Spór przedsiębiorcy Stanisława G. z ZUS dotyczył wycofania przez ten organ zaświadczenia A1 potwierdzającego, że od maja do czerwca 2014 roku w odniesieniu do pracownika znajduje zastosowanie ustawodawstwo polskie z zakresu zabezpieczenia społecznego.
Zmiana stanowiska ZUS
Następnie organ zmienił zdanie i twierdził, że do pracownika zatrudnionego przez Stanisława G. w Belgii stosuje się ustawodawstwo belgijskie, bo tam był ów mężczyzna zatrudniony. Tym zaświadczeniem wydawanym przez ZUS, organ potwierdza, któremu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlega dana osoba. Zaświadczenie może zostać wydane, jeśli spełnione są warunki wynikające z przepisów prawa unijnego.
Czytaj też: Od kwietnia 2022 r. wnioski o wydanie A1 tylko elektronicznie
Zaświadczenie potwierdza, że w okresie pracy za granicą właściwe jest ustawodawstwo polskie, a więc składki powinny być opłacane w Polsce.
Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia A1 może wystąpić:
- pracodawca,
- osoba wykonująca pracę na własny rachunek,
- pracownik.
Czytaj też: Zakres podmiotowy art. 477(14) par. 2(1) k.p.c. II UZ 48/22 >>
Sąd Okręgowy Sąd Pracy w Gdańsku 14 czerwca 2022 r. wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję ZUS i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia temu organowi.
Sąd Okręgowy ustalił, że płatnik Stanisław G. w latach 2012-2017 osiągnął w Polsce dużo mniejsze obroty niż za granicą. Również liczba pracowników wykonujących pracę w Polsce była znaczenie mniejsza niż poza granicami. ZUS wydał na rzecz zatrudnionego w tej firmie Mariusza B. zaświadczenia A1 nakazujące opłacać składki w Polsce, ale potem, w sierpniu 2021 r. ZUS poinformował, że pracownik z tego prawa jest wyłączony. ZUS skierował pismo do belgijskich organów rentowych 1 września 2021 r., ale nie otrzymał odpowiedzi.
Sąd Okręgowy zauważył, że decyzja wydana została przedwcześnie, gdyż nie dopełniono procedury uzgodnieniowej między instytucjami.
Apelację od wyroku sądu I instancji złożył ZUS. I Sąd Apelacyjny w Gdańsku powziął wątpliwość, czy uchylenie przez sąd pierwszej instancji zaskarżonej decyzji organu rentowego oraz przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania na podstawie art. 477 (14) par. 2 (1) k.p.c. następuje w postaci wyroku. A także, co ma zrobić sąd II instancji – przekazać do ZUS sprawę czy Sądowi Okręgowemu?
Zobacz również: SN: Jeden sędzia w covidzie - to tylko pretekst do ograniczenia prawa stron >>
Uchwała Izby Pracy
Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów podjął uchwałę, zgodnie z którą uchylenie przez sąd pierwszej instancji zaskarżonej decyzji organu rentowego oraz przekazanie sprawy temu organowi do ponownego rozpoznania na podstawie art. 477(14) par. 2(1)k.p.c. następuje wyrokiem.
Uchylenie przez sąd pierwszej instancji zaskarżonej decyzji organu rentowego i przekazanie sprawy temu organowi do ponownego rozpoznania z naruszeniem art. 477(14) par. 2 k.p.c. samodzielnie nie uzasadnia uchylenia zaskarżonego apelacją wyroku sądu pierwszej instancji i poprzedzającej go decyzji organu rentowego oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu.
Czytaj też: III USK 205/22, Adresat upoważnienia z art. 477(14) par. 2(1) k.p.c. - Postanowienie Sądu Najwyższego >>
Możliwość zastosowania art. 477 (14a) k.p.c. powinna być ograniczona do sytuacji wyjątkowych, gdy oprócz przesłanek z art. 386 par. 2 lub par. 4 k.p.c. wystąpiły takie wady decyzji organu rentowego, że nie było możliwe ich naprawienie w postępowaniu sądowym.
Jak wyjaśniał uchwałę sędzia sprawozdawca, Józef Iwulski, postępowanie w związku z ubezpieczeniem toczy się fazami:
- Pierwsza to kontrola na początku, wstępna, pozwalająca wychwycić wady
- Druga – od uchylenia decyzji ZUS i przekazanie sprawy przez sąd I instancji (poprzednio nie miał takiej możliwości). Przesłanki zwrotu nie zostały określone fortunnie. Chodzi o decyzje nakładające zobowiązanie lub obniżające świadczenie i takich spraw jest niewiele.
- Trzecia – decyzja podjęta z rażącym naruszeniem przepisów procedury przed organem rentowym.
Czytaj też: Weryfikacja przesłanki z art. 477(14) par. 2(1) k.p.c. I USK 513/21 >>
- Zdarzają się orzeczenia w formie postanowienia, ale regułą są wyroki i to jest prawidłowa forma rozstrzygnięcia – zaznaczył sędzia Iwulski. – Dlaczego wyrokiem? Ponieważ dochodzi do uchylenia decyzji organu rentowego. Uważamy, że w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiotem tego postępowania są dwa elementy: kontrolne – badamy, czy decyzja jest dobra oraz rozstrzygnięcie co do istoty sprawy, czyli świadczenia. Jedno i drugie rozstrzygnięcie ma charakter merytoryczny co do istoty sprawy – wskazał sędzia sprawozdawca.
Gdyby przyjąć, że sąd wydaje postanowienie, to nie ma właściwego przepisu, który pozwalałby na wniesienie zażalenia od tej decyzji – dodał Sąd Najwyższy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
