Dokładnie 15 grudnia 2021 r. na portalu Prawo.pl opublikowaliśmy artykuł, w którym poinformowaliśmy o możliwości zapłacenia składek zdrowotnych nawet za cały 2022 r. jeszcze w tym roku, by uniknąć negatywnych skutków podatkowego Polskiego Ładu (czyli np. płacenia składki zdrowotnej od dochodu przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach ogólnych i tych płacących podatek liniowy), a przede wszystkim braku możliwości odliczenia 7,75 proc. z 9-procentowej składki zdrowotnej. Zastrzegliśmy, że nie każdy przedsiębiorca może z tej możliwości skorzystać nadmieniając, że wiąże się to także z dużymi wydatkami – bo opłacić trzeba wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne. Tekst spotkał się z dużym zainteresowaniem Czytelników. Jednak już 21 grudnia zaczęły napływać do nas sygnały, że na platformie usług elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (czyli PUE ZUS) zablokowana została możliwość składania deklaracji ZUS DRA, począwszy od kwietnia 2022 r. - Nie można złożyć DRA za każdy miesiąc oddzielnie, bo od kwietnia zmienia się wypadkowa, i DRA kwietniowe 01042022 „wyrzuca” błąd krytyczny, z którym deklaracja nie zostanie wysłana przez system. Więc chyba całoroczne dochody i podstawę składek społecznych trzeba zadeklarować w jednej, styczniowej 01012022 deklaracji – napisał w mailu do redakcji Czytelnik. - Też natrafiłem na ten sam problem i nie wiem jak go rozwiązać – powiedział nam z kolei jeden z księgowych, do którego zwróciliśmy się z pytaniem.
Czytaj w LEX: Zmiany dotyczące składki zdrowotnej od 2022 r. >
Postanowiliśmy więc sprawdzić, dlaczego ZUS uniemożliwia złożenie deklaracji i nadpłacenie składek.
Czytaj również: Przedsiębiorcy mogą w tym roku zapłacić składkę zdrowotną nawet za cały 2022 rok i ją odliczyć od podatku
Nowe rozporządzenie – nowe wzory deklaracji
Co ciekawe, tego samego dnia, czyli 21 grudnia 2021 r., w Dzienniku Ustaw opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (Dz.U. z 2021 r., poz. 2366).
- Rozporządzenie to zawiera nowe druki ZUS DRA i ZUS RCA oraz uchyla ZUS RZA (imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne). Z tego rozporządzenia, które wchodzi w życie 1 stycznia 2022 r. wynika, że jeśli od 1 stycznia 2022 r. płatnik składa ZUS DRA i ZUS RCA za jakiekolwiek okresy, także wstecznie (za okresy przed 1 stycznia 2022 r.), to powinien złożyć je już na nowych formularzach – mówi serwisowi Prawo.pl Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego. Jak tłumaczy, dopóki to rozporządzenie nie wejdzie w życie, nie można stosować nowych druków. Trzeba stosować stare, a te zawiera rozporządzenie z dnia 20 grudnia 2020 r. (Dz. U. poz. 2366 z późn. zm.).
Szkopuł jednak w tym, że zmiany deklaracji utrudniają funkcjonowanie systemu informatycznego Zakładu i składanie deklaracji także w grudniu br., bo – jak twierdzą księgowi - albo dokumenty ciągle „wiszą” w systemie jako nieprzetworzone, czyli niezaakceptowane przez ZUS, albo pojawia się informacja o błędzie krytycznym uniemożliwiająca wysłanie ZUS DRA.
Zapytaliśmy ZUS o to, dlaczego nie jest możliwe wygenerowanie ZUS DRA za miesiące od kwietnia 2022 r. do końca tego roku. W odpowiedzi Zakład poinformował nas, że w związku ze zmianami w zasadach ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej za osoby prowadzące pozarolniczą działalność konieczne było dostosowanie dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA. - Począwszy od rozliczeń za styczeń 2022 r. płatnik zobowiązany jest wykazywać w „nowych” dokumentach formę opodatkowania oraz przychód lub dochód i ustaloną w oparciu o te dane podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i obliczoną od niej składkę za dany miesiąc. W zależności od uzyskiwanych przychodów/dochodów podstawa wymiaru i składka na ubezpieczenie zdrowotne może być co miesiąc w innej wysokości. Dlatego płatnik nie może w grudniu br. przekazać do ZUS dokumentów za okresy od kwietnia 2022 r. do grudnia 2022 r., gdyż „stare” formularze nie mają pól dotyczących rozliczenia składki zdrowotnej a nowe dokumenty będą udostępnione płatnikom z końcem stycznia 2022 r. (zarówno w programie Płatnik i ePłatnik oraz w formie papierowej) – poinformował nas ZUS.
Czytaj w LEX: Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej od 2022 r. i obowiązek składania deklaracji do ZUS >
Jednak nowe rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej określające te nowe wzory formularzy, o których mówi ZUS, to nie jedyna niespodzianka, jaką szykuje rząd. W przygotowaniu są bowiem kolejne przepisy, które mają ograniczyć pozytywne skutki działań, jakie podjęliby płatnicy składek, chcąc uciec przed negatywnymi skutkami Polskiego Ładu.
Cena promocyjna: 63.74 zł
|Cena regularna: 85 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 0 zł
ZUS sam zdecyduje, jak zaksięguje wpłaty?
