Chodzi o projekt ustawy o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (nr UD180). Za jego przygotowanie odpowiada Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Rząd ma przyjąć projekt ustawy w II kwartale 2025 r.
Czytaj również:
Przepisy o weryfikacji liczebności związków zawodowych to fikcja>>
Mec. Korus: Nie ma logiki przy ustalaniu reprezentatywności związku>>
Cel projektu i potrzeba zmian
- Rada Dialogu Społecznego (Rada) jest najważniejszą instytucją krajowego dialogu społecznego w Polsce. Stanowi ona forum dialogu trójstronnego w Polsce i współpracy strony pracowników, strony pracodawców oraz strony rządowej, funkcjonujące na poziomie centralnym. Rada prowadzi dialog w celu zapewnienia warunków rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej. Przez jej działanie jest realizowana zasada partycypacji i solidarności społecznej w zakresie stosunków zatrudnienia. Rada działa również na rzecz poprawy jakości formułowania i wdrażania polityk oraz strategii społeczno-gospodarczych, a także budowania wokół nich społecznego porozumienia poprzez prowadzenie przejrzystego, merytorycznego i regularnego dialogu organizacji pracowników i pracodawców oraz strony rządowej, a także wspiera prowadzenie dialogu społecznego na wszystkich szczeblach jednostek samorządu terytorialnego.
Stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2232, dalej: ustawa o RDS), w skład Rady wchodzą przedstawiciele strony rządowej, strony pracowników oraz strony pracodawców.
Jak zauważa MRPiPS, od dnia wejścia w życie ustawy liczba reprezentatywnych organizacji pracodawców prawie się podwoiła (wzrost z 4 na 7). W tym momencie należy stwierdzić, że istnieje dysproporcja w reprezentacji głosu strony społecznej, która może negatywnie oddziaływać na jakość i efektywność prowadzonego w RDS dialogu społecznego. Według danych GUS w 2022 r. do organizacji związkowych należących do central związkowych reprezentujących pracowników w Radzie Dialogu Społecznego (RDS) należało 81,7 proc. aktywnych związków zawodowych, natomiast struktury reprezentujące pracodawców w RDS tworzyło 21,2 proc. działających organizacji pracodawców (Partnerzy dialogu społecznego – organizacje pracodawców i związki zawodowe w 2022 r., Informacje sygnalne 04.09.2023 r.).
Według ministerstwa, brak równowagi w liczbie reprezentatywnych organizacji związków zawodowych i organizacji pracodawców także niesie ze sobą negatywne konsekwencje w wewnętrznym funkcjonowaniu RDS.
- Jednocześnie można zauważyć trend spadkowy w liczbie związków zawodowych oraz wzrostowy w liczbie organizacji pracodawców. W latach 2014–2022 liczba organizacji pracodawców wzrosła o 28,8 proc., a aktywnych związków zawodowych – zmalała o 9,6 proc. W zakresie organizacji pracodawców nieco wyższy przyrost miał miejsce w okresie 2014–2018 (o 43 jednostki) niż na przestrzeni kolejnych 4 lat, kiedy ich liczba zwiększyła się o 36 organizacji. Z kolei wśród związków zawodowych wyższy spadek odnotowano między 2018 r., a 2022 r. (o 868 podmiotów) niż między 2014 r., a 2018 r. (369 organizacji związkowych) - twierdzą autorzy projektu. I dlatego, jak przekonują, konieczne jest zapewnienie właściwej reprezentacji strony społecznej w RDS oraz zrównoważenie pozycji reprezentatywnych organizacji związków zawodowych i reprezentatywnych organizacji pracodawców. Wypracowanie nowych kryteriów stwierdzania reprezentatywności pozwoli na ożywienie dialogu społecznego i poprawę funkcjonowania Rady.
Cena promocyjna: 75.65 zł
|Cena regularna: 89 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 66.75 zł
Reprezentatywność organizacji związkowych i organizacji pracodawców
Jak twierdzi MRPiPS, projektowana regulacja zmierza do przyjęcia zasady, że zarówno strona pracowników i pracodawców jest reprezentowana w Radzie przez odpowiednio 3 najliczniejsze reprezentatywne organizacje związkowe oraz 3 najliczniejsze reprezentatywne organizacje pracodawców.
- Przepisy w zakresie reprezentatywności organizacji związkowych nie ulegną zmianie. Istotne zmiany proponuje się dokonać w zakresie reprezentatywności organizacji pracodawców. Po pierwsze rozdziela się kwestię reprezentatywności organizacji pracodawców działających na podstawie ustawy o rzemiośle do odrębnej jednostki redakcyjnej (projektowany art. 24 ust. 2a ustawy o RDS). Z uwagi na specyfikę w jakiej funkcjonują pracodawcy, którzy jednocześnie mają status rzemieślników, jest działaniem rozsądnym obniżenie w stosunku do tych organizacji wymogów co do zrzeszania przez nich pracodawców zatrudniających odpowiednią liczbę pracowników - czytamy.
