Wstęp
Samodzielna działalność zarobkowa szkół będących jednostkami budżetowymi samorządu terytorialnego, bez stosownego upoważnienia organu prowadzącego, jest niemożliwa. Z kolei działalność zarobkowa szkół, będących zakładami budżetowymi jednostki samorządu terytorialnego, nie jest działalnością gospodarczą – lecz działalnością realizowaną w ramach gospodarki komunalnej samorządu terytorialnego. Z tego względu potoczne sformułowanie „działalność gospodarcza” rozumiana jako działalność polegająca na odpłatnym świadczeniu pewnego rodzaju usług przez szkołę, na gruncie przedmiotowego opracowania nazywana będzie „działalnością zarobkową”.
Artykuł w szczególności dotyczy form organizacyjnych szkół prowadzonych przez organ prowadzący w strukturze budżetowej samorządu terytorialnego. W materiale została zawarta analiza porównawcza pojęcia „gospodarki komunalnej” i „działalności gospodarczej”. Na tym tle dokonano opisu zakresu kompetencyjnego dyrektora szkoły jako kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej.
Opracowanie skierowane jest przede wszystkim do nauczycieli – dyrektorów, nauczycieli zainteresowanych tematyką systemu wynagrodzeń oraz do organów prowadzących szkoły.

1. Szkoły w strukturze organizacyjnej samorządu terytorialnego
Jednostki samorządu terytorialnego, zgodnie z art. 169 ust. 4 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w celu realizacji zadań publicznych, na mocy art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) – dalej u.s.g., art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) – dalej u.s.p., jak również art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) – dalej u.s.w., mogą tworzyć jednostki organizacyjne.
Konstytucja RP w art. 165 ust. 1 stwierdza, że jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. W świetle ustawy samorządowej system zarządzania mieniem gminy jest podobny do systemu właściwego dla zarządzania mieniem państwowym. Gmina, a więc podstawowa jednostka samorządu terytorialnego mająca osobowość prawną, zarządza mieniem komunalnym, czyli mieniem gminy bądź za pomocą gminnych osób prawnych, bądź też swoich jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) – dalej u.f.p., określa formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych zaliczając do nich jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych oraz samorządowe fundusze celowe nieposiadające osobowości prawnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 8 stycznia 2009 r., sygn. akt II SA/Bd 878/08 (LEX nr 4848751) stwierdził, że pojęcie "jednostka organizacyjna gminy" oznacza gminną jednostkę organizacyjną, która dodatkowo spełnia warunek bycia częścią struktury organizacyjnej gminy (np. jako zakład czy jednostka budżetowa).

Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 u.f.p. jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (art. 12 ust. 1 pkt 2 u.f.p.). Z kolei. Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania oraz pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych (art. 15 ust. 1 u.f.p.).
Wątpliwości co do formy organizacyjnej szkół samorządowych rozwiewa ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) – dalej u.s.o., która w art. 79 ust. 1 stwierdza, że przedszkola, szkoły i placówki publiczne zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami lub zakładami budżetowymi. Szkoła publiczna, przedszkole publiczne i placówka publiczna prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, będące zakładem budżetowym, pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych oraz z dotacji przewidzianej w budżecie tej jednostki na zadania oświatowe (art. 79 ust. 1a u.f.p.).

Z zapisów tych wynika więc dualistyczna forma organizacyjna szkół samorządowych – jako jednostki budżetowej i jako zakładu budżetowego. Z takiego założenia wynikają określone konsekwencje prawne. Przede wszystkim podstawową konsekwencją jest to, że tylko w ramach zakładu budżetowego (lub spółki prawa handlowego) samorząd terytorialny może prowadzić gospodarkę komunalną (art. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 z późn. zm. – dalej u.g.k.). Wedle art. 1 ust. 2 u.g.k. gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego, polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej (art. 1 ust. 1 u.g.k.). Definicję zadań własnych, zawiera np. ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w art. 7 ust. 1.
1) Art. 1 ust. 1 zmieniony przez art. 118 pkt 1 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668) z dniem 1 stycznia 1999 r.
Tak więc szkoły funkcjonujące jako jednostki budżetowe samorządu terytorialnego finansowane są z budżetu tegoż samorządu, zaś szkoły, którym nadano formę zakładu budżetowego mogą prowadzić działalność zarobkową – na zasadach i w ramach gospodarki komunalnej.

