Pracownik cudzoziemiec, wychowujący dziecko do lat 14 wypełnił oświadczenie, że będzie korzystał z 2 dni opieki zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy (dalej: K.p.). Oświadczenie zostało przyjęte przez pracodawcę, jednak okazało się, że dziecko znajduje się poza granicami Unii Europejskiej. Rodzic nie sprawuje nad nim stałej opieki, ale władze rodzicielskie, w związku z długotrwałym wyjazdem za granicę, nie zostały mu ograniczone przez sąd. Pracodawca stanął więc przed dylematem: czy w takiej sytuacji powinien udzielić dni wolnych na dziecko, tylko na podstawie oświadczenia. Pracownik utrzymuje, że dni te są mu potrzebne na wyjazd do rodziny i de facto w tym okresie będzie opiekował się dzieckiem. Pytanie więc, czy z uwagi na brak wspólnego zamieszkiwania z dzieckiem pracodawca ma prawo odmówić mu udzielenia dni wolnych na podstawie art. 188 K.p.
Sprawdź w LEX: Czy pracownikowi zatrudnionemu u jednego pracodawcy na dwie umowy o pracę przysługuje 4 dni opieki na podstawie art. 188 k.p.? >
- Przepis art. 188 Kodeksu pracy jest bardzo ogólny i nie wymaga nawet podawania daty urodzenia dziecka. Prawo do dwóch dni w roku opieki nad dzieckiem jest uprawnieniem rodzica, z którego ma prawo skorzystać na podstawie oświadczenia. Przepisy nie dostarczają wzoru oświadczenia ani zakresu informacji, które powinny się w nim znaleźć. Dlatego pojawia się wątpliwość, czy pracodawca może żądać od pracownika podania daty urodzenia dziecka w celu weryfikacji uprawień. To rodzi problemy praktyczne dla działów kadr – zauważa Dagmara Aniołek, HR & Payroll Senior Specialist w RSM Poland.
Czytaj również: NSA: Policjant 4 lata czekał na przyznanie dwóch dni na opiekę nad dzieckiem, aż został zwolniony>>
Dni wolne na opiekę nad dzieckiem
Dni wolne na opiekę nad dzieckiem reguluje art. 188 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim, pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
Sprawdź w LEX: Czy pracownica, która ma ograniczone prawa rodzicielskie, ma prawo do wykorzystania 2 dni na opiekę nad zdrowym dzieckiem? >
Jak podkreśla Dagmara Aniołek, przepisy nie określają, czy pracodawca może odmówić pracownikowi skorzystania z tego uprawnienia i nie może ustalać czy zwolnienie jest wykorzystywane zgodnie z jego celem. - Dotychczasowa praktyka pokazuje, że pracodawca nie ma prawa odmówić pracownikowi, co więcej pracownik nie ma obowiązku motywowania swojej prośby – podkreśla.
Sprawdź w LEX: Czy drugi rodzic powinien na oświadczeniu potwierdzić że nie będzie korzystał z uprawnień rodzicielskich? >
Aniołek zaznacza, że problem może być tym większy choćby ze względu na planowane modyfikacje art. 188 K.p., który aktualnie przewiduje prawo do 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy dla pracownika wychowującego dziecko do lat 14. Natomiast zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy w celu wprowadzenia równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, który ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1158 (druk sejmowy nr 1319), wymiar tego zwolnienia zostałby zwiększony do 5 dni lub 40 godzin. - Z uwagi na to, kwestia udzielenia 2 dni zwolnienia dotąd nie stanowiła większych problemów, jeżeli chodzi o organizację czasu pracy, natomiast 5 dni to już cały tydzień roboczy – podkreśla Dagmara Aniołek. I dodaje: W tej sytuacji udzielenie 5 dni zwolnienia na podstawie samego oświadczenia budzi pewne wątpliwości.
