Czy świadczenie pracy w porze nocnej może być czynnikiem zewnętrznym wypadku przy pracy?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP Czy sam fakt wykonywania pracy w porze nocnej może być czynnikiem zewnętrznym wypadku przy pracy? Czy sam...

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy sam fakt wykonywania pracy w porze nocnej może być czynnikiem zewnętrznym wypadku przy pracy? Czy sam fakt trzymania/ uniesienia rąk powyżej głowy przy naprawianej maszynie (bez trzymania ciężkich elementów) może być przyczyną wypadku przy pracy?

Odpowiedź

Praca w nocy pracownika, który posiada ważne orzeczenie lekarskie dopuszczające go do takiej pracy nie może stanowić przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy. To samo dotyczy wykonywania przez pracownika pracy uciążliwej polegającej na trzymaniu rąk powyżej głowy podczas wykonywania czynności konserwacyjno-remontowych.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242) – dalej u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Analizując poszczególne przesłanki przytoczonej definicji, należy wyjaśnić, że:

nagłość zdarzenia to czas nieprzekraczający jednej zmiany roboczej (m.in. wyrok SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 24/99);

przyczyna zewnętrzna to czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (m.in. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99);

uraz to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego (art. 2 pkt 13 u.u.w.).

Sam fakt pracy w nocy w przypadku pracownika, który posiada ważne orzeczenie lekarskie dopuszczające go do takiej pracy, nie może stanowić przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy. To samo dotyczy wykonywania przez pracownika pracy uciążliwej, podczas której musi trzymać ręce powyżej głowy przy wykonywaniu czynności konserwacyjno-remontowych. Co do zasady wykonywanie zwykłych (typowych, normalnych) – nawet stresujących lub wymagających dużego wysiłku fizycznego – czynności (obowiązków) przez pracownika nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, gdyż sama praca nie może stanowić zewnętrznej przyczyny w rozumieniu definicji wypadku przy pracy, ale może nią być dopiero określona nadzwyczajna sytuacja związana z tą pracą, która staje się współdziałającą przyczyną zewnętrzną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 r., I PK 162/14, LEX nr 1678949).

Wskazane w pytaniu przypadki można by potraktować jako współprzyczyny wypadku pod warunkiem, że pracownik miałby orzeczone przez lekarza medycyny pracy przeciwwskazania do wykonywania takich prac, a pracodawca nie zastosowałby się do tych zaleceń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2009 r., I UK 33/2009, LEX nr 518068).

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870), pracodawca powinien – po uzyskaniu zawiadomienia o wypadku przy pracy – powołać zespół powypadkowy (składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298). Zespół ten powinien szczegółowo przeanalizować zdarzenie i na tej podstawie dokonać jego kwalifikacji prawnej (uznać, czy było wypadkiem przy pracy, czy też nie).

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 7 września 2015 r.