Procedury bezpieczeństwa w placówce oświatowej będą jednym z tematów I zjazdu Akademii Zarządzania "Dyrektora Szkoły", który odbędzie się 23 stycznia 2013 r. w Warszawie.

1. Jaka ochrona przysługuje nauczycielowi jako funkcjonariuszowi publicznemu wraz z procedurami postępowania m.in. wobec obelg, agresji słownej ze strony ucznia lub rodzica?
2. Jak szybko należy zareagować w przypadku skargi rodzica zgłoszonej do dyrektora, organu prowadzącego lub nadzorującego dotyczącej m.in. oceniania, problemów wychowawczych, zniszczenia mienia w trakcie opieki nad uczniem?
3. Jaką dokumentację powinien mieć zawsze "w pogotowiu" na wypadek "katastrofy wychowawczej" w klasie i na wycieczce szkolnej?  

Wprawdzie nauczyciel nie jest zaliczany do funkcjonariuszy publicznych, niemniej przy wykonywaniu obowiązków służbowych przysługuje mu ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w  ustawie  z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) – dalej k.k., na zasadzie art. 63  ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.).
Sankcjom karnym podlegają: naruszenie nietykalności cielesnej nauczyciela, czynna napaść wspólnie lub w porozumieniu z innymi osobami lub użycie broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, stosowanie wobec niego przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia go do wykonania lub zaniechania prawnej czynności służbowej, a także jego znieważenie.
Czyny te kwalifikowane są jako przestępstwa, przy czym taki charakter mają także wtedy, gdy nie zostały popełnione w czasie lekcji prowadzonej przez nauczyciela (np. podczas dyżuru na korytarzu). Należy jednak mieć na względzie, że czyn taki popełniony przez ucznia poniżej 13 roku życia nie będzie ukarany na podstawie k.k. Jeżeli uczeń ma 13 - 17 lat ma wobec niego zastosowanie  ustawa  z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 z późn. zm.).
W sprawach takich orzeka sąd rodzinny. W przypadku czynu o rażącym nasileniu agresji lub czynów powtarzających się wielokrotnie sąd może umieścić ucznia w ośrodku opiekuńczo – wychowawczym. W przypadku popełnienia wskazanych wyżej czynów przez ucznia, który ukończył 17 lat przewiduje się odpowiedzialność karną na takich samych zasadach, jak w przypadku osoby dorosłej, a sąd może wymierzyć nawet karę pozbawienia wolności.
Na wójcie, burmistrzu, prezydencie, staroście i marszałku spoczywa obowiązek występowania z urzędu w obronie nauczyciela, którego prawa w jakikolwiek sposób zostaną naruszone.
Każdy dyrektor szkoły powinien opracować procedury postępowania w sytuacjach trudnych, z których wynikać będzie tryb postępowania w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w procedurze, zasady reagowania na dane zdarzenia, model rozwiązania sytuacji, zasady powiadamiania odpowiednich organów oraz rodziców. O obowiązujących procedurach w sytuacjach zagrożenia lub sytuacjach trudnych szkoła informuje rodziców na spotkaniach z rodzicami. Rodzice dokumentują fakt zapoznania się z procedurami poprzez złożenie oświadczeń i podpisów w dokumentacji szkoły.
Uczniowie o obowiązujących procedurach informowani są na lekcjach wychowawczych. Powinny być one dostępne w postaci informacji wywieszanych w szkolnych gablotach, pokoju nauczycielskim albo w serwisie internetowym szkoły. Dyrektor szkoły organizując wycieczki powinien opracować regulamin wycieczki, w którym również będą opisane procedury w związku z możliwością wystąpienia sytuacji trudnej lub zagrożenia.

Do zasad przyjmowania, rozpatrywania skarg i wniosków oraz terminów, w których powinny być one rozpatrzona ma zastosowanie  ustawa  z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) – dalej k.p.a. oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. Nr 5, poz. 46). Dyrektor szkoły powinien opracować w tym celu stosowną procedurę, a z jej treścią zapoznać nauczycieli, uczniów i rodziców. W tej procedurze powinny być wskazane organy, do których wnosi się skargi, np. na dyrektora – do organu prowadzącego szkołę (w dniach i godzinach przyjęć interesantów), na nauczyciela – do dyrektora (w dniach i godzinach przyjęć interesantów) z pouczenie, prawa zgłaszania skarg, uwag i wniosków (także na temat funkcjonowania placówki i osób w niej zatrudnionych, z zachowaniem drogi służbowej; nauczyciel – dyrektor – organ nadzorujący i prowadzący.  
Zakres ochrony nauczycieli określają przepisy rozdziału XXIX k.k. "Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego".  Przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym regulują przepisy art. 222-226 k.k. Skargi i wnioski mogą być wnoszone: ustnie, pisemnie lub pocztą elektroniczną. W przypadku, gdy wpływa do szkoły skarga nie należąca do kompetencji szkoły (nauczyciela) powinna zostać przekazana, po uprzednim zarejestrowaniu, do wnoszącego ze wskazaniem właściwego adresata. Nie rozpatruje się skarg niepodpisanych oraz bez adresu. @page_break@

