Tak wynika ze znowelizowanej 19 kwietnia 2013 r. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 786). Zmiana przepisów powstała z inicjatywy Senatu po tym, jak Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 9 ust. 1 tej ustawy w zakresie przesłanki stałego miejsca zamieszkania na obecnym obszarze Polski, w części odsyłającej do art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c w związku z art. 65 tej ustawy jest niezgodny z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał pytanie prawne Sądu Okręgowego w Warszawie, przed którym zawisła sprawa Alicji W., zamieszkałej w Kanadzie, ubiegającej się o rentę rodzinną po zmarłym mężu. W latach 1981–1989 był on zatrudniony u zagranicznego pracodawcy w Kuwejcie za pośrednictwem PHZ Polservice, za zgodą władz polskich. Po zakończeniu tego kontraktu małżonkowie zamieszkali w Toronto. Po śmierci męża, w 1994 r., Alicja W. ubiegała się o rentę rodzinną, cały czas mieszkając w Kanadzie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie chciał przyznać prawa do świadczenia. Argumentował, że możliwość uwzględnienia okresu pracy zmarłego przy ustaleniu prawa do renty rodzinnej jest uzależniona - przez art. 9 ust. 1 ustawy o FUS - od warunku stałego zamieszkania zainteresowanego (domicylu) na obecnym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawa trafiła do sądu i ten z pytaniem prawnym o zgodność takiej regulacji z konstytucją wystąpił do Trybunału. O takie świadczenie mogła więc starać się wyłącznie osoba na stałe zamieszkała w kraju. Rozpatrując sprawę Trybunał Konstytucyjny uznał, że taki warunek zawarty w przepisach emerytalnych jest niekonstytucyjny. Ogranicza bowiem możliwość starania się o rentę rodzinną i powoduje nierówne traktowanie uprawnionych. Trybunał argumentował, że utrzymywanie warunku zamieszkania na obszarze Polski podczas ustalania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych nie ma już uzasadnienia po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Objął nas bowiem system koordynacji świadczeń w obrębie UE i jednocześnie Polska podpisała wiele umów dwustronnych z innymi krajami.
Po trzech latach od wyroku, zgodnie ze znowelizowaną ustawą emerytalną renciści nie będą więc musieli mieszkać na stałe w Polsce, żeby mieć możliwość do ubiegania się w ZUS o świadczenie. I choć rozstrzygnięcie Trybunału dotyczyło tylko renty rodzinnej, to nowelizacja dotyczy też pozostałych świadczeń z naszego systemu emerytalnego.
Usunięcie przesłanki domicylu w staraniu się o prawo do świadczeń powoduje, że nie ma to wpływu przy ich obliczaniu z uwzględnieniem zagranicznego stażu pracy na prawa osób zamieszkałych w krajach UE oraz Islandii, Norwegii, Liechtensteinie i Szwajcarii. Od 1 października 2009 r. nie ma tego problemu także Polonia zamieszkała w Kanadzie. Od tego dnia łączy nas dwustronna umowa o zabezpieczeniu społecznym. Podobna umowa między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki obowiązuje od 1 marca 2009 r. Obie przewidują możliwość zaliczania nawzajem stażu pracy i przekazywania świadczeń za granicę.
Domicyl nie jest już przeszkodą w ubieganiu się o rentę rodzinną
Od 23 lipca br. obowiązują przepisy pozwalające Polakom na emigracji ubiegać się o polskie świadczenie emerytalno-rentowe bez konieczności specjalnej wizyty w kraju do załatwienia formalności.