Cena promocyjna: 143.1 zł
|Cena regularna: 143.1 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 119.25 zł
Nie musi to być bezpośrednia opieka nad dzieckiem
Piotr Nietrzpiel, radca prawny z kancelarii Wojewódka i Wspólnicy podkreśla, że przepis art. 188 k.p. jako przesłankę jego zastosowania wskazuje jedynie fakt wychowywania dziecka w wieku do lat 14. - Sam cel wykorzystania zwolnienia na podstawie powyższego przepisu powinien być rozumiany dość szeroko, zwłaszcza że nie został on wyartykułowany w samej treści przepisu, który wskazuje jedynie osobę uprawnioną do skorzystania do zwolnienia, a nie wskazuje jego celu. Zatem realizacja celu nie musi objawiać się w bezpośrednim sprawowaniu opieki nad dzieckiem, a może stanowić również inne czynności podejmowane w interesie dziecka (np. zrobienie zakupów rzeczy potrzebnych dziecku i przesłanie ich na Ukrainę ). Pracodawca w tym wypadku nie ma żadnych narzędzi, aby zweryfikować rzeczywiste wypełnienie celu zwolnienia, zwłaszcza iż nie ma prawa dopytywać pracownika, jakie czynności wychowawcze planuje podjąć – mówi mec. Nietrzpiel.
Sprawdź w LEX: Czy kwarantanna bądź izolacja domowa przerywają nierozpoczętą jeszcze opiekę nad dzieckiem z art.188 k.p.? >
I dodaje: -Natomiast rozumienie sformułowania „wychowują” powinno obejmować w mojej ocenie osoby, które posiadają prawa rodzicielskie, a zatem mają prawo i obowiązek wychowywać swoje dziecko, niezależnie od tego, czy na co dzień wychowują to dziecko w sposób bezpośredni. Jednak nie można odmówić im prawa podejmowania szeroko rozumiany czynności wychowawczych w każdym czasie. Oczywiście poza powyższą sytuacją prawo do zwolnienia powinny mieć osoby, które faktycznie wychowują dziecko na podstawie innych tytułów niż władza rodzicielska.
Zresztą, jak zaznacza mec. Nietrzpiel, pracodawca nie może weryfikować, czy pracownik realizuje swoje uprawnienia wychowawcze bezpośrednio, zwłaszcza iż samo wychowywanie może być rozumiane bardzo szeroko i niekoniecznie wiąże się z bezpośrednim przebywaniem z dzieckiem.
- Tym samym wniosek pracownika, który ma prawa rodzicielskie do opieki nad dzieckiem do lat 14 powinien zostać uwzględniony bez możliwości weryfikowania przez pracodawcę, w jaki sposób opieka jest sprawowana i jakie czynności planuje podjąć pracownik w związku z wnioskowaniem o zwolnienie, gdyż odmowa zwolnienia z powołaniem się na fakt nieprzebywania dziecka w Polsce (zwłaszcza, że pracodawca nie może mieć wiedzy, czy to dziecko w czasie zwolnienia do Polski nie przyjedzie) może rodzić zarzut naruszenia praw pracowniczych i nieuprawnionego zawężenia celu zwolnienia, którego przepis nie wskazuje, jedynie do sprawowania bezpośredniej opieki nad dzieckiem – uważa mec. Piotr Nietrzpiel.
Sprawdź w LEX: Jak wyliczyć wynagrodzenie za urlop okolicznościowy? >
Ostatecznie w opisywanej sprawie pracodawca przyznał pracownikowi dwa dni opieki na dziecko. Uznał bowiem, że skoro jest to uprawnienie rodzica a przepisy nie nakładają na pracownika obowiązku wspólnego zamieszkania z dzieckiem, to rodzic, któremu nie ograniczono praw rodzicielskich faktycznie będzie zajmował się dzieckiem w czasie swojego urlopu. Udzielił mu więc 12 dni urlopu, w tym 2 dni opieki na dziecko.
Czytaj w LEX: Urlopy rodzicielskie i inne uprawnienia z tytułu rodzicielstwa >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
