Zgodnie z ustawowymi uprawnieniami ZUS prowadzi kontrolę zarówno pod kątem prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak i prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich. Zgodnie z najnowszymi danymi, w pierwszym półroczu tego roku lekarze orzecznicy ZUS przeprowadzili 253,2 tys. badań osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W ich wyniku wydano 32,7 tys. decyzji nakazujących wstrzymanie dalszej wypłaty zasiłku chorobowego. O 174,9 tys. zmniejszyła się tym samym liczba dni absencji chorobowej, a kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków osiągnęła 10, 1 mln zł.
Natomiast w ramach kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich, przeprowadzanej przez pracowników Zakładu w miejscu przebywania świadczeniobiorców, skontrolowano 83 tys. osób. Wynikiem było 3 tys. wstrzymanych zasiłków na łączną kwotę 3,1 mln zł.
Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nakłada na Zakład Ubezpieczeń Społecznych również obowiązek obniżenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego w przypadku, gdy ustał tytuł ubezpieczenia. Wysokość świadczenia jest ograniczana w tym przypadku do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju. Z tego powodu w I półroczu 2013 r. obniżono wypłaty o 97, 2 mln zł.
Kolejnym z powodów ograniczenia wysokości wypłacanego świadczenia chorobowego jest opóźnienie w przekazaniu zwolnienia lekarskiego pracodawcy. Świadczenie w zmniejszonej kwocie wypłacane jest od ósmego dnia niezdolności do pracy do czasu dostarczenia zwolnienia. Kwota ograniczonych z tego tytułu ubiegłorocznych świadczeń 4,4 mln zł.
Łącznie przez pół roku 2013 ZUS wstrzymał lub obniżył świadczenia chorobowe na sumę 114, 9 mln zł. Po pierwszej połowie 2012 roku była to kwota 82, 7 mln, natomiast w całym ubiegłym roku ZUS wstrzymał i zmniejszył zasiłki w kwocie 175 mln zł.