin. Sądy miały jednak wątpliwości co do wykładni treści przepisów i orzecznictwo nie było jednolite. Do interpretacji przepisów sądy wykorzystywały nie tylko same przepisy ustawy o systemie oświaty (brak upoważnienia do takiej regulacji - np. wsa w Lublinie, wyrok z 10 stycznia 2012 r., III SA/Lu 689/11), ale i zasady konstytucyjne.
Orzekając o nieważności przepisów wprowadzających ulgi sądy wskazywały na zasadę równości, która miałaby być naruszona przez zmniejszenie opłat tylko dla części rodziców uiszczających je. Innym argumentem była indywidualizacja i ekwiwalentność świadczeń, tj. konieczność takiego ustalenia wysokości opłaty, aby odpowiadała ona usługom świadczonym przez przedszkole - obniżenie opłaty jedynie w stosunku do niektórych dzieci przebywających w przedszkolu powoduje brak ekwiwalentności. Padały też argumenty o tym, że ulga stanowi pomoc socjalną dla rodzin, a to przeczy celowi regulacji ustawy o systemie oświaty . Więcej w Serwisie Samorządowym LEX>>