Chodzi o przygotowywane przez Radę Ministrów rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jego projekt trafił do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych 15 grudnia 2021 r., czyli tego samego dnia, w którym ukazał się tekst na Prawo.pl. Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej w piśmie kierującym projekt rozporządzenia do konsultacji dał tylko 10 dni (od otrzymania projektu) na zgłaszanie uwag „w związku z koniecznością wejścia w życie projektowanych przepisów z dniem 1 lutego 2022 r.”.
Skąd ten pośpiech?
Jak wyjaśniają w uzasadnieniu projektodawcy, na podstawie art. 79a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą opłacających składki na własne ubezpieczenia uzależniona będzie od wysokości podstawy wymiaru składki, w przypadku gdy płatnik składek, dokonując wpłaty, nie złoży deklaracji rozliczeniowej, czyli nie wskaże podstawy wymiaru składki, nie będzie możliwe jej rozdzielenie na pokrycie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z par. 7 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.
Celem zmiany wprowadzanej w nowelizowanym rozporządzeniu jest umożliwienie w powyższej sytuacji zastosowania do rozdzielenia wpłaty na poszczególne fundusze minimalnej miesięcznej kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne określonej w art. 79a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tj. kwoty odpowiadającej 9 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego.
- Proponuje się, by rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 lutego 2022 r. Umożliwi to rozdzielenie wpłaty na pokrycie należności z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalanej na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tj. począwszy od składki za luty 2022 r. Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. Jednakże w związku z tym, że na podstawie przepisu przejściowego, zawartego w art. 79, składka na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń 2022 r. będzie ustalana na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2021 r., w tym przypadku data wejścia w życie rozporządzenia jest późniejsza niż data wejścia w życie ww. ustawy – czytamy w uzasadnieniu.
W projektowanym rozporządzeniu zamieszczono też przepis przejściowy informujący, że do wpłat na pokrycie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.
W Ocenie Skutków Regulacji napisano zaś: - Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponosi koszty wdrożenia zmian informatycznych związanych z rozdzieleniem wpłaty na pokrycie należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne. Koszty te mieszczą się w budżecie Zakładu. Co więcej, według OSR i projektodawców, rozporządzenie nie wpłynie na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw.
- Do końca roku obowiązują przepisy, które zobowiązują ZUS do rozliczenia dokonanych przez ubezpieczonego wpłat z tytułu składek proporcjonalnie na poszczególne fundusze. Według tych samych, obowiązujących do końca 2021 r. zasad, Zakład powinien też rozliczyć wpłaty za styczeń 2022 r. Także potem istnieje możliwość wcześniejszego wpłacenia składek przez płatnika, które ZUS będzie musiał zaliczyć na poszczególne ubezpieczenia, z tą wszakże różnicą, że na ubezpieczenie zdrowotne chce zaliczać tylko kwotę minimalną składki w kwocie 270,90 zł, a pozostałą część wpłaty traktować jak nadpłatę nieprzypisaną do żadnego konkretnego funduszu – co wynika z treści projektu rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a który to dokument trafił do prac legislacyjnych 15 grudnia 2021 r. Tymczasem ludzie są w różnej sytuacji życiowej i czasami muszą wcześniej zapłacić składki, bo później nie będą mogli np. z powodu wyjazdu zagranicznego, sytuacji życiowej i osobistej, albo z powodów biznesowych, a nie chcą by powstała zaległość w opłacaniu składek. Moim zdaniem ZUS nie ma do tego prawa – mówi Przemysław Hinc, doradca podatkowy i członek zarządu w kancelarii PJH Doradztwo Gospodarcze. I dodaje: - Jeśli wejdą w życie zmiany w wersji zaproponowanej w projekcie rozporządzenia, to w ten sposób z możliwości odpowiedniego rozliczenia swoich wpłat będą mogliby skorzystać tylko przedsiębiorcy, których miesięczny dochód wynosi 3010 zł albo mniej oraz ci, którzy mają stratę.
Zdaniem Hinca, jest to krzywdzące dla pozostałych osób prowadzących działalność gospodarczą, stawia je w nierównej sytuacji prawnej, dyskryminując je względem innych osób w podobnej sytuacji i tworzy podział ubezpieczonych na dwie grupy, zupełnie nie znajdujący podstawy w przepisach prawa (ani tych dziś obowiązujących, ani tych, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2022 r.). - Narusza to podstawowe zasady konstytucyjne, w tym zakaz dyskryminacji, nakaz równego traktowania oraz zasadę legalizmu. A poprzez fakt, że wciąż nieudostępnione zostały płatnikom deklaracje DRA i RCA, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uniemożliwia wypełnienie obowiązku zgłoszenia podstaw ubezpieczeniowych i składek, czym wyraźnie i bez podstawy prawnej uniemożliwia płatnikom wykonanie obowiązku zadeklarowania podstawy naliczenia i wysokości składek na następne okresy począwszy od 1 stycznia 2022 r. choć wzory deklaracji zostały już opublikowane przez ministra rodziny i polityki społecznej rozporządzeniem z dnia 16 grudnia 2021 r. - podkreśla Przemysław Hinc.
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych próbuje wejść w rolę ustawodawcy. Tymczasem ZUS jest od wykonywania przepisów prawa, a nie od jego stanowienia. Argumentowanie, że nie można nadpłacić składek, bo w formularzu brakuje pola na uzupełnienie danych jest absurdalne i wskazuje, że ubezpieczony (podatnik) nie może skorzystać ze swoich uprawnień przez niekompetencję organu. Nie po raz pierwszy okazuje się, że niekorzystne przepisy wprowadzane są poprzez sztuczki i podstępy, a informacji o tym nie znajdziemy na ulotkach i bilbordach – mówi dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
