Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie oceny okresowej bezpieczeństwa jądrowego obiektu jądrowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 556) – dalej r.o.b.j. określa zakres oceny okresowej bezpieczeństwa jądrowego obiektu jądrowego oraz to, co powinien zawierać raport z tej oceny.
Przez bezpieczeństwo jądrowe rozumie się osiągnięcie odpowiednich warunków eksploatacji, zapobieganie awariom i łagodzenie ich skutków, w celu ochrony pracowników i ludności przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego powstającego w obiektach jądrowych. Zgodnie z r.o.b.j. podczas oceny okresowej należy w pierwszej kolejności przeprowadzić weryfikację rozwiązań projektowych i dokumentacji technicznej obiektu jądrowego oraz zmian wprowadzonych w obiekcie od poprzedniej oceny okresowej, a w przypadku przeprowadzania oceny okresowej po raz pierwszy - od rozpoczęcia eksploatacji obiektu jądrowego, z uwzględnieniem zastosowanej koncepcji bezpieczeństwa jądrowego oraz zgodności z wymaganiami tego bezpieczeństwa obowiązującymi w czasie przeprowadzania oceny okresowej.
Ponadto należy sprawdzić aktualny stan systemów, elementów konstrukcji i wyposażenia obiektu jądrowego mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, w tym przeprowadzić weryfikację mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa systemów oraz elementów konstrukcji i wyposażenia obiektu jądrowego – z uwzględnieniem starzenia się systemów oraz elementów konstrukcji i wyposażenia obiektu jądrowego mających istotne znaczenie dla zapewnienia tegoż bezpieczeństwa.
Rozporządzenie nakłada obowiązek przeprowadzenia szeregu analiz. Po pierwsze - należy przeprowadzić deterministyczne analizy bezpieczeństwa obiektu jądrowego. Ponieważ ani r.o.b.j., ani ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 264 z późn. zm.) nie definiują tego pojęcia, można przyjąć, że chodzi o analizę związków przyczynowo-skutkowych. Analizie powinny być poddane zdarzenia, które ją poprzedziły w czasie i które mogą determinować zdarzenia mogące nastąpić w przyszłości. Determinizm wyklucza przypadek jako zjawisko obiektywne. Poczucie losowości jest wyłącznie stanem subiektywnym wynikającym z niedoboru informacji. Zgodnie z tą teorią fakt, moment i miejsce zajścia każdego zdarzenia oraz jego przebieg określone są jednoznacznie przez zdarzenia mające miejsce wcześniej.
Po drugie - podobny charakter ma obowiązek przeprowadzenia probabilistycznych analiz bezpieczeństwa obiektu jądrowego. W tym przypadku chodzi o analizę rachunku prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń losowych mogących wywołać niebezpieczeństwo związane z funkcjonowaniem obiektu jądrowego, czyli sytuacji, gdy prawdopodobieństwo jest przypisaną deterministycznie wartością.
Po trzecie – należy przeprowadzić analizę zdarzeń wewnętrznych oraz zewnętrznych, będących skutkiem działalności człowieka i sił przyrody. Chodzić tu może np. o prace (remontowe, inwestycyjne i inne) wykonywane na terenie obiektu jądrowego oraz zabezpieczenie przed wyładowaniami atmosferycznymi, silnymi wiatrami, czy powodzią.
Ponadto do ogólnej oceny okresowej bezpieczeństwa obiektu jądrowego należy wykorzystać doświadczenia z dotychczasowej jego eksploatacji i doświadczenia z eksploatacji innych obiektów jądrowych oraz badań naukowych i weryfikacji zintegrowanego systemu zarządzania obiektem jądrowym. Należy również uwzględnić wpływ pracowników obiektu jądrowego i ich zachowań oraz zagadnień związanych z realizacją zasady priorytetu bezpieczeństwa na stan obiektu jądrowego oraz jego wpływ na zdrowie ludzi oraz środowisko z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Oczywistym elementem oceny powinna być analiza aktualności planów postępowania awaryjnego i system reagowania w sytuacjach kryzysowych.
Raport z przeprowadzonej oceny okresowej powinien zawierać opis (wraz z podsumowaniem) przeprowadzonych analiz oraz umożliwiać ogólną ocenę bezpieczeństwa obiektu jądrowego jako całości. Na tej podstawie należy sformułować program niezbędnych modernizacji i działań naprawczych, mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa jądrowego w toku dalszej eksploatacji obiektu.
Edward Kołodziejczyk