2. Działalność komunalna a działalność gospodarcza
Gospodarki komunalnej nie należy identyfikować z działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zasadnicza odmienność między gospodarką komunalną a działalnością gospodarczą polega głównie na tym, że gospodarka komunalna nie ma celu zarobkowego1. Gospodarka komunalna służy wykonywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych (art. 1 ust. 1 u.g.k.). Zakładanie i prowadzenie określonych typów i rodzajów szkół należy do zadań własnych samorządu terytorialnego (art. 5 ust. 5 - 5b u.s.o.), a więc wszelka działalność zarobkowa szkoły, będącej zakładem budżetowym, może się odbywać wyłącznie w oparciu o ustawę o gospodarce komunalnej a nie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.) – dalej u.s.d.g. Tak więc ewentualna działalność zarobkowa szkół, będących zakładami budżetowymi jednostki samorządu terytorialnego, nie jest działalnością gospodarczą – lecz działalnością realizowaną w ramach gospodarki komunalnej samorządu terytorialnego.

3. Czy samodzielna działalność gospodarcza dyrektora szkoły jest możliwa?
Prowadzenie działalności gospodarczej przez dyrektorów szkół, na zasadzie wyjątku od ogólnej zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej, jest reglamentowane na podstawie art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 z późn. zm.) – dalej u.o.p.d.g. Dyrektorzy szkół podlegają tej ustawie na podstawie art. 2 ust. 6 - 6b jako kierownicy jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego (a więc tak jednostek budżetowych, jak i zakładów budżetowych). Kto – mimo zakazu – zatrudnia osoby, o których mowa w art. 1 oraz w art. 2 pkt 1-3 i 6-6b u.o.p.d.g. – podlega karze aresztu albo karze grzywny (art. 15 u.o.p.d.g.).
Dyrektorzy szkół na podstawie art. 4 pkt 6 u.o.p.d.g. w okresie pełnienia funkcji kierowniczej, nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Należy zaznaczyć, że zakaz wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczy działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego.

Oceniając, w jakim zakresie dana osoba prowadzi działalność gospodarczą, traktowaną jako przesłanka naruszenia zakazu przewidzianego w art. 4 pkt 6 u.o.p.d.g., nie można opierać się jedynie na wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, lecz należy brać pod uwagę dowody, które pozwolą na ustalenie rzeczywistego stanu rzeczy. Rzeczywisty zakres prowadzonej działalności przesądza, czy podlega ona wyłączeniu przewidzianemu w tym przepisie. Prowadzenie działalności ubocznej, polegającej na sprzedaży wytworzonych w rodzinnym gospodarstwie rolnym produktów rolnych, nie stanowi działalności zakazanej przepisem art. 4 pkt 6 u.o.p.d.g. ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Działalność ta jest objęta wyjątkiem przewidzianym w zdaniu drugim tego przepisu2.

Ponadto oprócz wykonywania działalności gospodarczej dyrektorzy szkół nie mogą:
1) być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego;
2) być zatrudnionymi lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność;
3) być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych;
4) być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą;
5) posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego – w każdej z tych spółek (art. 4 pkt.pkt 1-5 u.o.p.d.g.).

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 2 u.o.p.d.g. jeżeli wyżej wskazane zakazy narusza osoba, o której mowa w art. 2 pkt 6-6b u.o.p.d.g., właściwy organ, odwołuje ją albo rozwiązuje z nią umowę o pracę, najpóźniej po upływie miesiąca od dnia, w którym uzyskał informację o przyczynie odwołania albo rozwiązania umowy o pracę.
W przypadku dyrektora szkoły sankcja będzie się wiązać z odwołaniem z funkcji kierowniczej z powodu wystąpienia tzw. przypadku szczególnie uzasadnionego, o którym mowa w art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o. Nie będzie się więc wiązać z rozwiązaniem stosunku pracy, gdyż w świetle art. 5b u.s.o. zatrudnianie nauczycieli, w tym także tych pełniących funkcje kierownicze odbywa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) – dalej KN, która w art. 10 określa tylko dwie możliwe podstawy zatrudniania nauczycieli w stosunku pracy: na podstawie mianowania oraz na podstawie umowy o pracę. Pragmatyka nauczycielska nie czyni żadnych wyjątków w stosunku do nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole. Tak więc, norma art. 5 ust. 6 u.o.p.d.g., że odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. – nie ma zastosowania w odniesieniu do dyrektorów szkół. Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.
Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.

Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.
Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.
Jednak według mojej opinii, nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką działalność gospodarczą prowadził współmałżonek dyrektora szkoły. Zarówno Karta Nauczyciela, jak i ustawa o systemie oświaty nie zabraniają nauczycielom prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w tym przypadku ewentualna działalność gospodarcza współmałżonka dyrektora szkoły ma mieć miejsce na terenie innej gminy.
Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.

Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.
Jednak według mojej opinii, nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką działalność gospodarczą prowadził współmałżonek dyrektora szkoły. Zarówno Karta Nauczyciela, jak i ustawa o systemie oświaty nie zabraniają nauczycielom prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w tym przypadku ewentualna działalność gospodarcza współmałżonka dyrektora szkoły ma mieć miejsce na terenie innej gminy.
Przedstawiam również wzór formularza oświadczenia majątkowego kierownika jednostki organizacyjnej, przy założeniu, że organem prowadzącym dla szkoły jest gmina (autor pytania tego nie określił). W przypadku, gdy organem prowadzącym będzie powiat, należy zastosować oświadczenie majątkowe przewidziane dla członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty, które zostało zamieszczone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty (Dz. U. z 2003 r. Nr 34, poz. 283).
Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.

Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.

Jednak według mojej opinii, nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką działalność gospodarczą prowadził współmałżonek dyrektora szkoły. Zarówno Karta Nauczyciela, jak i ustawa o systemie oświaty nie zabraniają nauczycielom prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w tym przypadku ewentualna działalność gospodarcza współmałżonka dyrektora szkoły ma mieć miejsce na terenie innej gminy.
Przedstawiam również wzór formularza oświadczenia majątkowego kierownika jednostki organizacyjnej, przy założeniu, że organem prowadzącym dla szkoły jest gmina (autor pytania tego nie określił). W przypadku, gdy organem prowadzącym będzie powiat, należy zastosować oświadczenie majątkowe przewidziane dla członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty, które zostało zamieszczone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty (Dz. U. z 2003 r. Nr 34, poz. 283).
Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.

Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.

Jednak według mojej opinii, nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką działalność gospodarczą prowadził współmałżonek dyrektora szkoły. Zarówno Karta Nauczyciela, jak i ustawa o systemie oświaty nie zabraniają nauczycielom prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w tym przypadku ewentualna działalność gospodarcza współmałżonka dyrektora szkoły ma mieć miejsce na terenie innej gminy.
Przedstawiam również wzór formularza oświadczenia majątkowego kierownika jednostki organizacyjnej, przy założeniu, że organem prowadzącym dla szkoły jest gmina (autor pytania tego nie określił). W przypadku, gdy organem prowadzącym będzie powiat, należy zastosować oświadczenie majątkowe przewidziane dla członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty, które zostało zamieszczone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty (Dz. U. z 2003 r. Nr 34, poz. 283).
Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.
Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.

Jednak według mojej opinii, nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką działalność gospodarczą prowadził współmałżonek dyrektora szkoły. Zarówno Karta Nauczyciela, jak i ustawa o systemie oświaty nie zabraniają nauczycielom prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w tym przypadku ewentualna działalność gospodarcza współmałżonka dyrektora szkoły ma mieć miejsce na terenie innej gminy.
Przedstawiam również wzór formularza oświadczenia majątkowego kierownika jednostki organizacyjnej, przy założeniu, że organem prowadzącym dla szkoły jest gmina (autor pytania tego nie określił). W przypadku, gdy organem prowadzącym będzie powiat, należy zastosować oświadczenie majątkowe przewidziane dla członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty, które zostało zamieszczone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty (Dz. U. z 2003 r. Nr 34, poz. 283).
Dyrektor szkoły nie może ukryć, że prowadzi działalność gospodarczą, gdyż zgodnie ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) lub ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) jest zobowiązany do składania oświadczeń majątkowych.

Ponadto należy pamiętać, że kierownik jednostki organizacyjnej gminy jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Obowiązani są oni również do złożenia oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.
Jednak według mojej opinii, nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką działalność gospodarczą prowadził współmałżonek dyrektora szkoły. Zarówno Karta Nauczyciela, jak i ustawa o systemie oświaty nie zabraniają nauczycielom prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w tym przypadku ewentualna działalność gospodarcza współmałżonka dyrektora szkoły ma mieć miejsce na terenie innej gminy.
Przedstawiam również wzór formularza oświadczenia majątkowego kierownika jednostki organizacyjnej, przy założeniu, że organem prowadzącym dla szkoły jest gmina (autor pytania tego nie określił). W przypadku, gdy organem prowadzącym będzie powiat, należy zastosować oświadczenie majątkowe przewidziane dla członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty, które zostało zamieszczone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty (Dz. U. z 2003 r. Nr 34, poz. 283).

Zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek, nie dotyczy osób zgłoszonych do objęcia takich stanowisk w spółce prawa handlowego przez: Skarb Państwa, inne państwowe osoby prawne, spółki, w których udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji, jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub inne osoby prawne jednostek samorządu terytorialnego; osoby te nie mogą zostać zgłoszone do więcej niż dwóch spółek prawa handlowego z udziałem podmiotów zgłaszających te osoby (art. 6 u.o.p.d.g.).
Tak więc dyrektorzy szkół, jako kierownicy jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego, są pozbawieni możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Dyrektorzy szkół nie mogą także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Wyjątkiem od tej zasady jest prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego.