Odpowiedź:

W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.) - dalej r.r.p.t. nie określono wartości dobowego obciążenia organizmu człowieka, po przekroczeniu której należy zautomatyzować pracę. Jedynie w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.) - dalej r.p.u.k. wskazano w załączniku w pkt I.1 wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 5.000 kJ na zmianę roboczą, a przy pracy dorywczej - 20 kJ/min. W celu uniknięcia przekroczeń ww. wartości wydatku energetycznego wydaje się celowe zautomatyzowanie pracy.
W literaturze dotyczącej obciążenia fizycznego pracą, w tym wydatku energetycznego, wskazano, że obliczona wielkość tego wydatku powinna mieścić się w zakresie:
1)    do 3500 kJ/8h - dla prac lekkich,
2)    od 3500 do 6500 kJ/8h - dla prac średnio ciężkich,
3)    od 6500 do 10000 kJ/8h - dla prac ciężkich.
Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się:
1)    ok. 8400 kJ/8h dla mężczyzn,
2)    ok. 7100 kJ/8h dla kobiet,
3)    natomiast za zakres optymalny dla obu płci 3300-6500 kJ/8h.

Uzasadnienie:

Przepisy r.r.p.t. nakładają na pracodawcę szereg obowiązków, w tym przede wszystkim szkolenia pracowników, wprowadzają pojęcia pracy stałej i dorywczej, ograniczają dopuszczalne masy ładunków przenoszonych przez pracowników oraz podają wartości dopuszczalne dla tych prac.
Ręczne prace transportowe to każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie.
W zakresie organizacji ręcznych prac transportowych pracodawca jest obowiązany m.in.:
1)    stosować odpowiednie rozwiązania techniczne i organizacyjne zmierzające do wyeliminowania ręcznych prac transportowych;
2)    w razie braku możliwości wyeliminowania ręcznych prac transportowych — w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności — organizować odpowiednio pracę i wyposażyć pracowników w niezbędny sprzęt pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej;
3)    oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych;
4)    przeszkolić pracowników w dziedzinie bhp, w tym w szczególności w zakresie prawidłowości prowadzenia ręcznych prac transportowych;
5)    w przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i stwarza zagrożenia — zapewnić wstrzymanie tych prac do czasu zastosowania odpowiednich działań eliminujących zagrożenie;
6)    jeżeli wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe - określić w wydanej instrukcji szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów; instrukcja ta powinna określać w szczególności sposoby postępowania przy przemieszczaniu tych przedmiotów:
--    przedmiot nieporęczny lub trudny do uchwycenia i utrzymania powinien być przemieszczany przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego, nieograniczającego pola widzenia, zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy,
--    przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie powinny być przenoszone ręcznie, chyba że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości,
--    zwoje taśmy, drutu, kabla itp. przedmioty podczas ich przenoszenia powinny być zabezpieczone przed rozwinięciem i wyginaniem,
--    w razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na jednego pracownika lub zapewnić wykonywanie tych czynności przez co najmniej dwóch pracowników.
Masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać:
- 30 kg — przy pracy stałej,
- 50 kg — przy pracy dorywczej.
Dopuszczalne wartości graniczne wykonywania ręcznych prac transportowych dla kobiet określa r.p.u.k. Przedstawiają się one następująco: niedozwolone jest ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:
- 12 kg — przy pracy stałej;
- 20 kg — przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

Krzysztof Zamajtys, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP
Odpowiedzi udzielono: 14 czerwca 2015 r.