I. Dłuższy termin na udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, niewykorzystanie urlopu zgodnie z planem urlopów rodzi po stronie pracodawcy obowiązek jego udzielenia nie później niż do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego (art. 168 k.p.). Zasada ta nie dotyczy części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672 k.p. (tzw. urlopu na żądanie).
Obecnie urlop wypoczynkowy powinien być udzielony do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego, niezależnie od tego, czy przyczyny powodujące to przesunięcie leżą po stronie pracownika, czy pracodawcy. Termin ten należy traktować jako ostateczny.
Wskazana powyżej regulacja często prowadzi do powstawania zaległości urlopowych, ponieważ udzielenie pracownikom zaległych urlopów do 31 marca następnego roku może przyczyniać się do dezorganizacji pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05), co oznacza w praktyce dla wielu pracowników konieczność wykorzystania urlopu wypoczynkowego w mniej atrakcyjnej pogodowo porze roku.
W omawianym projekcie proponuje się zmianę przepisu art. 168 k.p., polegającą na wydłużeniu terminu na udzielenie pracownikom zaległego urlopu do dnia 30 września następnego roku. Zmiana ta pozwoliłaby pracodawcom na większą swobodę czasową udzielania pracownikom zaległych urlopów, przez co w mniejszym stopniu byliby oni narażeni na odpowiedzialność za wykroczenia przeciw prawom pracownika w związku z nieudzielaniem przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z art. 282 § 1 pkt 2 k.p. pracodawca, który wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego podlega karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
Pracownicy, którzy mieliby do wykorzystania zaległy urlop wypoczynkowy mogliby skorzystać z niego w okresie wiosennym i letnim. Podobnie jak w aktualnie obowiązujących przepisach, urlop na żądanie nie „przechodziłby” na następny rok kalendarzowy.
W przypadku wejścia w życie powyższej zmiany roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawniać się będzie z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.), przy czym rozpoczęcie biegu tego terminu następować będzie bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługiwał (art. 161 k.p.), bądź najpóźniej z końcem lipca następnego roku, jeżeli urlop zostanie przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (por. wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2001 r., I PKN 367/00).
Omówione zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.
II. Projekt budowy bez opinii uprawnionych rzeczoznawców do spraw bhp
Planowana jest też zmiana art. 213 k.p., który w obecnym brzmieniu nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców.
Zmiana ma polegać na tym, że pracodawcy będą nadal zobowiązani do tego aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, ale zniesiony zostanie wymóg uzyskiwania przez pracodawców opinii sporządzanych przez uprawnionych rzeczoznawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawcy nie zostaną przy tym pozbawieni możliwości zasięgnięcia opinii rzeczoznawcy bhp w zakresie spełniania przez projekt wymogów bhp.
Przepis art. 207 § 2 k.p. zawiera katalog obowiązków pracodawcy w zakresie bhp. Niewykonanie tych obowiązków skutkować może sankcjami określonymi w art. 283 k.p. Zgodnie z tym przepisem kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
Zniesienie wymogu uzyskiwania przez pracodawców opinii sporządzanych przez uprawnionych rzeczoznawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy będzie skutkowało zmianą treści art. 283 § 2 pkt 2 k.p., a sankcją objęte zostanie wyłącznie niezapewnienie, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.
Omówione zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. - (Senat proponawał wejście w życie zmian z dniem 1 stycznia 2014 r., jednakże w trakcie prac w komisji sejmowej zaproponowane zmiany w projekcie zostały negatywnie zaopiniowane).
dr Magdalena Rycak
kierownik studiów podyplomowych prawa pracy i ubezpieczeń społecznych na Uczelni Łazarskiego w Warszawie