Sądy nie uznają premiowania zaszczepionych dzieci przy naborze do przedszkola i żłobka za dyskryminację

W sądach pierwszej instancji zaczyna już dominować pogląd, że premiowanie zaszczepionych dzieci do przedszkola i żłobka nie jest dyskryminacją. A nieszczepienie nie tyle jest realizacją konstytucyjnej wolności, ile świadomym wyborem polegającym na łamaniu prawa. Powstał jednak problem czy dzieci z odroczonym obowiązkiem traktować tak jak nieszczepione.

Niektóre samorządy premiują zaszczepione dzieci podczas rekrutacji do publicznego przedszkola lub żłobka, ale nie wszystkie podejmują takie uchwały. Spory te jeszcze nie dotarły do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ale na temat kryteriów przyjmowania do przedszkoli wypowiedziały się wojewódzkie sądy administracyjne.

Zaświadczenie o odroczeniu

W środę, 8 lipca br. WSA w Warszawie odroczył do 20 lipca br. rozprawę o dyskryminujące warunki przyjęcia do przedszkola publicznego. Jednym z kryterium było poddanie dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Chodziło o to, że córka skarżącego miała wydane zaświadczenie o odroczeniu szczepienia z powodu niebezpieczeństwa powikłań. Uchwała Rady Miasta Piastowa nie przewidywała jednak takiej sytuacji (sygnatura akt II SA/Wa 1075/19).

Wobec tego rodzice postarali się o przedszkole prywatne dla nieszczepionego dziecka. Tam bez problemu zostało przyjęte, tyle, że rodzice muszą płacić za pobyt.

Czytaj w LEX: Zasady postępowania rekrutacyjnego oraz kompetencje dyrektora przedszkola w przypadku przyjęcia dziecka niepełnosprawnego >

Inaczej było w Częstochowie. Rada tego miasta podjęła uchwałę, której przepisy zakładały przyznanie dodatkowych dwudziestu punktów w drugim etapie rekrutacji do publicznego przedszkola dla dzieci, które zostały poddane obowiązkowym szczepieniom. Punkty te przysługiwały także dzieciom, u których lekarskie badanie kwalifikacyjne dawało podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia ochronnego. 

Czytaj w LEX: Zasady podejmowania przez JST uchwały dot. dodatkowych punktów dla szczepionych dzieci w rekrutacjach do przedszkoli >

Problem dyskryminacji

W ocenie WSA w Warszawie, uchwała uwzględniająca w procesie rekrutacji do publicznego żłobka kryterium poddania obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie jest aktem dyskryminującym dzieci, których rodzice nie złożyli stosownego oświadczenia. Nie jest też bezpodstawnym nierównym traktowaniem podmiotów podobnych, gdyż jak już wyżej zauważono, wszyscy są równi wobec prawa również w sferze obowiązków ustawowych.

Czytaj: WSA: Zaszczepionym dzieciom można przyznać dodatkowe punkty przy rekrutacji>>

W tym wyroku sądu administracyjnego wyrażony został też wniosek, że rodzice (opiekunowie) odmawiający poddania dzieci ustawowemu obowiązkowi szczepień ochronnych niejako sami je różnicują, a tym samym dzieci zaszczepione i niezaszczepione nie posiadają identycznej cechy wspólnej, wobec czego rodzice, którzy odmawiają wykonania ustawowego obowiązku szczepień ochronnych dziecka nie mogą wymagać by były traktowane na równi z tymi, którzy przestrzegają obowiązków ustawowych. Zdaniem sądów niewątpliwie jest to swobodny wybór rodziców/opiekunów prawnych, choć sprzeczny z prawem i rodzący określone konsekwencje ustawowe. W tej sytuacji nie mogą oni zarzucać, że ich dzieci są dyskryminowane, a dzieci rodziców/opiekunów przestrzegających obowiązków - faworyzowane.

