Instrukcja jest swoistą listą poleceń i nakazów, której zarówno pracodawca, jak i pracownik mają obowiązek przestrzegać. W przepisach jest mowa o różnych rodzajach instrukcji, czasem nazwy tych aktów nie zawierają słowa „instrukcja”, niemniej cel ich jest jeden – zostały sformułowane po to, żebyśmy stosowali je w pracy zawodowej. Dzięki temu szanse, że nie zniszczymy maszyny lub narzędzia, że nie ulegniemy wypadkowi itp. wydatnie wzrastają.
Rodzajów instrukcji można naliczyć kilkanaście. Są to:
Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli tzw. instrukcja stanowiskowa określająca najważniejsze zasady postępowania pracownika przed rozpoczęciem pracy, w jej trakcie i po zakończeniu oraz postępowanie w sytuacji pojawienia się zagrożenia, w szczególności pożarowego i wypadkowego;
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego określająca m.in. sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z przepisami przeciwpożarowymi, informująca o usytuowaniu środków służących do gaszenia pożaru, zasady ogłaszania alarmów o niebezpieczeństwie, zasady organizacji akcji ratowniczej do czasu przybycia straży pożarnej oraz oczywiście wykaz osób wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy i telefonów alarmowych;
Instrukcja postępowania na wypadek pożaru – krótki, standardowy wykaz telefonów alarmowych do służb ratowniczych;
Instrukcja udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku - wywieszona w punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinna zawierać wykaz pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy;
Instrukcja dotycząca prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych - powinna w szczególności uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów;
Instrukcja stosowania środków ochrony indywidualnej –powinna w szczególności określać, na jakich stanowiskach i jakie ochrony indywidualne powinny być stosowane oraz jak należy obchodzić się z tymi ochronami;
Instrukcja magazynowa –powinna w szczególności określać bezpieczne sposoby składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych;
Instrukcja stosowania w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa - ustalająca celowość i zasady stosowania w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa, określająca ich znaczenie oraz zasady zachowania się pracowników, których te znaki mogą dotyczyć;
Instrukcja bezpiecznego wykonywania robót budowlanych - powinien opracować i zaznajomić z nią pracowników wykonawca robót przed przystąpieniem do wykonywania robót budowlanych;
Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Plan BiOZ) – ten dokument mający charakter instrukcji sporządza (przed rozpoczęciem prac) kierownik budowy na podstawie informacji dotyczącej bhp i opracowywanej przez projektanta obiektu budowlanego z uwagi na specyfikę tego obiektu;
Instrukcja obsługi (Instrukcja producenta) – opracowana przez producenta maszyny lub urządzenia i przekazana nabywcy wraz z każdym egzemplarzem maszyny i w języku jej użytkownika. Instrukcje te powinny zawierać w szczególności informacje dotyczące bhp w zakresie: warunków i praktyki użytkowania maszyn oraz występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych, a także informacje o niedozwolonych sposobach jej użytkowania;
Instrukcja montażu - opracowana przez producenta, np. rusztowania, szalunku (deskowania), dotyczy w szczególności wymagań technicznych, kwalifikacji monterów oraz bezpieczeństwa montażu, eksploatacji i demontażu tych rusztowań lub deskowań.
Oczywiście nie wszyscy pracownicy powinni otrzymać wszystkie ww. instrukcje. Ich dystrybucja zależy od wykonywanej pracy. Instrukcje należy traktować równie poważnie, jak inne przepisy. Ich przestrzeganie służy naszemu bezpieczeństwu i zdrowiu.
Edward Kołodziejczyk