- Czy i kiedy zleceniobiorcy podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu? Kiedy mają prawo oraz do jakich świadczeń z tego tytułu? – pyta czytelnik.
Często zamiast tradycyjnej umowy o pracę zatrudniający proponują angażowanym osobom podpisanie umowy zlecenia. Jej zasady reguluje kodeks cywilny. Na jej podstawie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się dokonać określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 par. 1 k.c.).
To umowa tzw. starannego działania. O tym, czy zleceniobiorca wywiązał się ze zlecenia, decyduje to, czy odpowiednio wykonał zlecone czynności oraz dołożył należytej staranności przy realizacji tej umowy, a nie rezultat (efekt) jego pracy.
Czytaj również: ZUS wysłał płatnikom informacje o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Co w umowie?
Zleceniobiorca to osoba, którą zatrudnia się na podstawie umowy:
- agencyjnej,
- zlecenia lub
- innej o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu z kodeksu cywilnego.
Zazwyczaj zlecenie dotyczy tego, aby zleceniobiorca przeprowadził dla zleceniodawcy określoną w umowie czynność prawną. Może nią być np. zawarcie umowy czy reprezentowanie klienta przed organem skarbowym. Choć definicja tego kontraktu nie uwzględnia zleceń na przeprowadzanie czynności o charakterze faktycznym, w praktyce często się je do nich stosuje. Przykładowo takimi czynnościami mogą być: drobne naprawy i remonty w mieszkaniach i domach, sprzątanie pomieszczeń biurowych, telefoniczna obsługa klienta czy udzielanie korepetycji. Właśnie do umów o świadczenie usług, które nie obejmują dokonywania czynności prawnych, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.).
Zobacz procedurę w LEX: Wybór właściwej formy zatrudnienia w przypadku umów cywilnoprawnych (umowa zlecenia, inne umowy o świadczenie usług, umowa agencyjna, umowa o dzieło) >
Cena promocyjna: 63.74 zł
|Cena regularna: 85 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 63.74 zł
Jakie ubezpieczenia?
Jeśli dla zleceniobiorcy taka umowa jest jedyną, którą realizuje, obejmują go ubezpieczenia:
- obowiązkowo: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne,
- dobrowolnie (na własny wniosek) ubezpieczenie chorobowe.
Czytaj w LEX: Oskładkowanie umów zlecenia na przykładach >
Płatnikiem jego składek jest zleceniodawca i powinien:
- zgłosić zleceniobiorcę do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA/ ZUS ZZA w ciągu 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń,
- wyrejestrować go z ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA w ciągu 7 dni od ustania obowiązku ubezpieczeń,
- przekazywać do ZUS imienny raport ZUS RCA/ ZUS RZA za każdy miesiąc (rozliczenie składek za zleceniobiorcę),
- zgłosić członka rodziny zleceniobiorcy do ubezpieczenia zdrowotnego lub wyrejestrować go z tego ubezpieczenia na formularzu ZUS ZCNA w ciągu 7 dni od dnia, w którym zleceniobiorca zawiadomił zleceniodawcę o konieczności zgłoszenia lub wyrejestrowania członka rodziny,
- potrącać z dochodów zleceniobiorcy, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.
Czytaj w LEX:
Dokonywanie potrąceń z umów zleceń >
Minimalne wynagrodzenie zleceniobiorców - kontrola PIP >
Jeśli co najmniej dwóch płatników musi opłacać składki emerytalne i rentowe (np. zleceniodawca i pracodawca), to zleceniobiorca powinien zawiadomić wszystkich swoich płatników o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Zleceniobiorca odpowiada bowiem za skutki błędnego zawiadomienia, które spowodowałoby, że jego płatnicy nie opłaciliby za niego należnych składek emerytalnych i rentowych.
Czytaj w LEX: Zerowy PIT dla młodych - zasady oraz wyliczenie wynagrodzenia dla umowy o pracę i umowy zlecenia >
Składki wypadkowe i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zleceniodawca oblicza i opłaca od takiej samej kwoty, od jakiej oblicza i opłaca składki emerytalne i rentowe. W tym przypadku jednak nie stosuje ograniczenia do kwoty 157 770 zł w 2021 r. (odpowiada ona 30-krotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Natomiast podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może w 2021 r. przekraczać 13 147,50 zł miesięcznie (czyli 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia).
Czytaj w LEX: Ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców >
Gdyby jednak na zlecenie zleceniobiorcę zatrudniałby jego macierzysty pracodawca lub w zakresie takiej umowy wykonywałby pracę na jego rzecz, to musi go potraktować jak pracownika. Wtedy pracodawca opłaca składki od przychodu ze wszystkich umów, które zawarł ze zleceniobiorcą i równocześnie pracownikiem, także od umów zlecenia lub równoważnych.
Czytaj w LEX: Umowa zlecenie - zbieg tytułów do ubezpieczeń >
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 6/2021 >>
Jaka składka?
Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe jest różna. Zależy od liczby zatrudnionych zgłaszanych do tego ubezpieczenia przez zatrudniającego, stopnia ryzyka w jego firmie oraz od tego, w jakiej działa branży. To zleceniodawca finansuje tę składkę w całości.
Czytaj również: Pracownicy tracą chorobowe przez nieprawidłowe adresy
Na co można liczyć?
Zgodnie z ustawą z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1205) z ubezpieczenia wypadkowego zleceniobiorcy przysługują takie świadczenia:
- zasiłek chorobowy – gdy ma zwolnienie lekarskie w związku z niezdolnością do pracy z powodu schorzenia spowodowanego przez wypadek przy pracy lub chorobę zawodową,
- świadczenie rehabilitacyjne – gdy wykorzysta cały okres zasiłku chorobowego, ale nadal jest niezdolny do pracy wskutek schorzenia po wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują, że odzyska zdolność do pracy; świadczenie to przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, ale nie dłużej niż przez 12 miesięcy,
- renta wypadkowa – gdy lekarz orzecznik ZUS stwierdzi u zleceniobiorcy długotrwałą niezdolność do pracy, która wynika z wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
- jednorazowe odszkodowanie – za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, który jest następstwem wypadku przy pracy albo choroby zawodowej.
Jeśli zleceniobiorca spełnia ustawowe warunki, otrzyma także zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne oraz zasiłek macierzyński także po ustaniu tytułu ubezpieczenia.
Czytaj również: Wyższe kwoty jednorazowego odszkodowania z ZUS
Od kiedy?
Zleceniobiorca zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, w tym do ubezpieczenia wypadkowego, ma prawo do świadczeń z ZUS za wypadek przy pracy już od pierwszego dnia jego zgłoszenia w ZUS. Nie ma tu okresu wyczekiwania na zasiłki.
Zleceniobiorcom, których zleceniodawca zgłosił do ubezpieczenia wypadkowego, przysługują takie same świadczenia jak osobom zatrudnionym na umowę o pracę. Dlatego zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego zleceniobiorca otrzyma w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, na podstawie dokumentów potwierdzających przyczyny powstania tego zdarzenia.
Zobacz procedurę w LEX: Prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego zleceniobiorcy >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
