Zgodnie z art. 142 kodeksu pracy na pisemny wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty. Jeżeli pracownik wykonuje pracę zdalnie wniosek przekazany może być w postaci papierowej lub elektronicznej (art. 67(32) k.p.). To jednak nie jedyna możliwość wnioskowania inaczej niż w tradycyjny pisemny sposób. Postać papierowa lub elektroniczna dla wniosku o indywidualny rozkład jest możliwa w razie składania go:

  • w ramach przepisów o elastycznej organizacji pracy (art. 188(1) k.p.),
  • przez pracownika będącego – uogólniając – rodzicem niepełnosprawnego dziecka (art. 142(1) k.p.).

Na marginesie można zauważyć, że szkoda, że ustawodawca nie ujednolicił tej kwestii, która obecnie jawi się raczej jako, delikatnie mówiąc mało racjonalna – wnioski „o to samo” składane są w formie albo mocniej sformalizowanej albo z daleko idącą swobodą dotyczącą formy, w zależności od tego jedynie, w jakiej sytuacji jest pracownik je składający.

 

Zakres planowanej pracy w harmonogramie

Pracodawca ustala rozkłady czasu pracy w regulaminie pracy lub – jeżeli go nie wydaje – w obwieszczeniu o czasie pracy. Jeżeli zaś pracodawca objęty jest układem zbiorowym pracy i układ określa kwestie związane z czasem pracy to źródłem prawa w tym zakresie będzie układ.

Pojęcie rozkładu czasu pracy występuje w podwójnym znaczeniu:

  • jako model organizacji pracy w zakładzie pracy (art. 150 k.p.),
  • jako konkretny rozkład czasu pracy pracownika.

Zapisy regulaminu (obwieszczenia o czasie pracy) mogą ustalać rozkłady stałe lub wyznaczać granice, po których pracodawca będzie mógł się poruszać tworząc harmonogramy (np. „Pracownicy wydziału X pracują w dniach poniedziałek – piątek według harmonogramów czasu pracy, w których praca może być planowana pomiędzy godz. 8.00 a 20.00”). Planując rozkłady czasu pracy w harmonogramach, pracodawca musi kierować się wyznaczonymi regulaminem (obwieszczeniem) granicami. Jeżeli np. w regulaminie wskazano, że praca odbywa się od pon. do pt. i nie zawarto od tego żadnych wyjątków (wyjątek tworzyłby np. zapis „Nie dotyczy to pracowników działu produkcji, których praca planowana jest od poniedziałku do soboty, przy zachowaniu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.”) to w harmonogramie nie można pracownikowi zaplanować pracy na sobotę, gdyż przy takim zapisie ta stanowi stały dzień wolny. Planowanie pracy na sobotę wykraczałoby poza granice, którą – można powiedzieć – pracodawca sam sobie ustalił w regulaminie.

Zobacz również:  Ustalenia dotyczące czasu pracy w umowie o pracę

Zobacz w LEX: Rozkład czasu pracy (uwagi do dyskusji) > >

 

Ograniczenie planowanej pracy na skutek ustalenia indywidualnego rozkładu

Najczęściej wniosek o indywidualny rozkład czasu pracy kojarzony jest z wnioskowaniem o zmianę stałego rozkładu na jakiś inny stały rozkład.

Przykład: Pracownik zgodnie z regulaminem pracy pracuje w stałym rozkładzie pon. - pt. 8.00-16.00. Na podstawie art. 142 k.p. złożył wniosek o rozkład pon. - pt. 8.30-16.30. Jeżeli pracodawca się zgodzi rozkład tej osoby ulegnie zmianie, przy czym nie będzie to powiązane z koniecznością zmiany zapisów regulaminu (podstawą do zmiany jest tutaj wniosek pracownika; rozkład którym pracownik zostanie objęty na podstawie jego wniosku nie musi znajdować odzwierciedlenia w regulaminie).

Sprawdź w LEX: Nowe regulacje w przedmiocie indywidualnych rozkładów czasu pracy > >

 

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe >>


Wniosek może jednak nie wskazywać na stały rozkład, a obejmować ograniczenie przestrzeni czasowej, w jakiej praca może być planowana w grafikach.

Przykład: Pracownik zatrudniony jest na stanowisku, na którym zgodnie z regulaminem pracy praca planowana jest w harmonogramach na dni pon. - sob. w przedziale godzinowym przypadającym od 6.00 do 22.00. Pracownik złożył wiosek o planowanie dla niego pracy przez okres 6 miesięcy jedynie w dniach pon. - pt. w godzinach nie wykraczających poza przedział 6.00-15.00, opierając wniosek na przepisach o elastycznej organizacji pracy i wskazując, że ograniczenie takie jest związane z opieką nad dzieckiem (rano drugi z rodziców odprowadza dziecko do przedszkola, z którego pracownik je odbiera i po południu opiekuje się nim w czasie, gdy drugi z rodziców wykonuje usługi w ramach prowadzonej działalności, które realizuje także w każdy weekend. Wniosek ten nie wykracza poza regulacje o indywidualnych rozkładach czasu pracy. Jeżeli pracodawca się zgodzi (ocena, czy jest możliwa odmowa opiera się na przesłankach wskazanych w art. 188(1) par. 4 k.p. - pracodawca rozpatruje wniosek o elastyczną organizację pracy, uwzględniając potrzeby pracownika, w tym termin oraz przyczynę konieczności korzystania z elastycznej organizacji pracy, a także potrzeby i możliwości pracodawcy, w tym konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika) to w harmonogramach nie będzie możliwości planowania pracy w soboty, jak również po godzinie 15.00, przy czym ograniczenie to obowiązywać będzie jedynie przez pół roku.

Pracownicy mogą wnioskować o ograniczenie samych dni planowanej pracy lub samych przedziałów godzinowych, mogą składać wnioski o ograniczenie pracy na poszczególnych zmianach – wszystko to należy kwalifikować jako wnioski o ustalenie indywidualnego rozkładu. Nie można bowiem ograniczać tej możliwości wnioskowania tylko do prośby o ustalenie konkretnego rozkładu.

Zobacz także w LEX: Przedłużone okresy rozliczeniowe czasu pracy > >