1. Analiza stanu bhp

Służba bhp, jako organ doradczy i kontrolny pracodawcy, jest zobligowana przepisami § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, określającego wykaz podstawowych obowiązków tej służby, do corocznego sporządzania i przedstawiania pracodawcy okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy. Analiza powinna przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, czy pracodawca właściwie wywiązuje się z nałożonych na niego, a wynikających z przepisów prawa, obowiązków w tym zakresie. przepisów prawa. I właśnie koniec roku wydaje się być odpowiednim momentem na takie podsumowanie. Warto również, aby analiza stanu bhp w zakładzie pracy wskazywała zmiany zachodzące w mijającym roku w porównaniu do okresu poprzedniego. Analiza taka powinna więc zawierać przede wszystkim:
– opis stanu realizacji planu poprawy warunków bhp (o ile był przewidziany przez poprzednią analizę),
– charakterystykę nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli stanu bhp na poszczególnych stanowiskach pracy,
– działania podejmowane przez pracodawcę i pozostałą kadrę kierowniczą w zakresie eliminacji zagrożeń,
– przedstawienie stanu pomieszczeń pracy oraz pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,
– statystykę wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
– ocenę warunków pracy i narażenia zawodowego pracowników,
– wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
– wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej, a także odzież i obuwie robocze,
– sprawozdawczość z zakresu przeprowadzonych szkoleń bhp oraz badań profilaktycznych,
– wnioski z dokonanej oceny ryzyka zawodowego,
– wnioski z prac komisji bhp lub konsultacji z przedstawicielami pracowników,
– działania związane z inicjowaniem i rozwijaniem na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
– wnioski i propozycje działań naprawczych.
To tylko wybrane elementy, które powinny zostać ujęte w powyższej analizie. Wyłącznie od kreatywności pracownika służby bhp lub potrzeb danego pracodawcy zależeć będzie, jakie inne zagadnienia znajdą w niej odzwierciedlenie.


2. Rejestr prac związanych z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych lub mutagennych

Kolejny obowiązek sprawozdawczy wynika z przepisu § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. Nakłada on na pracodawcę obowiązek przekazania właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie w terminie do dnia 15 stycznia, „Informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym".
Jest to obszerne sprawozdanie, obejmujące:
1)  wykaz procesów technologicznych i prac, w których substancje chemiczne i ich mieszaniny lub czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym są stosowane, produkowane lub występują jako zanieczyszczenia bądź produkt uboczny, oraz wykaz tych substancji chemicznych i ich mieszanin oraz czynników wraz z podaniem ilościowej wielkości produkcji lub stosowania,
2)  uzasadnienie konieczności stosowania substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, o których mowa w pkt 1,
3)  wykaz i opis stanowisk pracy, na których występuje narażenie na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,
4)  liczbę pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, w tym liczbę kobiet,
5)  określenie rodzaju substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powodujących narażenie, drogę i wielkość narażenia oraz czas jego trwania,
6)  rodzaje podjętych środków i działań ograniczających poziom narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.
Na podstawie powyższych danych, przekazanych przez państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. J. Nofera w Łodzi prowadzi Centralny rejestr danych o narażeniu na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

3. Portal sprawozdawczy GUS

W 2009 r. Główny Urząd Statystyczny (GUS) stworzył „Portal Sprawozdawczy", za którego pośrednictwem realizowany jest obowiązek sprawozdawczości. Pracownicy służby bhp, jako odpowiedzialni za ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zobowiązani są do sporządzania statystycznej karty wypadku przy pracy, o której mowa w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy. Karta składa się z części podstawowej (I) i uzupełniającej (II). Część pierwszą sporządza się w ciągu 14 dni od daty zatwierdzenia protokołu powypadkowego, natomiast część drugą – nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego lub od dnia sporządzenia karty wypadku. Warto zatem zweryfikować, czy sporządzono wszystkie karty dla poszczególnych wypadków przy pracy oraz czy uzupełniono i zatwierdzono części uzupełniające. Pozwoli to uniknąć nerwowych ponagleń ze strony pracowników GUS, a także współtworzyć rzetelną statystykę krajowych wypadków przy pracy.
Kolejnym sprawozdaniem przekazywanym do GUS jest druk Z-10 „Sprawozdanie o warunkach pracy". Formularz ten, obejmuje zagadnienia związane z liczbą osób pracujących w warunkach zagrożenia czynnikami związanymi ze środowiskiem pracy, uciążliwością pracy i maszynami niebezpiecznymi oraz liczbie osób korzystających ze świadczeń z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia, liczbie i koszcie świadczeń z tytułu wypadków przy pracy, a także o stanowiskach pracy, dla których dokonano oceny ryzyka zawodowego. Druk ten, powinien zostać sporządzony i przekazany do 15 stycznia (w tym przypadku w roku 2015 za rok 2014).
Warto jednak nie czekać do ostatniej chwili i już teraz przygotować dane niezbędne do jego wypełnienia.

4. ZUS-IWA – informacja do ustalenia składki wypadkowej

Kolejnym z obowiązków sprawozdawczych będzie przygotowanie i udostępnienie danych niezbędnych do sporządzenia informacji o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe (druk „ZUS IWA"). Pracownicy służby bhp, przeważnie jako jedyni w firmie posiadają informację na temat liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a to właśnie te dane są niezbędne do sporządzenia powyższego sprawozdania, które należy przekazać do 31 stycznia.

5. Pozostałe obowiązki służby bhp

Należałoby również przeanalizować stan realizacji zaleceń organów nadzoru nad warunkami pracy (Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej itp.), a także, czy organy te zostały poinformowane o terminie i sposobie ich wykonania. Niedopełnienie tego obowiązku może bowiem drogo kosztować naszego pracodawcę.
Koniec roku to także doskonały moment do zaplanowania działań na kolejny rok: szkoleń okresowych i tematycznych (np. z zakresu pierwszej pomocy przedlekarskiej), przeprowadzenia obowiązkowych pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, wprowadzenia nowych, wewnątrzzakładowych regulacji prawnych (regulaminów, zarządzeń, decyzji itp.), terminów posiedzeń komisji bhp, popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii na terenie zakładu pracy, czy wreszcie kontroli warunków pracy.

Maciej Ambroziewicz
188183