Sprawdź również książkę: Ochrona danych osobowych w oświacie. Poradnik dla administratorów oraz inspektorów ochrony danych [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>

Sąd zauważa również, że w sytuacji, gdy Konstytucja gwarantuje ochronę zdrowia obywateli i w tym celu państwo wprowadza obowiązek szczepień ochronnych i ogranicza wolność obywateli dla jej realizacji, odstępując od wykonania tego obowiązku obywatel naraża się nie tylko na konsekwencje prawne wynikające z regulacji ustawowych wprowadzonych w tym celu, ale także świadomie ogranicza swoje prawa w innym zakresie, wykluczając się z grupy, która ten obowiązek spełnia. Wychodząc z konstytucyjnej zasady równości wszystkich wobec prawa, sąd stwierdza, że dotyczy to także sytuacji wypełniania obowiązków ustawowych ciążących na danych podmiotach.

Czytaj w LEX: Dopuszczalność uchwał JST w sprawie dodatkowych punktów dla szczepionych dzieci w rekrutacjach do przedszkoli >

Zdaniem sądów, niewypełnienie takich obowiązków nie może uprzywilejowywać kogokolwiek w stosunku do tych, którzy ustawowe obowiązki wypełniają, gdyż to właśnie prowadziłoby do nierówności. Nie może więc budzić wątpliwości także to, że kryterium dotyczące wykazania obowiązku szczepienia jest realizacją konstytucyjnej zasady przestrzegania prawa (art. 82), a prawo wyboru potwierdzenia spełnienia tego obowiązku w formie oświadczenia nie stoi w sprzeczności z zasadą prywatności wynikającą z art. 51 pkt 1 Konstytucji.

Podobnie orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Podkreślił, że ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi jest skierowana do wszystkich mieszkańców terytorium RP. Oznacza to, że przyjęcie kryterium obowiązku potwierdzenia szczepień obowiązkowych nie jest dyskryminujące dla dzieci, których rodzice nie złożyli oświadczenia. Ponadto w ten sposób organ prowadzący przedszkole upewnia, że wybór kandydata prowadzony jest z jednorodnej grupy.

Dane o zdrowiu są wrażliwe

Sądy administracyjne odnosiły się też do zarzutu naruszenia RODO i problemu danych wrażliwych. Wniosek o przyjęcie do przedszkola zawiera dane osobowe, które są gromadzone wyłącznie dla potrzeb postępowania rekrutacyjnego. Natomiast do publicznej wiadomości podawane są tylko jego wyniki, na co wskazuje art. 158 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe.

Oznacza to, że ustawodawca przewidział ochronę danych wrażliwych i zezwolił na ich przetwarzanie dla celów prowadzonego postępowania. WSA w Gliwicach podkreślił, że jest to regulacja szczególna, która wyłącza stosowanie przepisów ustawy o ochronie danych i wskazanego rozporządzenia.

Ponadto art. 9 ust. 2 lit. i RODO wyłącza z kategorii danych osobowych przetwarzanie informacji niezbędnych ze względów związanych z interesem publicznym w dziedzinie zdrowia publicznego.

Czytaj omówienie w LEX: Obowiązkowe szczepienia ochronne służą w walce z epidemiami  >

Uchylenie statutu żłobka

Innym przykładem jest wyrok WSA w Poznaniu. Uchwała Rady Miejskiej Gniezna przewidywała  żądanie okazania dokumentacji zawierającej informacje o przebytych szczepieniach lub problemach zdrowotnych uniemożliwiających wykonanie szczepień. I ten zapis nie naruszył prawa.

Jednak uchwała Rady musiała być uchylona ze względu na niejasności: Redakcja zaskarżonej uchwały pozwala na takie jego rozumienie, że każde dziecko poddane obowiązkowym szczepieniom, zostanie do żłobka przyjęte. W ocenie Sądu jednak, zamysł uchwałodawcy był zupełnie inny. Zapewne bowiem, wzorem innych statutów, uchwałodawca zamierzał wskazać, że obowiązek szczepień dotyczy wszystkich dzieci przyjmowanych do żłobka.

WSA w Poznaniu  stwierdził przy okazji, że brak realizacji obowiązku szczepień jest nie tyle realizacją konstytucyjnej wartości jaką jest wolność, ale świadomym wyborem polegający na łamaniu prawa.  

Sygnatura akt II SA/Wa 1302/19 wyrok z 9 stycznia 2020 r., III SA/Gl 489/19 wyrok z  6 sierpnia 2029 r.; II SA/Po 166/20, wyrok WSA w Poznaniu z 24 czerwca 2020 r.

Sprawdź również książkę: Ochrona danych osobowych w oświacie. Poradnik dla administratorów oraz inspektorów ochrony danych [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>