Jakie są obowiązki pracodawcy, u którego pracują pracownicy zatrudnieni przez innego pracodawcę?
Pracownicy będą wykonywać pracę na stanowiskach jakie występują u pracodawcy gdzie będą pracować, będą pracować na maszynach i urządzeniach tego pracodawcy, będą narażeni na czynniki szkodliwe jakie występują na tych stanowiskach.
Kto przeprowadza szkolenia BHP (wstępne, okresowe), który pracodawca kieruje takiego pracownika na badania lekarskie?
Kto odpowiada za takiego pracownika?
Obowiązki pracodawcy, u którego pracują pracownicy zatrudnieni przez innego pracodawcę, będą uzależnione od formy zatrudnienia tych pracowników. Ciężar obowiązków (związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy) jest inaczej rozłożony przy tradycyjnym stosunku pracy, a inaczej w odniesieniu do osób zatrudnionych np. do pracy tymczasowej.
Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. pracodawca jest jednostką organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia pracowników. Na tak zdefiniowanego pracodawcę, przepisy prawa pracy, w tym bhp, nakładają szereg obowiązków, których celem jest zagwarantowanie podległym pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
W praktyce zdarza się jednak, że przedsiębiorcy posiłkują się osobami spoza zakładu pracy, z którymi nie pozostają w stosunku pracy, gdyż jedynie "wypożyczają" ich od innych pracodawców, np. na czas wykonania określonej pracy.
Taka sytuacja powoduje, że zaczyna rozmywać się odpowiedzialność za wypełnianie obowiązków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, gdyż każda z firm uważa, iż spełnienie wymagań prawnych obciąża drugą stronę. Takie sytuacje najlepiej rozwiązywać jeszcze przed przyjęciem do swojej firmy osoby/osób spoza macierzystego zakładu pracy, poprzez szczegółowe zapisy w umowie pomiędzy przedsiębiorcami. Jeżeli jednak nie dopełniono powyższych formalności i nie określono, kto za co odpowiada, należy posiłkować się zapisami k.p.
Przepis art. 208 § 1 k.p. stanowi, że w razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:
1)
współpracować ze sobą,
2)
wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu,
3)
ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.
4)
informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac.
Ponadto, zgodnie z art. 208 § 3 k.p. pracodawca, na którego terenie wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, jest obowiązany dostarczać tym pracodawcom, w celu przekazania pracownikom, informacje dotyczące:
1)
zagrożeń dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym zasad postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,
2)
działań ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o których mowa w pkt 1,
3)
pracowników wyznaczonych do:
a)
udzielania pierwszej pomocy,
b)
wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
Kolejną regulacją jest art. 304 k.p. stanowiący, że pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Dotyczy to przede wszystkim:
1)
organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
2)
zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontroli wykonania tych poleceń,
3)
reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
4)
zapewnienia rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
5)
uwzględnienia ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
6)
zapewnienia wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
7)
zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.
Jeżeli w umowie pomiędzy przedsiębiorcami nie ustalono inaczej, to za szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz badania profilaktyczne pracowników, będzie odpowiadał pracodawca, z którym pracownik pozostaje w stosunku pracy, gdyż to on jest dla tego pracownika pracodawcą. Trudno tutaj natomiast mówić o odpowiedzialności za takiego pracownika. Co do zasady, to jego pracodawca (osoba, z którą pozostaje w stosunku pracy), odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny pracy na jego stanowisku, jednakże w przypadku faktycznego zawinienia, do odpowiedzialności mógłby zostać również pociągnięty pracodawca/przedsiębiorstwo, u którego/na terenie którego wykonywana jest praca.
Odmienna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku zatrudniania tzw. pracowników tymczasowych. Jest to szczególna forma zatrudnienia uregulowana w ustawie z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.) – dalej u.z.p.t., polegająca na zatrudnianiu pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej, do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy-użytkownika.
W myśl art. 9 ust. 2a. u.z.p.t., to na pracodawcy użytkowniku (pracodawcy lub podmiotowi niebędącemu pracodawcą w rozumieniu k.p., wyznaczającemu pracownikowi skierowanemu przez agencję pracy tymczasowej zadania i kontrolującemu ich wykonanie) będzie spoczywał obowiązek:
1)
dostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia robocze oraz środków ochrony indywidualnej,
2)
zapewnienia napojów i posiłków profilaktycznych,
3)
przeprowadzenia szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)
ustalenia okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy,
5)
przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego oraz informowania pracownika tymczasowego o tym ryzyku.
Jednym słowem, przy korzystaniu z pracowników tymczasowych, wszystkie obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy są przerzucone na pracodawcę korzystającego z usług pracownika zewnętrznego.
