Obowiązek dbałości o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem, zapisany w art. 212 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), jest zasadniczo przypisany osobom kierującym pracownikami. Jednak wielu pracodawców również kieruje pracownikami bezpośrednio.
Przepis ten oznacza przede wszystkim obowiązek utrzymania stanu pomieszczeń i wyposażenia technicznego na poziomie nie tylko zapobiegającym mechanicznym urazom w zetknięciu z maszynami oraz urządzeniami technicznymi, ale także zabezpieczającym pracowników przed hałasem i drganiami mechanicznymi, nadmiernym zanieczyszczeniem powietrza lub przed innymi szkodliwościami, jak np. nieodpowiedni mikroklimat w miejscu pracy (zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura, nadmierna wilgotność lub zbyt suche powietrze, nieprawidłowe oświetlenie itp.), a także np. przed szkodliwym promieniowaniem. W tych obowiązkach mieści się także dbałość o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.
Pod pojęciem wyposażenia technicznego mieści się bardzo wiele maszyn, urządzeń i narzędzi, w tym urządzeń, których stan techniczny decyduje o życiu pracownika, jak np. wiszące podesty robocze stosowane na budowach oraz urządzenia (jak żurawie, suwnice, zbiorniki ciśnieniowe), podlegające kontroli i dopuszczaniu do użytkowania przez inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego.
Na budowach używane są m.in. ruchome (wiszące) podesty robocze, które należy poddawać sprawdzeniu pod względem ich stabilności, zamocowań oraz zabezpieczeń przed upadkiem osób i przedmiotów. Sprawdzenie to należy do obowiązków osób kierujących pracownikami, a więc mistrza lub kierownika budowy. Sprawdzenie należy przeprowadzić po każdej zmianie usytuowania, po każdej przerwie w pracy trwającej dłużej niż 7 dni, a także po silnym wietrze, opadach śniegu lub oblodzeniu. Nieprzestrzeganie tego obowiązku jest przyczyną ciężkich wypadków pracowników korzystających z tych podestów.
Stan techniczny narzędzi, w szczególności elektrycznych narzędzi ręcznych, powszechnie stosowanych nie tylko na budowach, również powinien być systematycznie sprawdzany przez kierownika robót lub mistrza. Wymagany stan techniczny oraz częstotliwość przeglądów, remontów i konserwacji powinna być określona w instrukcji obsługi i do tego dokumentu należy się stosować.
W pojęciu wyposażenia technicznego mieszczą się również środki ochrony zbiorowej. Kontrola sprawności urządzeń ochrony zbiorowej dotyczy w szczególności urządzeń wentylacyjnych, zarówno ogólnych, jak i stanowiskowych, np. na stanowiskach spawalniczych oraz urządzeń chroniących przed rozprzestrzenianiem się nadmiernego hałasu, jak kabiny i obudowy dźwiękoszczelne, ekrany akustyczne itp.
Obowiązkiem osoby kierującej grupą pracowników jest nie tylko polecenie stosowania zgodnych z przepisami bhp metod pracy lub zakazanie stosowania metod niebezpiecznych, lecz także konieczne dopilnowanie, aby pracownicy podporządkowali się takiemu poleceniu lub zakazowi. Wśród działań organizacyjnych związanych z kierowaniem pracą w sposób uwzględniający wymagania bhp przełożony powinien pamiętać również o konieczności w miarę dokładnego określania sposobu i czasu wykonywania zleconej pracownikowi pracy.
Edward Kołodziejczyk