Czy można prowadzić eksploatację urządzeń energetycznych w sytuacji, kiedy osoby kierujące pracownikami nie posiadają uprawnień dozorowych?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPCzy można prowadzić eksploatację urządzeń energetycznych (pracownicy posiadają uprawnienia eksploatacyjne) w sytuacji, kiedy osoby kierujące tymi pracownikami nie posiadają uprawnień dozorowych? W zakładzie pracy posiadającym hartownie (5 pieców hartowniczych) i 2 linie do obróbki chemicznej jest jeden pracownik ze służb technicznych sprawujący nadzór nad eksploatacją urządzeń instalacji i sieci? Czy to wystarczy do bezpiecznego prowadzenia procesu?

Odpowiedź

Osoby nadzorujące pracę pracowników zatrudnionych przy bezpośredniej eksploatacji urządzeń energetycznych, które posiadają uprawnienia eksploatacyjne powinny legitymować się uprawnieniami dozorowymi. Nie powinny to być osoby przypadkowe, które pracodawca wyznaczył jako kierujące pracownikami w szerokim rozumieniu. W przypadku dużego zakładu pracy, uwzględniając charakter prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, należy przyjąć, że jedna osoba sprawująca nadzór nad pracami eksploatacyjnymi nie może w pełni zapewnić optymalnego poziomu bezpieczeństwa procesu pracy.

Uzasadnienie

Zagadnienia związane z urządzeniami, instalacjami, sieciami oraz ich eksploatacją uregulowane są w ustawie z 10.04.1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2017 r. poz. 220 ze zm.) - dalej pr.ener. Zgodnie z art. 54 ust. 1 pr.ener., osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji obowiązane są posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem wydanym przez komisje kwalifikacyjne. Szczegółowe kwestie związane z powyższym wymogiem reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 28.04.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. Nr 89, poz. 828 ze zm.) - dalej r.s.k.e.u. Zgodnie z § 5 r.s.k.e.u., eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy:
• eksploatacji - do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
• dozoru - do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym wyżej oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
Powołane rozporządzenie określa rodzaje prac i stanowisk, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie świadectw kwalifikacyjnych.
Zgodnie z § 6 r.s.k.e.u., w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji, powinny wykazać się właściwym poziomem wiedzy. Sprawdzenie kwalifikacji posiadanych przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci przeprowadzają komisje kwalifikacyjne przeprowadzające egzaminy mające formę ustną. Na podstawie pozytywnego wyniku egzaminu Komisja, w terminie 14 dni od dnia egzaminu, wydaje świadectwo kwalifikacyjne według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do r.s.k.e.u. Wzór świadectwa jest wspólny dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach eksploatacji oraz dozoru.
Reasumując, osoby sprawujące nadzór (czynności związane z kierowaniem) nad pracownikami wykonującymi zadania z zakresu obsługi, konserwacji, remontów, montażu i czynności kontrolno-pomiarowe, powinny posiadać świadectwo kwalifikacyjne dozorowe. Jeśli osoby sprawujące nadzór mają zakres czynności szerszy – gdy wykonują również mniej lub bardziej regularnie czynności typowo eksploatacyjne, powinny obok świadectwa kwalifikacji dozorowego, posiadać świadectwo eksploatacyjne.
Odnosząc się do problemu zapewnienia właściwego poziomu nadzoru nad eksploatacją urządzeń instalacji i sieci w przypadku opisanym w pytaniu, należy zauważyć, że zarówno przepisy r.s.k.e.u., jak również rozporządzenia Ministra Gospodarki z 28.03.2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz.U. poz. 429) - dalej r.b.h.u.e. nie wskazują w sposób bezpośredni konkretnej liczby pracowników dozoru, których pracodawca powinien zapewnić w celu zapewnienia optymalnego bezpieczeństwa procesu pracy. Przepis § 27 ust. 2 r.b.h.u.e. zawiera katalog prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego. Prace te powinny wykonywać co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Uznając, że są to prace zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych, rolą pracodawcy jest zapewnienie bezpośredniego nadzoru nad prowadzeniem tych prac. Trudno w omawianym przypadku przyjąć, że jeden pracownik nadzoru jest wystarczający z punktu widzenia zapewnienia należytego poziomu bezpieczeństwa procesu pracy. Nie można wykluczyć, że w przypadku kontroli sprawowanej przez PIP w zakresie technicznego bezpieczeństwa pracy, inspektor pracy zakwestionuje jednoosobowy nadzór w zakresie prac eksploatacyjnych wydając w tym zakresie stosowne środki prawne.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 23 czerwca 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów