Czy zachowanie sprzeczne z regulaminem pracy uzasadnia stwierdzenie, że przyczyną wypadku było rażące niedbalstwo pracownika?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP Regulamin pracy zakazuje spożywania posiłków na stanowisku pracy. Pracownik idąc w kierunku swojego stanowiska, niósł kubek z gorącą wodą korytarzem, kiedy został uderzony przez nagle otworzone drzwi doszło do poparzenia dłoni. Czy można w protokole powypadkowym napisać, że wyłączną przyczyną było rażące niedbalstwo pracownika? Pracownik był zapoznany z regulaminem, a mimo to niósł na stanowisko gorącą wodę.

Odpowiedź

Nie można jednoznacznie przyjąć, że wyłączną przyczyną wypadku było rażące niedbalstwo pracownika. Zanim zespół powypadkowy oceni zachowanie pracownika w kategorii rażącego niedbalstwa, powinien ustalić, czy zachowanie naruszające przepisy o ochronie życia i zdrowia było wyłączną przyczyną wypadku. Zespół powypadkowy powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności wypadku, w tym zachowanie innych uczestników zdarzenia. Dlatego należy sprawdzić, czy np. do wypadku nie przyczyniła się inna osoba, która gwałtownie otworzyła drzwi i uderzyła nimi pracownika, całkowicie go zaskakując. Dodatkową przyczyną mogłaby być również chęć szybszego wykonania zleconego pracownikowi zadania, co wiązałoby się ze spożyciem posiłku na stanowisku pracy pomimo obowiązującego zakazu. Dopiero po wykluczeniu innych przyczyn można oceniać, czy zachowanie pracownika nosiło znamiona rażącego niedbalstwa, czyli zachowania charakteryzującego się brakiem staranności w przewidywaniu jego skutków i graniczącego z umyślnością. Wydaje się, że w tym przypadku samo nieprzestrzeganie regulaminu pracy nie jest wystarczające, aby uznać postępowanie pracownika za rażące niedbalstwo. Oczywiście zespół powypadkowy, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności zdarzenia, może stwierdzić, że wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez poszkodowanego pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, ale musi to konkretnie udowodnić.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242) – dalej u.u.s.w. świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Pojęcie „rażącego niedbalstwa” nie zostało zdefiniowane w ustawie. W wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 grudnia 2012 r., IV Ua 28/12, stwierdzono, że rażące niedbalstwo jest zachowaniem graniczącym z umyślnością, a zarazem takim, które daje podstawę do szczególnie negatywnej oceny postępowania pracownika. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 1976 r., III PKN 16/76, OSNC 1977, nr 3, poz. 55 przyjęto, że przez działanie z rażącym niedbalstwem należy rozumieć sytuacje, w których poszkodowany pracownik zdaje sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeństwa, gdyż zwykle ono występuje w danych okolicznościach faktycznych, tak że każdy człowiek o przeciętnej przezorności ocenia je jako ewidentne – a mimo to, z naruszeniem przepisów bhp, naraża się na niebezpieczeństwo, ignorując następstwa swego zachowania. Rozważania powyższe zostały potwierdzone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 listopada 1999 r., II UKN 221/99, OSNAPiUS 2001, nr 6, poz. 205). W wyroku SN z 12 czerwca 2013 r., I UK 14/13, zapisano, że dla prawidłowego zastosowania art. 21 ust. 1 u.u.s.w. konieczne jest przeprowadzenie: po pierwsze – odrębnych ustaleń w zakresie istnienia przyczyny (przyczyn) określonego zdarzenia (wypadku przy pracy) oraz po drugie – odrębnych ustaleń co do stopnia zawinienia ubezpieczonego przy naruszeniu przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia. Inaczej mówiąc, w pierwszej kolejności należy ustalić i ocenić, czy zachowanie ubezpieczonego naruszające przepisy o ochronie życia i zdrowia było wyłączną przyczyną wypadku, a ściślej, czy oprócz tego zachowania nie wystąpiła inna przyczyna wypadku przy pracy. Dopiero w razie udzielenia odpowiedzi twierdzącej, że w rozumieniu adekwatnego związku przyczynowego nie wystąpiła żadna inna współprzyczyna wypadku poza zachowaniem poszkodowanego, należało ocenić, czy zachowanie ubezpieczonego było zawinione, co najmniej w stopniu rażącego niedbalstwa.

Tomasz Dyjeciński, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 31 października 2015 r.