Świadomość zagrożeń i umiejętność ochrony przed nimi uzyskane podczas szkolenia są podstawowym warunkiem zapobiegania wypadkom przy pracy i schorzeniom związanym z warunkami środowiska pracy. Niestety nie wszyscy pracodawcy mają tego świadomość. Z danych PIP wynika, że 17% pracowników w zakładach objętych kontrolą, zostało dopuszczonych do pracy bez instruktażu stanowiskowego, a szkoleń bhp w przepisowych terminach nie przeszło 34% pracowników. Co czwarty kontrolowany pracodawca nie miał aktualnego przeszkolenia w dziedzinie bhp, a co trzeci nie opracował szczegółowych programów szkoleń bhp dostosowanych do specyfiki zakładu pracy oraz istniejących zagrożeń na stanowiskach pracy. Dotyczyło to zwłaszcza sytuacji, gdy szkolenie przeprowadzała firma zewnętrzna.
Wyniki kontroli przeprowadzonych przez inspektorów PIP wskazują również, że niemal co czwarty skontrolowany pracodawca, organizujący szkolenie okresowe dla pracowników we własnym zakresie, nie spełniał wymagań stawianych organizatorom takich szkoleń. Główne zastrzeżenia dotyczyły braku odpowiedniej dokumentacji – np. dzienników zajęć, protokołów z przebiegu egzaminów, rejestru wydanych zaświadczeń, programów szczegółowych dostosowanych do specyfiki pracy szkolonych pracowników.
Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest bagatelizowanie lub brak zainteresowania szkoleniami - pracodawcy traktują je jako uciążliwą konieczność i postrzeganie przede wszystkim w kategoriach kosztów, co przekłada się na wybór najtańszych usług szkoleniowych i w konsekwencji złą jakość oraz łączenie dużej liczby pracowników z różnorodnych stanowisk pracy w jedną grupę i prowadzenie dla niej szkolenia według jednego ogólnikowego programu. Niestety, również wśród pracowników (oraz reprezentacji związkowych) panuje przyzwolenie na omijanie przepisów w zakresie szkoleń.
Najwięcej nieprawidłowości dotyczyło programów oraz dokumentacji i przebiegu szkoleń. Podczas kontroli inspektorzy pracy zwracali szczególną uwagę na jakość szkoleń z zakresu bhp, oceniając poziom przestrzegania przepisów w skali czterostopniowej. Pozwoliło to na zgromadzenie danych charakteryzujących sposób podejścia, tak pracodawców, jak i pracowników do kwestii bezpieczeństwa pracy, którego nieodłącznym elementem jest właściwe przeszkolenie.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 2373 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca ma obowiązek zapewnienia przeszkolenia pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenia okresowych szkoleń w tym zakresie. Pracodawca jest także obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków i okresowo je powtarzać. Zasady szkolenia określone są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).
Edward Kołodziejczyk