Do dokumentów związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, które powinny być przygotowane na nowym placu budowy, gdzie pracuje kilka firm podwykonawców należą:
1) plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia - zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud. oraz rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126);
2) zawiadomienie właściwego organu nadzoru budowlanego oraz właściwego inspektora pracy o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych na 7 dni przed rozpoczęciem budowy oraz zawiadomienie o zakończeniu robót budowlanych Państwowej Inspekcji Pracy, Inspekcji Ochrony Środowiska, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Straży Pożarnej, jeśli na inwestora nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego - zgodnie z pr. bud.;
3) plan zagospodarowania terenu budowy - zgodnie z pr. bud.;
Kierownictwo budowy podejmuje decyzje o sposobie wykorzystania terenu budowy, usytuowaniu maszyn i urządzeń technicznych, składowisk materiałów, rozmieszczeniu dróg dla ruchu samochodowego i pieszego, przebiegu instalacji ważnych dla funkcjonowania budowy (np. elektrycznej, wodnej), szatni pracowniczych, stołówki, biura budowy i innych miejsc niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania budowy. Plan powinien być na bieżąco aktualizowany i najlepiej jeżeli jest wywieszony w miejscu ogólnodostępnym dla pracowników oraz osób przybywających z zewnątrz, w tym służb ratowniczych, dzięki czemu w sytuacji awaryjnej łatwo ustalić miejsca istotne dla prowadzonej akcji ratowniczej oraz sposób poruszania się po budowie;
4) tablica informacyjna oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia - zgodnie z pr. bud.;
5) dokumenty z kontroli urządzeń i instalacji elektrycznych - zgodnie z pr. bud. oraz ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.);
Kontrola urządzeń i instalacji elektrycznych powinna obejmować:
• pomiar
o rezystancji izolacji instalacji elektrycznej,
o ciągłości przewodów ochronnych, w tym głównych i dodatkowych (miejscowych) połączeń wyrównawczych,
o rezystancji uziemienia, impedancji pętli zwarcia.
• sprawdzenie działania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych.
Kopie zapisu pomiarów skuteczności zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym powinny znajdować się u kierownika budowy. Dokonywane naprawy i przeglądy urządzeń elektrycznych powinny być odnotowane w książce konserwacji urządzeń.
6) dokument powołujący koordynatora prac podwykonawców – zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.);
Z uwagi na dużą różnorodność prac wykonywanych jednocześnie na terenie budowy, niezbędne jest koordynowanie realizacji poszczególnych zadań. Za koordynację odpowiedzialny jest kierownik budowy. Może on powołać do działań koordynacyjnych jednego ze swoich pracowników, jednak nie zwalnia go to z odpowiedzialności. Osoba, której powierzone zostają zadania koordynatora bhp, powinna posiadać doświadczenie i wiedzę w zakresie realizacji procesu budowlanego oraz znajomość zagadnień bezpieczeństwa pracy.
Bardzo często ma miejsce sytuacja, gdy na tej samej budowie prace wykonują jednocześnie pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców. Pracodawcy ci mają wtedy obowiązek:
• współpracować ze sobą,
• wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych na budowie,
• ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.
7) uprawnienia elektryczne i energetyczne podwykonawców - zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828 z późn. zm.);
Roboty przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych na terenie budowy związane z:
• konserwacją – zabezpieczenie i utrzymanie należytego stanu technicznego urządzeń i instalacji;
• remontami – usuwanie usterek, uszkodzeń oraz remonty urządzeń i instalacji w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego;
• montażem – instalowanie i przyłączanie urządzeń i instalacji;
• kontrolą i pomiarami – dokonanie oceny stanu technicznego i parametrów eksploatacyjnych urządzeń i instalacji oraz sieci;
- mogą wykonywać osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy:
• eksploatacji – do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
• dozoru – do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami w zakresie eksploatacji oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
8) szkolenia w zakresie bhp dla pracowników podwykonawców, głównie w zakresie instruktażu stanowiskowego przeprowadzane przez osobę wyznaczoną przez kierownika budowy – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.);
Za szkolenia wstępne ogólne bhp dla pracowników podwykonawców jest odpowiedzialny pracodawca firmy podwykonawczej. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku:
pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,
pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa powyżej.
Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.
W przypadku wprowadzenia na stanowisku zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.
Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Instruktaż w przypadku pracowników podwykonawców na terenie budowy może przeprowadzić osoba wyznaczona przez kierownika budowy.
Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
9) badania lekarskie pracowników podwykonawców, głównie w zakresie wykonywania prac na wysokości oraz ręcznych prac transportowych związanych z dźwiganiem ciężarów – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.);
Za badania lekarskie dla pracowników podwykonawców jest odpowiedzialny pracodawca firmy podwykonawczej. Osoba wyznaczona przez kierownika budowy może dokonać sprawdzenia w firmie podwykonawczej czy pracownicy podwykonawcy posiadają aktualne badania lekarskie.
10) instrukcje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące stosowanych na budowie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi, a także udzielania pierwszej pomocy – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p.;
Instrukcje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów.
11) oceny ryzyka zawodowego dla stanowisk pracy na budowie – zgodnie z r.b.h.p.
Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności:
1) opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:
a) stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,
b) wykonywanych zadań,
c) występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,
d) stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
e) osób pracujących na tym stanowisku.
2) wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;
3) datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.
Dodatkowo, oprócz dokumentów wskazanych powyżej, na terenie budowy powinny być przestrzegane wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118, poz. 1263) oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401).