Jeśli zaś chodzi o kryteria reprezentatywności organizacji pracodawców działających na podstawie ustawy o organizacjach pracodawców, to ministerstwo zamierza dodać nowe kryterium, które ma na celu potwierdzić, że dana organizacja pracodawców nie została sztucznie stworzona przez zrzeszenie kilku – kilkunastu pracodawców płacących wysokie składki członkowskie. Dodatkowe kryterium reprezentatywności ma polegać na wykazaniu, że organizacja pracodawców uzyskuje z tytułu składek członkowskich, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o organizacjach pracodawców, przychód nie niższy niż 30 proc. równowartości w złotych 2 milionów euro według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego poprzedzającego rok złożenia wniosku o stwierdzenie reprezentatywności. Przy ustalaniu przychodu z tytułu składek członkowskich składki pochodzące od jednego pracodawcy lub organizacji pracodawców będzie się uwzględniać w wysokości nie większej niż 5 proc. całkowitego przychodu organizacji pracodawców ze składek członkowskich. Na potrzeby ustalania przychodu z tytułu składek członkowskich organizacji pracodawców będzie prowadzony wyodrębniony rachunek bankowy.
- Wprowadzenie w stosunku do organizacji pracodawców zakazu podwójnego członkostwa pracodawców w organizacjach pracodawców dla celów liczenia reprezentatywności jest wyrazem stosowania tych samych standardów do organizacji partnerów społecznych. Zasada równości wymaga, aby organizacje związkowe i organizacje pracodawców były tak samo traktowane w podobnych sytuacjach – podkreśla MRPiPS. Jednocześnie wskazuje, że rozwiązania przyjęte w projekcie kładą nacisk na możliwości konsolidacji organizacji związków zawodowych i organizacji pracodawców w federacje i konfederacje na potrzeby udziału w pracach Rady. - Istotne jest to, aby w RDS działały organizacje, które są w stanie wykazać najsilniejszy mandat społeczny - dodaje.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe >>
Sądowa procedura stwierdzania reprezentatywności
W projekcie wprowadza się dodatkowe wymogi co do sądowej procedury stwierdzania reprezentatywności. W celu zapewnienia przejrzystych warunków prowadzenia dialogu społecznego oraz uwzględniając wymagania przewidziane dla pism procesowych, minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzory wniosków o stwierdzenie reprezentatywności organizacji związkowych i organizacji pracodawców. Do wniosku będą dołączane wyciągi z wyodrębnionego rachunku bankowego. Wnioski o stwierdzenie reprezentatywności będą podlegać obowiązkowemu badaniu biegłego w zakresie poprawności i rzetelności. W postanowieniu o stwierdzeniu reprezentatywności danej organizacji sąd określi odpowiednio liczbę członków będących osobami wykonującymi pracę zarobkową, o których mowa w art. 11 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, zrzeszonych przez organizację związkową albo liczbę osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych przez pracodawców zrzeszonych przez organizację pracodawców.
Projekt zakłada wprowadzenie mechanizmu ustalania składu RDS na okres 4 lat, według stanu na dzień 30 czerwca. Dla celów ustalenia najliczniejszej reprezentatywnej organizacji związkowych i najliczniejszej reprezentatywnej organizacji pracodawców organizacje związkowe i organizacje pracodawców przedstawią ministrowi właściwemu do spraw pracy prawomocne orzeczenia sądu w sprawie stwierdzenia reprezentatywności wydane w okresie do 6 miesięcy przypadających przed 30 czerwca danego roku. Na podstawie zebranych orzeczeń minister ustali 3 najliczniejsze reprezentatywne organizacje związkowe oraz 3 najliczniejsze reprezentatywne organizacje pracodawców, na potrzeby określenia strony pracowników i strony pracodawców w Radzie. Strona pracowników i strona pracodawców w Radzie, określona w tym trybie, będzie funkcjonowała do czasu kolejnego ustalenia najliczniejszych reprezentatywnych organizacji związkowych i najliczniejszych reprezentatywnych organizacji pracodawców.
W zakresie przepisów przejściowych projekt przewiduje, że w terminie 6 miesięcy do dnia wejścia w życie ustawy, organizacje związkowe i organizacje pracodawców, reprezentatywne w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 1, będą mogły złożyć nowe wnioski do Sądu Okręgowego w Warszawie o stwierdzenie reprezentatywności według wzoru określonego w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw sprawiedliwości. Następnie odpisy prawomocnych orzeczeń o stwierdzeniu reprezentatywności organizacji związkowej i organizacji pracodawców będą przekazywane ministrowi właściwemu do spraw pracy. Zadaniem ministra będzie ustalenie 3 najliczniejszych reprezentatywnych organizacji związkowych oraz 3 najliczniejszych reprezentatywnych organizacji pracodawców, na potrzeby określenia strony pracowników i strony pracodawców w Radzie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.