Informacje zawarte w skardze lub wniosku dyrektor może wykorzystać w ramach pełnionego nadzoru pedagogicznego. Wnioski i skargi należy wpisywać do rejestru, nadając im kolejne numery.
Kontrolę nad ich rozpatrzeniem sprawuje dyrektor szkoły. Z wyjaśnienia skargi lub wniosku należy sporządzić dokumentację zawierającą:
- oryginał skargi lub wniosku,
- notatkę służbową informującą o sposobie załatwienia skargi lub wniosku i wynikach postępowania wyjaśniającego,
- materiały pomocnicze zebrane w trakcie wyjaśniania skargi lub wniosku (oświadczenia, opinie, kserokopie dokumentów, wyciągi),
- odpowiedź do wnoszącego, informującą o sposobie rozstrzygnięcia sprawy wraz z urzędowo potwierdzonym jej wysłaniem,
- pismo do organu prowadzącego, jeśli wymaga tego sprawa.
Odpowiedź na skargę lub wniosek powinna zawierać:
- oznaczenie organu, od którego pochodzi,
- wyczerpującą informację o sposobie załatwienia sprawy z odniesieniem się do wszystkich zarzutów/wniosków zawartych w skardze/wniosku,
- faktyczne i prawne (z podaniem podstawy prawnej) uzasadnienie, jeżeli skarga/wniosek została załatwiona odmownie,
- imię i nazwisko, podpis i stanowisko osoby upoważnionej do załatwienia skargi.
Projekt odpowiedzi na skargę lub wniosek osoba rozpatrująca sprawę, po uprzednim parafowaniu jej, powinna przekazać do podpisu dyrektorowi. Dokumentacja (zgromadzone materiały w sprawie po jej zakończeniu, nie później niż 7 dni po otrzymaniu potwierdzenia odbioru odpowiedzi na skargę lub wniosek należy przekazać dyrektorowi, potwierdzając ten fakt własnoręcznym podpisem w rejestrze skarg i wniosków.
Jeśli w wyniku rozpatrzenia skargi lub wniosku zostaną wydane zalecenia przez osobę rozpatrującą sprawę należy kopię tego pisma dołączyć do dokumentacji. Termin rozpatrzenia skargi lub wniosku wynosi do 30 dni od dnia wpływu, a w przypadku sprawy skomplikowanej do 2 miesięcy. Jeśli skarga trafiła do dyrektora szkoły, a powinna trafić do organu prowadzącego szkołę, dyrektor powinien ją zwrócić wnoszącemu wraz ze wskazaniem organu właściwego.
Zawsze należy zawiadamiać wnoszącego, gdy rozpoznanie sprawy przedłuża się ponad wskazane wyżej terminy. Dyrektor ma prawo zawsze poprosić o dodatkowe informacje.

A oto procedury, jakie dyrektor szkoły powinien opracować na wypadek zdarzeń trudnych lub sytuacji zagrożenia:
1. Procedura postępowania w sytuacjach zachowania agresywnego ze strony uczniów.
2. Procedura postępowania w sytuacji posiadania przedmiotów niedozwolonych na terenie szkoły.
3. Procedura postępowania w przypadku zachowania uniemożliwiającego prowadzenie lekcji (wulgarne zachowania w stosunku do rówieśników, nauczyciela, głośne rozmowy, spacery po sali lekcyjnej, brak reakcji na polecenia nauczyciela).
4. Postępowanie w sytuacji naruszenia nietykalności osobistej nauczyciela lub pracownika szkoły (obelżywe wyzwiska, groźby, opluwanie, przyczepianie karteczek, rzucanie przedmiotami, agresja fizyczna, zabranie przedmiotu należącego do nauczyciela lub pracownika szkoły).
5. Postępowanie w sytuacji stwierdzenia dewastacji mienia szkolnego i cudzej własności.
6. Postępowanie w sytuacji podejrzenia, że uczeń znajduje się pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających.
7. Postępowanie w przypadku znalezienia substancji przypominającej wyglądem narkotyk.
8. Postępowanie w przypadku podejrzenia, że uczeń posiada przy sobie substancje przypominające narkotyk.
9. Postępowanie w przypadku stwierdzenia palenia tytoniu przez ucznia. 10. Postępowanie w sytuacji wagarów ucznia.
11. Procedury powiadamiania rodziców lub prawnych opiekunów ucznia o trudnych sytuacjach wychowawczych.
Samo opracowanie procedur nie zapobiegnie występowaniu opisanych zdarzeń, nie mniej wiadomo będzie, kto, w jaki sposób ma zareagować i kogo zawiadomić o zdarzeniu.

Wykroczenia i przestępstwa, do jakich dochodzi najczęściej na terenie szkoły, będą jednym z tematów I zjazdu Akademii Zarządzania Dyrektora Szkoły, który odbędzie się 23 stycznia w Warszawie. Kwestię tę szczegółowo omówi Artur Sypuła z Wydziału ds Nieletnich, Patologii i Profilaktyki Biura Prewencji, Komendy Głównej Policji. Szczegóły na temat programu konferencji tutaj>>