Maciej Ambroziewicz
Pracownicy będą wykonywać pracę na stanowiskach jakie występują u pracodawcy gdzie będą pracować, będą pracować na maszynach i urządzeniach tego pracodawcy, będą narażeni na czynniki szkodliwe jakie występują na tych stanowiskach.
Kto przeprowadza szkolenia BHP (wstępne, okresowe), który pracodawca kieruje takiego pracownika na badania lekarskie?
Kto odpowiada za takiego pracownika?
Obowiązki pracodawcy, u którego pracują pracownicy zatrudnieni przez innego pracodawcę, będą uzależnione od formy zatrudnienia tych pracowników. Ciężar obowiązków (związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy) jest inaczej rozłożony przy tradycyjnym stosunku pracy, a inaczej w odniesieniu do osób zatrudnionych np. do pracy tymczasowej.
Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. pracodawca jest jednostką organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia pracowników. Na tak zdefiniowanego pracodawcę, przepisy prawa pracy, w tym bhp, nakładają szereg obowiązków, których celem jest zagwarantowanie podległym pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
W praktyce zdarza się jednak, że przedsiębiorcy posiłkują się osobami spoza zakładu pracy, z którymi nie pozostają w stosunku pracy, gdyż jedynie "wypożyczają" ich od innych pracodawców, np. na czas wykonania określonej pracy.
Taka sytuacja powoduje, że zaczyna rozmywać się odpowiedzialność za wypełnianie obowiązków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, gdyż każda z firm uważa, iż spełnienie wymagań prawnych obciąża drugą stronę. Takie sytuacje najlepiej rozwiązywać jeszcze przed przyjęciem do swojej firmy osoby/osób spoza macierzystego zakładu pracy, poprzez szczegółowe zapisy w umowie pomiędzy przedsiębiorcami. Jeżeli jednak nie dopełniono powyższych formalności i nie określono, kto za co odpowiada, należy posiłkować się zapisami k.p.
Przepis art. 208 § 1 k.p. stanowi, że w razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:
1)
współpracować ze sobą,
2)
wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu,
3)
ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.
4)
informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac.
Ponadto, zgodnie z art. 208 § 3 k.p. pracodawca, na którego terenie wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, jest obowiązany dostarczać tym pracodawcom, w celu przekazania pracownikom, informacje dotyczące:
1)
zagrożeń dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym zasad postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,
2)
działań ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o których mowa w pkt 1,
3)
pracowników wyznaczonych do:
a)
udzielania pierwszej pomocy,
b)
wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
Kolejną regulacją jest art. 304 k.p. stanowiący, że pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Dotyczy to przede wszystkim:
1)
organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
2)
zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontroli wykonania tych poleceń,
3)
reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
4)
zapewnienia rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
5)
uwzględnienia ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
6)
zapewnienia wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
7)
zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.
Jeżeli w umowie pomiędzy przedsiębiorcami nie ustalono inaczej, to za szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz badania profilaktyczne pracowników, będzie odpowiadał pracodawca, z którym pracownik pozostaje w stosunku pracy, gdyż to on jest dla tego pracownika pracodawcą. Trudno tutaj natomiast mówić o odpowiedzialności za takiego pracownika. Co do zasady, to jego pracodawca (osoba, z którą pozostaje w stosunku pracy), odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny pracy na jego stanowisku, jednakże w przypadku faktycznego zawinienia, do odpowiedzialności mógłby zostać również pociągnięty pracodawca/przedsiębiorstwo, u którego/na terenie którego wykonywana jest praca.
Odmienna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku zatrudniania tzw. pracowników tymczasowych. Jest to szczególna forma zatrudnienia uregulowana w ustawie z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.) – dalej u.z.p.t., polegająca na zatrudnianiu pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej, do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy-użytkownika.
W myśl art. 9 ust. 2a. u.z.p.t., to na pracodawcy użytkowniku (pracodawcy lub podmiotowi niebędącemu pracodawcą w rozumieniu k.p., wyznaczającemu pracownikowi skierowanemu przez agencję pracy tymczasowej zadania i kontrolującemu ich wykonanie) będzie spoczywał obowiązek:
1)
dostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia robocze oraz środków ochrony indywidualnej,
2)
zapewnienia napojów i posiłków profilaktycznych,
3)
przeprowadzenia szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)
ustalenia okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy,
5)
przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego oraz informowania pracownika tymczasowego o tym ryzyku.
Jednym słowem, przy korzystaniu z pracowników tymczasowych, wszystkie obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy są przerzucone na pracodawcę korzystającego z usług pracownika zewnętrznego.
Maciej Ambroziewicz